Кафедрасы
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 1,66 Mb. Pdf көрінісі
|
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы таязданған Арал теңізі, орман мен дала өрттері, ерекше қауіпті инфекциялар эпидемиясы және т.б. сияқты табиғи апаттардың айтарлықтай ықтимал әсерін алдын-ала анықтайды. Қазақстан - табиғи ресурстардың маңызды қорларын игеру мен дамытуда келешегі зор ел, сондықтан ол индустриалды елдер үшін үлкен инвестициялық қызығушылық тудырады. Осыған байланысты біздің мемлекетіміз шетелдік инвестициялардың келуіне барлық жағдай жасау үшін реформаларды тереңдету бағдарламасының басты міндеттерінің бірі деп санайды. Шетелдік кәсіпкерлердің қызығушылығын тудыратын Қазақстан экономикасының негізгі саласы - энергия тасымалдаушылардың, көмірдің бай қорларына негізделген отын-энергетикалық кешені. Алтынның, фосфор тыңайтқыштарының және басқа минералды шикізаттың ең бай кен орындары, қара, түсті және сирек металдардың үлкен қоры, оның жылдық өндірісі 20 миллион тонна кенді құрайды, мұнайдың болуы - осының бәрі инвестиция тартуға және экономиканы жан жақты дамытуға арналған бағыттар болып табылады. Көптеген пайдалы қазбалардың қоры мен алуан түрлілігі бойынша Қазақстан әлемдегі ең бай аймақтардың бірі болып табылады. Минералды ресурстар периодтық жүйенің барлық дерлік элементтері кездеседі. Республика мырыш, вольфрам және бариттің барланған қорлары бойынша әлемде бірінші, күміс, қорғасын және хромит қорлары бойынша екінші, мыс пен флюорит бойынша үшінші, молибден бойынша төртінші, алтын бойынша алтыншы орын алады. ТМД елдерінің ішінде хромиттің жалпы қорының 90%, вольфрамның 60%, қорғасынның 50%, мырыш пен мыстың 40%, бокситтің 30%, фосфориттердің 25%, темір рудасының 15%, көмірдің 10% -дан астамы Қазақстанның үлесіне тиесілі. Қазақстанның шығыс бөлігінде түсті металл кендері басым, олардың негізгі полиметалл болып табылады. Көп жағдайда олар Рудный Алтай кен орындарымен шектеледі. Еліміздің батыс бөлігіндегі руда минералдары Оралдың оңтүстік бөліктеріне, Ақтөбе облысының шегіне тән. Никель-кобальт (Оңтүстік Кемпірсай тобы) және хромит (Ақтөбе тобы) кендері бар. Қазақстанның оңтүстік облыстарында ТМД-дағы ең ірі фосфорит кен орны (Қаратау), полиметалл рудаларының Көксу, Тұйық кен орындары бар. Мұнай мен газдың маңызды қорлары Батыс аймағында шоғырланған, бұл Қазақстанды әлемдегі ең ірі мұнай өндіруші мемлекеттердің ондығына қосады, бұл әлемдік энергетикалық нарықтың қалыптасуына айтарлықтай әсер етеді. Сонымен қатар, қазақстандық мұнайды негізгі сату нарықтарына тасымалдаудағы қиындықтар, елдің дамымаған мұнай және газ өңдеу инфрақұрылымымен бірге Каспий мұнайының дамуын қолданыстағы құбырлар жүйелерімен, порттармен және терминалдармен байланыстырады. Қиын жағдайларды және мұнайдың тереңдігін ескере отырып, Каспий мұнайын игеру үшін ауқымды және ұзақ мерзімді инвестициялар мен қымбат жаңа технологиялар қажет. Қазақстан мұнай-газ секторын дамыту үшін ірі шетелдік инвестицияларды тартады. Кен орындарын игеруге, іздеу-барлау жұмыстарына, мұнай өңдеу зауыттарын қайта құруға, мұнай мен газды тасымалдауға байланысты 27 ірі жоба үшін шетелдік капитал тартылды. Осылайша, мұнай өнеркәсібі Қазақстанның ұзақ мерзімді экономикалық өсуінің негізгі көзіне айналуда. Қазақстан әлемнің алдыңғы қатарлы көмір өндірушілері мен экспорттаушылары ондығына кіреді, оның әлемдік көмір өндірісіндегі үлесі шамамен 2%, ал әлемдік көмір экспортында - 5% құрайды. Елімізде 30-ға жуық ірі көмір бассейндері игерілуде, олардың көпшілігі солтүстік және орталық Қазақстанда орналасқан. ТМД-да ең қолжетімді және ең арзан көмір Қарағанды облысында өндіріледі. |