Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал
жүктеу/скачать 2,31 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аннотация. В статье расматривается биологические особенности широко распространеных в Жамбылской области иксодовых клещей и эффективные пути борьбы сними.
- ӘОЖ 631.344.4 Т 78 ҚАЗАҚСТАНДА ЖЫЛЫЖАЙ ҚҦРЫЛЫМЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ Тулеубаев Ж.С., Зияева Г.К., Бекібаева М.
|
Пайдаланған әдебиеттер: 1. Галузо И.Г. Кровососущие клещи Казахстана. - А, 1946. –Т 1.-146 с. 2. Есімбек Ж. М. Арахноэнтомология. – Новосибирск, 2002. - 3-60 б. 3. Абуладзе К.И. и др. Паразитология и инвазионные болезни с.-х. животных –М.: Агропромиздат,1990. - 4. Сенотрусова В.Н. Гамазовые клещи-паразиты диких животных Казахстана.-А,1987. -62с. 5. Халила Ә.Н., Ӛмірзақова А. Кенелер класы // Әдістемелік құрал. - Шымкент, 2004. - 30 б. 6. Волцит О.В. Биологические разнообразия иксодовых клещей и методы его изучения. – Москва, 1999. 7. Ганиев И.М., Аливердиев А.А. Атлас иксоидных клещей. М.: Колос, 1968. – 78 с. 8. Бердикулов М., Жаңбырбаев М.Ж., Сулейменов М.Ж. Эпизоотология иксодовых клещей в Южно- Казахстанской области //Современные меры борьбы с инфекционными и инвазионными болезнями сельскохозяйственных животных в Казахстане: сборник научных трудов. Т.1., - Алматы, 2003 г. – 233-325 9. Рыспаев К.Р. Освоение пустынных пастбищ Казахстана Алматы. Қайнар. 1978., 180 с. 10. Файзов К.Ш. Почвенные ресурсы Казахстана, их использование и охрана // Гидрометеорология и экология А. 1995, №3., с. 126-135 Аннотация. В статье расматривается биологические особенности широко распространеных в Жамбылской области иксодовых клещей и эффективные пути борьбы сними. Annotation. In article is considered biological features widely distribution in the sphere of the Zhambul iscoda ticks and effect ways of dealing with them. 212 ӘОЖ 631.344.4 Т 78 ҚАЗАҚСТАНДА ЖЫЛЫЖАЙ ҚҦРЫЛЫМЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ Тулеубаев Ж.С., Зияева Г.К., Бекібаева М. Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ. Халықты жыл бойы арзан азық-түлікпен, оның ішінде кӛкӛніс ӛнімдерімен жеткілікті түрде қамтамасыз ету ауылшаруашылығының басты бағыты. Сондықтан тұрғындарды жаңа піскен, жас кӛкӛніс ӛнімдерімен қамтамасыз етуде және кӛкӛністердің маусымаралық жетімсіздігін болдырмауда жылыжай кешендерінің маңызы зор. Қазақстанның басым аумағында кӛкӛніс ӛнімдерін ӛндіру және сату табиғи- климаттық белдеулерге байланысты маусымдық сипатта, сондықтан ерте пісетін ӛнімге деген қажеттілік 35-40 пайызға қанағаттандырылады, осы кезде баға жоғары болады. Кӛкӛніс бағасының ең қымбат болатын кездері- қаңтар-ақпан-наурыз айлары. Соңғы жылдары елімізде жекеменшік қаражатына салынған, сонымен қатар ,»ҚазАгро» АҚ қаржыландырған ірі жылыжайлардың саны ӛсуде, оларда кӛкӛністерді ӛсірудің жаңа заманауи технологиялары пайдаланылады. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2011 жылы жабық топырақ алқаптары 293,6 га құрады, оның ішінде Жамбыл облысында – 7,4 га, Қызылорда облысында – 0,8 га, Оңтүстік Қазақстан облысында 219,1 га. Осы жылыжай кӛкӛністерінің жалпы ӛнімі 27,7 мың тоннаны құрады, оның ішінде Жамбыл облысында – 0,3 мың тонна, Қызылорда облысында - 0,09 мың тонна, Оңтүстік облысында – 12,6 мың тонна. [1] Соңғы жылдары аталған облыстарда «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ еншілес ұйымдарының және басқа да қаржы институттары қаражаттарының есебінен қарапайым түрдегі жылыжайларды салу қарқынды жүргізілуде. Мысалы, Жамбыл облысында: «Амангелді» ӚК – жалпы алаңы 5 га ӛнімділігі жылына 943,5 тонналық 100 кіші жылыжай (Жамбыл ауданы, Бектӛбе ауылы, 2011 ж.), «Зияда» ШҚ – жалпы алаңы 5 га ӛнімділігі жылына 900 тонналық 100 кіші жылыжай (Жамбыл ауданы, 2012 ж.), «Манат» ШҚ – жалпы алаңы 1 га ӛнімділігі жылына 400 тонналық 1 жылыжай (Байзақ ауданы, Ақшолақ ауылы, 2012 ж), Қызылорда облысында: «Жан» ШҚ – жалпы алаңы 2,5 га ӛнімділігі жылына 486 тонналық 50 кіші жылыжай (Қызылорда қаласы, 2012 ж.), Оңтүстік Қазақстан облысында: «Азия-Трейд» ЖШС жалпы алаңы 1 га ӛнімділігі жылына 500 тонналық 1 жылыжай (Шымкент қаласы азық-түліктік белбеуі аясында, 2008 ж. ), «Берекелі 2030-К» ӚК – жалпы алаңы 5 га ӛнімділігі жылына 900 тонналық 100 кіші жылыжай (Шымкент қаласы азық-түліктік белбеуі аясында, 2011 ж.), «Онти» ЖШС – жалпы алаңы 1 га ӛнімділігі жылына 656 тонналық 1 жылыжай (Шымкент қаласы азық-түліктік белбеуі аясында, қолданысқа енгізу мерзімі 2012 ж.), «СЗЦ «Асар KZ» ЖШС – жалпы алаңы 2,2 га ӛнімділігі жылына 352,8 тонна кӛкӛніс және 5 млн. дана кӛшет ӛсіретін 1 жылыжай (Шымкент қаласы азық-түліктік белбеуі аясында, 2012 ж.) салынды. «Максимум» аумақтық инвестициялық орталығының және «Ырыс» микронесие ұйымының қаражаттары есебінен соңғы 3 жылда 57 га алқапта кіші жылыжайлар салу бойынша 74 жоба жүзеге асырылды. Қәзіргі таңда 500 текше метрлік бір жылыжайға 3 миллион теңге беріледі, ―КазАгроҚаржы„ АҚ- ы 9,5 пайызбен тӛрт жылдық мерзімге несие беруде. Жылыжай ӛндірісі бүкіл әлемде тиімді бизнес болып саналады. Сондықтан базардағы бағаны тұрақтандыру үшін жылыжай ӛндірісін ӛркендету керек. Қазір тұрғындардың кӛктемдегі кӛкӛніске сұранысы отандық жылыжай ӛндірісі қамтамасыз ете алатын кӛлемнен 23 есе асып түседі. Сондықтан осы саланы қолдау үшін субсидия механизмі енгізілген және 2012 жылдан бастап оған керекті құрал- жабдығын әкелуге кеден одағы шеңберінде кепілдік мӛлшерлеме қарастырылған. Жылыжай ӛндірісін дамыту мақсатында 2010 жылдан бастап жабық топырақта кӛкӛніс ӛсірумен айналысатын ауыл шаруашылығы тауар ӛндірушілерінің шығындарын ішінара субсидиялау арқылы мемлекеттік қолдау жүргізілуде. Мысалы, 2010-2011 жылдары жоғарыда кӛрсетілген шараларға 538,2 млн. теңге кӛлемінде бюджет қаражаттары бӛлінді, соның ішінде Жамбыл облысына – 3,5 млн. теңге, Қызылорда облысына – 1,7 млн. теңге, Оңтүстік Қазақстан облысына – 434,6 млн. теңге. Кӛрсетілген қаражаттар есебінен 427,5 га жабық топырақ субсидияланды, оның ішінде Жамбыл облысында – 2,7 га, Қызылорда облысында – 0,7 га, Оңтүстік Қазақстан – 334,3 га. Қазақстан Республикасының жылыжай қоғамының президенті Қ.Қошманның пікірінше Қазақстанда жылыжайдың дамуы 2008 жылдан басталады. СССР кезінде Қазақстанда 58,6 га жерде жылыжай болса, 2010 жылы бар болғаны 56 га жерде жылы жай жұмыс істеген. Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдары агроӛнеркәсіптік кешенді дамыту бағдарламасына сәйкес 2009-2014 жылдар арасында кӛкӛністі жабық топырақта ӛсіру үшін егіс алқаптарын 1,5 есеге яғни 206,5 гектардан 350 гектарға ұлғайту жоспарлануда. Ӛндірістің жылдар бойынша жоспарланған бағдарламасы 1-кестеде берілген. |