Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
fccc01431d3e67547942d7aa722f633c
| қ
мен к әрпінен ң пайда болған; жаздық > йаздығыз // йаздыныз; жалбақта > жалбаңда ; қаз. қақпа ; тат. қапқа ; жалпы түрік. қапағ – қапуғ – қапық ; қаз. жап – жасыл ; тат. йәм – йәсия . Қазақ тілінде өкпе-өпке болып айтыла береді. Демек, к-п, п-к , болып кездеседі ». Бұл мысалдардан «метатеза» құбылысын 74 да байқауға болады. Ғалым бұл терминді атамаса да, сол кездің өзінде мұндай құбылыстың бар екенін көрсетіп, оны әрі қарай арнайы зерттеуге із салып кетті деп айта аламыз. « Еріндік дауыссыз дыбыстардың бірін-бірі ауыстыра беретіндігін жап, жабыл, жамыл, жауып деген мысалдардан да көреміз », – дейді ғалым. Түркітанушылардың пікірлеріне сүйенсек, ескі түркі тілдерінде сөз басында [ m] (м)- ның орнына [ b] (б) дыбысы сәйкес келіп қолданылған. Мысалы, түрікмен тілінде «mи» [myj] деген сөзге бұрын bejni деген сөз сәйкес келген, әзірбайжан тілінде «бет» деген сөзге bäniz деген сөз сәйкес келеді. Құмық тілінде «мойын» деген сөзге bojun деген сөз сәйкес келген. Кейін ескі түркі тіліндегі [ b] дыбысының [ m]- ға ауысуы туралы болжамға сүйеніп, оның заңдылығын табу қиын емес сияқты болғанымен, оған қарсы гипотеза төмендегідей заңдылық туралы айтуға мүмкіндік беретін сияқты. Мысалы, әзірбайжан тілінде [ жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|