кез келгеш алдыцгы орынга шыгуы мумкш. М. Ковалевскийдщ плюра листа элеуметтануынын дуниетанымдык жэне методологиялык меню осында. взшщ плюрализм! тургысынан ой туйшдей отырып, Спенсер, Дюркгейм, Тард сиякты баска да елеуметтанушылардын когам дамуын дагы б!ржакты факторлар женшдеп кезкарастарын сынады. Методоло гиялык тургыда манызды факторлар деген болмайды, олардын еркайсы- сы когамдагы жагдайга байланысты басты алгышарт релш аткара алады, деп жазды. Элеуметтанулык плюрализма! басшылыкка алган М. Ковалевский, сонын непз 1
нде когамдык професс теориясын жасады Бул теорияны онын элеуметтануынын езеп деп санайды. Ол, элеуметтанудын непзп заны деген!М 13
— прогресс заны деп тужырым жасады. Элеуметтанудын М1ндеп — прогреет! туындаткан когамдык жэне саяси укладтагы езгергстерщ ашу жэне олардын пайда болу себептерш корсету, деп санады. Адамзат когамынын дамуы занды жэне прогрессивл кубылыс екенш дэлелдеумен катар, М. Ковалевский когамда токыраудын, б 1
рорында тура- лап калу немесе кер1 козгалудын болуын жокка шыгармады. Булардын тарихта болатынын мойындады. Калай дегенмен де, элеуметтанудын жалпы занынын — прогресс занынын жецетшше сенщ. Когамдык прогресс теориясында барлык халыктардын дамуы когамдык сатылаулардан етеда, б1рак б«р мезплде емес, ол даму денгейше байланысты болады. Бул М. М. Ковалевскийш салыстырмалы-тарихи эшеп колдануга итермеледь Осы эщеп ттмд1 колдану нэтижеанде ол елеуметпк кубылыс- тардын пайда болу себептер! мен езгешелистер! н белплед!, котам дамуынын ор кезещне сейкес сипаты жагынан б1рдей немесе косарлана ем1р суретш алуан турл1 кубылыстардын болуына кез жетк 13