Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
ЭЛЕКТР МАШИНАЛАРЫНДАҒЫ
жүктеу/скачать 5,26 Mb. Pdf көрінісі
|
Каз.Морозова Электротехника и электроника
| 6.3.
ЭЛЕКТР МАШИНАЛАРЫНДАҒЫ ЭНЕРГИЯЛАРДЫҢ ТҮРЛЕНУІ Электр машинаның жұмыс үдерісі электр жəне механикалық энергияны өзара түрлендіруге негізделеді. Алайда бұл үдерісті электр машинасында толық қарастырған кезде, аталған энергиялардың өзара түрленуі үшінші энергия түрі – жылу энергиясының пайда болуымен байланысты екені анықталады. Оның себебі кез келген электр машинасының жұмысымен ілесетін жоғалтуларда. Негізгілер электр машинасының магнит өткізгішінде туындайтын магниттік жоғалтулар (гистерезиске жəне құйынды нүктелерде жоғалту), осы орамдар арқылы өтетін тоқтармен қызумен негізделетін машинаның орам сымдарындағы электр жоғалтулары, жəне машинаның қозғалмалы бөліктерінің үйкелуімен пайда болатын механикалық жоғалтулар болып табылады. Барлық жоғалтулар жылуға түрленеді. Бұл ретте Q машинада бөлінген жылу көлемі P жоғалтулар қуатына пропорционалды. Бұл жылу машинаны Q УСТ кейбір белгіленген температурасына дейін қыздыруға барады жəне машинаны қоршаған ортаға ішінара таралады. Бұрын айтылғандай, электр машиналарындағы энергияны түрлендіру оны жоғалтуға байланысты. Осы себепті электр машинасы тұтынатын қуат əрқашан берілетін (пайдалы) қуаттан артық болады. Бұл қуаттар арасындағы айырма P жоғалту қуатын құрайды. Демек, электр машинасының ПӘК əрқашан 100% кем. Алайда басқа машина түрлерімен, мысалы, жылу энергиясын механикалық энергияға түрлендіру мүмкін емес жылу машиналарымен салыстырғанда, электр машиналары энергияның мінсіз түрлендіргіштері болып табылады, себебі олардың ПӘК айтарлықтай шамаға жетуі мүмкін: дара қуаты өте үлкен машиналарда ол 99,5 %; орташа қуатты машиналарда – 70...90% жетуі мүмкін. ПӘК 20...60% құрауы мүмкін, аз қуатты электр машиналары (бірнеше жүз ватт аспайтын) мұнда кірмейді. Алайда дара қуаты осынша аз болғанда да, электр машиналарының ПӘК басқа əрекет ету принципіндегі машиналарға қарағанда артық. Электр машиналарының жоғары энергетикалық көрсеткіштері, энергияны келтіру жəне бұру жайлылығы, электромеханикалық 103 үдерістердің экологиялық тазалығы, дара қуатты кең диапазонды машиналарды жасау мүмкіндігі, қызмет көрсету мен басқарудың қарапайымдылығы мен жайлылығы – электр машиналарын адам өмірінің барлық салаларында кеңінен қолданудың негізгі себептері. Солайша, кез келген электр машинасы жұмыс барысында қызады жəне оның бөліктерінің температурасы жоғарылайды. Электр машинасы үшін белгіленген пайдалану мерзімінің ішіндегі сенімді жұмыс үшін машина бөлшектерінің (ең алдымен, оның орамдарының) қызу температурасы рұқсат етілген мəндерден аспауы маңызды. Ол белгіленген габариттік өлшемдер мен салқындату тəсілдеріндегі машина қуатының шектелуіне əкеледі. Электр машинасының қуаты неғұрлым көп болса, оның габариттік өлшемдері соғұрлым үлкен болуы немесе онда салқындатудың тиімдірек тəсілдері қолданылған болуы тиіс. Жиі электр машиналарында екі фактор бірден қолданылады. жүктеу/скачать 5,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|