Молодой учёный №14 ( 94 ) 2015 2
Қыстырма ретінде жұмсалатын сөздердің де септік
жүктеу/скачать 1,74 Mb. Pdf көрінісі
|
moluch 109.2
| Қыстырма ретінде жұмсалатын сөздердің де септік
тұлғаларында қалыптасатыны арнайы еңбектерде ғана ай- тылды. Шынында, Жамбыл өзінің ақындық дәметкен бала- сына аталық аса қатал сын көзімен қараған (С. Бегалин). Негізінде , Сәкен шығармаларындағы кемшіліктер, жазушының өсу жолындағы қиыншылықтарына берген бағамыз әлі де дұрыс (Ғ. Мүсірепов). Асылында , бұл бөлме осы үйдің бұйым сақтайтын музейі секілді (Б. Соқпақбаев). Тегінде , әлі күнге шейін Балзиядан үмітін үзбесе керек, үсті-үстіне хат жазып тұрады (С. Омаров). Бұл мысалдардағы шынында, негізінде, асылында, те- гінде сөздері сөйлем ішінде өзге сөйлем мүшелерімен син- таксистік қатынасқа түспей, оқшау орналасқан қыстырма ретінде жұмсалатын сөздер. Жатыс септік тұлғасында қа- лыптасып, сөйлемге тек айтушының түрлі көзқарасын біл- діріп тұр. Сонымен, сөздердің көнеленген септік жалғау- лары негізінде өзге сөздерге ауысуына түбір қалпындағы сипатын сақтап, ешбір сөз түрлендіру жүйесіне енбестен, синтаксистік ықпалмен өзге сөз табы қатарына өтуі және есім сөздер белгілі септік жалғауларында тұрып, түрле- нуші қасиеттен алшақтап, сөйлем ішіндегі қызметіне бай- ланысты формалары көнеленіп, өзге синтаксистік қызмет атқаруы ықпал еткен. Әдебиет: 1. Исаев С. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. — Алматы: Өнер, 2007. — 340 б. 2. Әмір Р., Әмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі. — Алматы: Қазақ университеті, 2003. — 198 б. 3. Қадашева Қ. Көмекші сөзді сөйлем мүшелері: филол. ғыл. канд. … дис. — Алматы: ҚазМҰУ, 1993. — 129 б. 4. Иманалиева Ғ. Қазақ тіліндегі шылаулар синтаксисі: филол. ғыл. канд. … дис. — Алматы: ҚазМҰУ, 1994. — 150 б. 5. Молгаждаров Қ. К. Көне түркі тіліндегі шылау сөздердің лексика-грамматикалық сипаты: филол. ғыл. канд. … автореф. — Алматы, 2000–28 б. |