Елекен гульнур кабдыгалымовна

53 
4.2 
Ауыз 
қуысында 
дисперстелетін 
минитаблеткалардың 
фармацевтикалық негіздемесі 
Минитаблеткалар құрамын анықтау барысында жүйелі зерттеу жұмыстары 
жүргізілді. Қолданылған қосымша заттардың қасиеттері мен ӛндірушілері 10 - 
кестеде берілген. 
Кесте 10 – Белсенді және қосымша заттардың қасиеттері мен ӛндірушілері
Таблетка 
құрамының 
аталуы 
Қасиеттері 
Ӛндіруші 
Лоратадин
Белсенді зат
HeteroLabs Индия 
Лактоза моногидраты 
Толықтырғыш
MolkereiMeggle 
, 
Вассербург 
, 
Германия 
Жүгері крахмалы 
Борпылдақ,
Ыдыратқыш зат
JRSPharma, Розенберг , Германия 
Магний стеараты
Борпылдақ және 
майлайтын зат
FMC Европа, Брюссель, Бельгия 
Aerosil 200 
Борпылдақ зат
Evonik , Дармштад, Германия 
Кроскармелоза натрий
Ыдыратқыш зат
FMC Европа, Брюссель, Бельгия 
Құлпынай ароматизаторы Иіс корригенті
FMC Европа, Брюссель, Бельгия 
Truvia stevia Rebiana
Дәм корригенті
FMC Европа, Брюссель, Бельгия 
Минитаблеткалардың оңтайлы моделін таңдау үшін (M1, M2, M3, M4, M5, 
M6, M7, M8) дайындалған таблеткалық массаға технологиялық зерттеулер 
жүргізілді, нәтижелері 11 - кестеде берілген. 
Кесте 11 – Таблеткалық массаларға (M1, M2, M3, M4, M5, M6, M7, M8) 
жүргізілген технологиялық зерттеулер нәтижелері 
Модель
қ
ұра
м
ы
Ылға
лдылығы
, %
Фра
кц
ия
лық 
құра
м
ы, 
%
С
ын
у бұрышы
Аққ
ыштығы, г/с
Үй
ілген
кӛле
м
тығы
здыгы
, г/см
3
С
ілк
уде
н 
ке
йін
гі
кӛле
м
т
ығы
здығы
, 
г/см
3
К
арр 
ин
де
кс
і 
(C
arr
’s
) 
Ха
ус
не
р 
ин
де
кс
і
(H
ausne
r)
0
-50
50
-100
M1 3.56 
65 
35 
23 
7 
0.87 
0.98 
35 
<1.30 
M2 2.35 
65 
35 
34 
0 
0.65 
1.56 
36 
<1.30 
M3 2.89 
65 
35 
21 
8 
0.98 
0.89 
38 
<1.30 
M4 2.65 
65 
35 
42 
9 
0.76 
0.94 
34 
<1.30 
M5 2.43 
65 
35 
34 
15 
0.83 
0.96 
36 
<1.30 
M6 3.26 
65 
35 
36 
14 
0.82 
0.93 
37 
<1.30 
M7 2.55 
65 
35 
38 
14 
0.79 
0.94 
35 
<1.30 
M8 1.54 
65 
35 
43 º 
4 
0.38 
0.56 
25 
>1.30 
11 - кестедегі нәтижелер таблеткалық массалардың кӛбінің технологиялық 
қасиеттерінің тікелей престеу үшін қанағаттанарлық екенін кӛрсетеді, 

54 
ылғалдылық 3 % жетпейді, аққыштық М2 ғана мүлде жоқ, алайда М8 
таблеткалық массасының технологиялық кӛрсеткіштері ең үздік дәрежені 
кӛрсетіп, оңтайлы модель ретінде таңдалып алынды. 
Кесте 12 – Таблеткалық массаға (M8) жүргізілген технологиялық зерттеулер 
нәтижелері 
Кӛрсеткіштері
Нәтижелері
НҚ 
Аққыштығы [сек] 
4 сек 
ҚР МФ 2.9.16 
Үйілген ӛнімнің тығыздығы [г/мл] 
0.38 г/мл 
ҚР МФ 2.9.15 
Отырғаннан кейінгі тығыздығы 
[г/мл] 
0.56 г/мл 
ҚР МФ 2.9.15 
Хауснер кӛрсеткіші 
(Hausner ratio) 
>1.30 
ЕФ 8.0 2.9.36 
Престелуі (Carr―s index) 
25 
ЕФ 8.0 2.9.36 
Табиғи еңіс бұрышы [º] 
43 º 
ЕФ 8.0 2.9.36 
Әр таблеткаланатын қоспаны кремний диоксидінен басқа 20 минут ішінде 
миксерде 42 айналым/минутында араластырылды. Кейін қоспаға кремний 
диоксиді жоғары аққыштыққа ие болу үшін қосылып және таблеткаланатын 
қоспа тағы 2 минут араластырылды. 
Таблеткаланатын 
массаның 
аққыштығы 
– 
минитаблеткаларды 
таблеткалаудағы шешуші параметр. Таблеткаланатын қоспадағы жақсы 
сусымалық матрицаны ұнтақпен нығыз толтыруына және жеңіл қысып 
шығаруына ықпал етеді, соның нәтижесінде жылтыр бетті біріңғай таблеткалар 
шығады, таблеткаланатын қоспаның нашар аққыш болғаны үшін толық 
толтырылмай, ол ӛз кезегінде мӛлшерлеудің әртектілігіне алып келеді. 
Таблеткаланатын қоспаның аққыштығы 90
0 
бұрышы бар шыны құйғымен 
зертханалық жағдайда нашар нәтижелер кӛрсетті, жоғарыда айтылғандай 
таблеткаланатын қоспаға сусымалықты арттыратын қосымша заттарды қосу 
шешімі қабылданған соң, біз қалаған нәтижелерімізді, яғни жақсы аққыш 
таблеткаланатын қоспалар алдық. Зерттеулер Electrolab EFT 01 аппараты 
кӛмегімен жүргізілді. Фармацевтикалық дәрілік заттың қасиеттерін ӛзгерту 
үшін фармацевтикалық ӛнеркәсіпте бӛлшектерді жасау және әдісті жобалау 
қолданылады. Әсіресе, ӛндіріс барысын тиімді жақсарту және бӛлшектің 
жұмыс істеудегі жоғары дәрежесіне осы әдістермен жетеміз. Нашар еритін 
заттардың ерігіштігінің дәрежесі мен қарқынын жақсартсақ кейін ол 
клиникалық мӛлшердің азаюына және сенімді терапияға алып келеді. 
Лоратадиннің бӛлшектер мӛлшерінің 100 мкм ден тӛмен болу себебінен 
жеткілікті түрде аққыштық қасиеті болмағандықтан таблетка салмағының 0,5
% құрайтын концентрацияда коллойдты диоксид кремниі қосылды . 
Технологиялық кӛрсеткіштердің ішінде таблетка ӛндірісі үшін аса 
маңызды сынау болып сусымалығын анықтау (ұнтақтың елек саңылауларынан 
ӛтуі) және електен ӛткен ұнтақ бӛлшектерінің кӛлемін анықтау болып 

55 
табылады. Препараттың тиімділігі кӛбінесе мӛлшердің физикалық қасиеттеріне 
байланысты, себебі әр түрлі қатты заттардың физикалық және химиялық 
қасиеттері әртүрлі. Бӛлшектің немесе ұнтақтың сусымалық пен үйлесімділігі – 
қатты мӛлшерлеу пішінді жасаудағы негізгі түсінік. Ұнтақтың араласуы, 
престелуі, ылғалдануы, тасымалдануы, сақталуы сияқты технологиялық 
кӛрсеткіштері ұнтақтың жақсы аққыштық қасиетіне байланысты. Ұнтақтың 
аққыштығына әсер ететін қасиеттер бӛлшектің мӛлшерін, таблеткалық 
қоспадағы әртүрлі заттар бӛлшектерінің бір-бірімен үйлесімділігі, үйілген 
кӛлем тығыздығы, беріктігінің шегі және бӛлшектердің кристалдық пішінінен 
тұрады. Осы фундаменталды қасиеттердің негізінде келесі кӛрсеткіштер 
нәтижесіне әсер етеді, ол аққыштығы және пресстелуі.
Үйілген кӛлемі және отырғаннан кейінгі тығыздығын анықтау үшін біз 
жартылай автоматты сілкілеу тестерін PT-TD200 қолдандық, ол тез және анық 
сеппе кӛлемін (сеппе тығыздылығын) АҚШ және Европалық Фармакопея әдісі 
арқылы анықтауға кӛмектеседі. Ӛлшеу цилиндрінен, сілкілеу механизмінен 
және бағдарламалық басқаруы бар электронды блоктан және басқару тетіктері 
бар сұйық кристалды дисплейден тұрады. Қойылған цилиндр кӛлеміне 
байланысты құрал ӛзі керекті жұмыс уақытын таңдайды. Үлгіні еңгізу, оны 
шығару және құралды тазалау механикалық түрде жүзеге асырылады. Осы 
құралда біз сілкілеуден кейін үйілген кӛлемі мен отырғаннан кейінгі 
тығыздығын, формуламен (m/V, г/мл) есептей отырып таблеткаланатын 
қоспалардың жақсы және нашар аққыштығын анықтадық. Цилиндр ішіне 100,0 
г таблеткаланатын қоспаны енгізіп, бетін салмақ түсірмей тегістеп сілкілеу 
режимін 5 минутқа қойдық, сілкілеуден кейін тағы бір рет кӛлемін формула 
арқылы есептеп нәтижесін санадық. Еуропалық Фармакопеядағы кесте арқылы 
біздің таблеткаланатын қоспаның қай санатқа жататынын анықтадық.
Минитаблеткалардың 
жаншуға 
тұрақтылығын 
анықтау 
барлық 
таблеткаланатын қоспалар минитаблеткалардың 13 ұштығы бар пуансонға 
ауысатын роторлық пресстеу (Erweka, Германия) пуансонында пресстелді. Осы 
минитаблеткалар 30 айналым/минутына жылдамдығымен роторлы престеу
аппаратында жасалды. Дәрілік қалып ӛлшеміне байланысты престеу қысымы 
50-70 МРа аралығында болды. 2 мм және 3 мм минитаблеткалары 150 МРа 
және 250 МРа нығыздығымен престелді. Престеу кезіндегі қысу күші 2,3,4 kN 
құрады.
Әртүрлі 
кӛлемді 
минитаблеткалардың 
механикалық 
қасиеттерін 
салыстыру үшін, бекемділік ӛлшемдерінен талдау жасалды. Барлық 
минитаблеткалар тӛтенше шарамен 24 сағат 21 ◦C ауаның салыстырмалы 
ылғалдығы 45% сақталды. Талдау Texture analyzer, Германия құралында 
жасалды. Минитаблеткаларды тігінен тақтаның ортасында, бастырғыш 
құралдың астына түзу қойылды. Тұрақты жылдамдық 0,5мм/с қойылды және 
диаметральды күш 0,05 N сезгіштігімен кӛрсетті. 

56 
Сурет 9 - Минитаблеткалардың жаншуға тұрақтылығын анықтағандағы спектрі 
Жаншуға тұрақтылық қасиетіне құрамның әсерін зерттеу жоғары дәрежеде 
таблеттелу үшін таблеттелетін массаның фракциялық құрамы маңызды 
құрамдас бӛлік болып табылады. Алынған нәтижелер бойынша орташа 
кӛрсеткіш 25-35 Н күшті құрады. 6-7 секунд ішінде 27,5Н күш жұмсалу 
негізінде таблетка жаншылады. Таблеттелетін қоспаның құрамы пішінді, 
ұнтақтың мӛлшерін, гранулометриялық құрамды және қатты бӛлшектердің 
фракцияға бӛлінуі бұрыштың табиғи еңісіне және құлауына, сыртқы және 
бӛлшек аралық үйкелуге ықпал етіуін қамтиды.
Осылайша, біз қысу ерекшеліктері бар екі үлгідегі құрамды роторлық 
таблетпресте 2-миллиметрлік және 3-миллиметрлік минитаблеткалар жасадық, 
пресстелетін минитаблеткаларға таблеттелетін қоспаның физикалық және 
технологиялық қасиеттерінің ықпалы бар екендігі белгілі болды. Фармакопея 
тәжірибесінде қабылданған осындай тәсіл фармацевтикалық препараттарды 
сынау әдістеріне толық сәйкес келеді деп айта аламыз және де алынатын 
нәтижелердің толық қабылдануын және сенімділігін қамтамасыз етеді.
Фармакопеялық талаптары бойынша минитаблеткаға және оның құрамына 
кірген лоратадин субстанциясының негізділік сапалық әдістемелер жасалды. 
Анықтаманы ультракүлгін және кӛрінетін аймақтағы абсорбциялық 
спектрофотометрия әдісі бойынша ҚР МФ (т.1, 2.2.25) бабына сәйкес жүргіздік. 
Сандық анықтау әдістемесі бойынша дайындалған препарат ерітіндісінің 
ультракүлгін жұтылу спектрінде 220 нм-ден 290 нм-ге дейінгі аймақта 246 нм 
толқын ұзындығында максимумды кӛрсетті. 

57 
Сурет 10 - Лоратадин субстанциясының УК спектрі
Лоратадин субстанциясының ең биік шыңын 246-247 nm толқын 
ұзындықтары арасы болып белгіленді. 
Сурет 11 - Лорамин серия 01100715 таблеткаларының УК спектрі
Лорамин серия 01100715 таблеткаларының ең биік шыңын 247-248 nm 
толқын ұзындықтары арасы болып белгіленді. 
Сурет 12 - Лорамин серия 02100715 таблеткаларының УК спектрі
Лорамин серия 02100715 таблеткаларының ең биік шыңын 248-249 nm 
толқын ұзындықтары арасы болып белгіленді. 
Этанол.Sample
Лоратадин.Sample
Name
Воздух
Этанол
Description
240
260
280
300
320
340
0,0
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
nm
A
246,96nm; 0,75A
Лорамин 1+.Sample
Name
Этанол
Description
240
260
280
300
320
0,05
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
nm
A
248,00nm; 0,39A
Лорамин 2.Sample
Name
Этанол
Description
240
260
280
300
0,05
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
0,40
0,45
nm
A
249,00nm; 0,45A

58 
Сурет 13 - Лорамин серия 03100715 таблеткаларының УК спектрі
Лорамин серия 03100715 таблеткаларының ең биік шыңын 248-249 nm 
толқын ұзындықтары арасы болып белгіленді. 
Ультракүлгін жұтылу спектрінде 220 нм ден 290 нм ге дейін аймақта 246 
нм толқын ұзындығында лоратадин минитаблеткаларының максимумы нақты 
айтқанда 246,87 нм кӛрсетті. Ал лоратадин субстанциясы 246,96 нм құрады.
Сонымен қатар идентификация сынамасын салыстырмалы түрде жұқа 
қабатты хроматография әдісімен де жүргіздік. 
1-стандарт ерітіндісінің үлгісі; 2-лоратадин минитаблеткасының бірінші үлгісі; 3- лоратадин 
минитаблеткасының екінші үлгісі; 4-лоратадин минитаблеткасының үшінші сериясы 
Сурет 14 - Жұқа қабатты хромматография бӛлінудің видео денситограмиясы 
Жұқа қабатты хромматография бӛлінуінде, жұқа қабат ретінде
силикагель

жүктеу/скачать 3,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: