Научная библиотек
м болып саналады. Каз 1
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| 1
м болып саналады. Каз 1 рп гылыми-техникалык тенкерю деу1ршде жене б1рнеше рет курделенш, жанарган когамдык ем1рде ер турл1 таптар, сословиелер, интеллигенциялар секшд!, олар- дан езге де топтардын — жастар мен эйелдердщ, баска да демография- /\ лык топтардын рел> унем! арта бастады, булар да когамдагы ездершщ жагдайын жаксартуга, мудделерш толык канагаттандырып, жузеге " асыруга тырысуда. К,аз 1 рп кезде улттык катынастардын еткор меселеге айналып отырганы белгш. Когамды жаналау жагдайында ербгр улт пен улыс езшщ экономикалык, саяси жене рухани мудделерш юке асыруга тырысады. Когамнын елеуметпк курылымын онын келеа б1р кырынан талдауга да болады. Бул жерде непзп енпме, б!ршшщен, когамнын елеуметпк курылымында объективп турде калыптасатын, ягни, туптеп келгенде, адамдардын санасы мен еркшен теуелаз турде орныгатын; екшшщен, тарихи процеске катысушылардын ездершщ саналы жене уйымдастыру- шылык кызметтершщ барысында калыптасатьш улкен жэне кшп (шагын) елеуметпк топтардын бел!ну| жешнде болып отыр. Онын б] рш ила не жогарыда сипатталган элеуметок топтарды, сонын 1ипнде таптарды, сословиелерд», кэаби, демографиялык, сондай-ак улттык кауымдастык- тарды жаткызуга болады. Еюншюше саяси партиялар, кэаподактар мен жастар уйымдары, гылыми когамдар, ездершщ мудцелерше орай клуб- тар, Т1ГШ жора-жолдастардан куралатын топтар жатады. Осы элеуметок топтар мен уйымдардын арасынан формальды емес уйымдарды беле-жара атап етуге болады. Формальды уйымдар кебше-кеп ездер1 кабылдаган жаргылар мен багдарламалар (айталык, саяси партиялардын) негхзшде ерекет етедг, булардын ездершщ туракты багыттаушы жене жетекил органдары бар. Формальды емес уйымдарда булардын б 1 рде-б 1 реу 1 бол майды жене олардын эрекет! непзшен жеке карым-катынастар мен 165 жиналыстар, конференциялар, митингтер, букаралык козгалыстар уйым дастыру арекеттер! аркылы жузеге асырылады. Формальды емес уйым дар белгш бЁр максаттарга — агымдагы жэне узак мерзхмдж максатта рга жету ушш курылады. Батые элеуметтануында ездершщ аткаратын кызметтер! мен элеу метпк релдерше байланысты бдр-бхрхмея ортактаскан функционалдык топтар ерекше дараланып, белек карастырылады. Бул жерде саясат, эко номика жене рухани кызмет саласындагы кэаби топтар, эр турлх бшктх адамдар курайтын топтар, ездерх тхршшк ететш ортада белгш бхр элеу меттж мэн-магьшага ие болып отырган кэешкерлер, жумысшылар, кыз- меткерлер, интеллигенция еюлдершш топтары, кала мен село тургында- рьшын топтары, сонымен катар елеуметтж-демографиялык топтар энгхме аркауына айналып отыр. Эр турлх элеуметтж топтардын функционалдык кызметш оган элеуметтану тургысынан зор мэн берш, зерттеудд алгаш бастаган Э. Дюркгейм едд, бул жумысты кейш онын Еуропа мен АКШ-тагы хзбасарлары одан эр! жалгастырды. Эаресе Америка элеумепанушыла- ры Т. Парсонстын, Р. Мертоннын жэне казхргд элеуметтанудын куры- лымдык-функционалдык талдауларын жасаган баска да екдлдерхнхн енбектерш ерекше атап етуге болады. Кептеген элеуметтанушылар ездершщ бшмдерх мен куш-жхгерлердн юхш (шагын) топтар деп аталатын топтарды зерттеуге багыттаган едь Кхдш топтар азын-аулак адамдар арасында тыгыз карым-катынастар орнату непзхнде бдршама туракталып калыптасады немесе кайсыбф улкен елеу меттж топтын ыдырау салдарынан пайда болады. Кобщесе осы ею про цесс бхр мезгщце журедх. Кейде кайсыбхр улкен элеуметтхк топ шенберхнде бхрнеше юхш топтар пайда болып, эрекет етух мумкхн. Киш топтардагы адамдардын саны еюден онга дейш жетедх, одан артык болуы сирек кез- деседх. Элеуметтанушылар юхш топтардын оптималды келемхн жетх адам- мен елшейдх немесе одан ем адам артык, яки сонша адам аз болады деши. Мундай топтарда оган енген адамдардьщ елеуметпк-психологиялык карым- катынастары жаксы сакталады, мундай карым-катынастар олардын емхр1 мен кызметшщ мендх сэттершщ кеп болуына ыкпал етедх. Кшй топтар ды жора-жолдастардын, таныегардын, кэаби мудделерх аркылы байла- ныекан, заводта, гылыми мекемеде, театрда, т.б. жумыс хстейтш адамдар дын топтары кура алады. ©ндхрхстхк кызметгерхн аткара отырып, олар психологиялык жагынан уйлеамдшкке кол жеткхзедх жэне кайсыбхр мэселеде ортак мудделжтерх аркылы ерекшеленетхн бхр-бхрхмен езара тулгалык тургыда карым-катынастар орнатады. Мундай топтар кунды багыт-багдарларды калыптастыруда, ез екхл- дерхнщ журхс-турыс тэртхбхн сактауы мен кызметтерхнщ дурыс арнага 166 багытталуын аныктауда улкен рел аткарады. Мундагы олардын рел! улкен элеуметтж топтардын немесе букаралык акпарат куралдарынын рел- держен элдекайда зор болады. Сейпп, олар тулгага ыкпал ете алатын, влеуметтанушылардын назарынан тыс калуга тшсп емес ерекшелжт1 элеуметтж органы курайды. Киш топтардагы адамдардын езара эрекетж зерттеу аркылы, елеуметтанушы олардын журю-турыс терпбжж жене кычметйпн кептеген накты себептерж аныктайды. К)Ш1 элеуметтж топтарды зергтеуде Американын влеуметганушылары Э. Мэйо, Дж. Хомане, Дж. Морено жене баскалары улкен рел аткарып, елеул! жумыс тар тындырды. Орыстьщ кернект! педагог) А. С. Макарен ко жасесшр^мдер мен бозбалалардан куралган к1ил топтардын ез курбы- курдастарын тербиелеуде манызды рел аткаргандыгын атап кврсетп Сонгы жылдары киш топтарды саралап, сараптауга елеуметтанушылар квб жүктеу/скачать 14,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|