16
II-
трофикалық деңгей - шөпқоректі жануарлар (фигофагтар) - I- қатардағы
консументтер немесс тұтынушылар, бұған есімдік қоректі жануарлар жатады.
III-
трофнкалық деңгей- жыртқыш жануарлар немесе
зоофагтар- II- қатардағы
консументтер.
IV-
грофикалық деңгей - ірі жыртқыштар ІІІ-қатардағы консументтер.
V-
трофикалық деңгей - өлі организмдердегі заттарды және қалдықтарды
тұтынушылар, деструкторлар, редуценттер, немесе қайта қалпына келтірушілер.
Оларға
микроорганизмдер жатады: сапрофаг, сапрофиттер, детритофагтар. Олардың ролі ерекше.
Детритофагтар немесе сапрофагтарға - өлі органикалық заттар мен жануарлардың
тіршілігінен пайда болған қалдықтармен, өнімдермен қоректенетін жануарлар (түрлі-түрлі
құрттар, бунақаяқтылар) жатады. Олар экожүйені тазалау функциясын атқарады және
топырақтың, жертезектің, су қоймаларының түбіндегі шөгінділерді түзуге қатысады.
Редуценттер өлі органикалық
заттармен қоректенеді, оларды ыдыратып қайтадан
бейорганикалық қосылыстарға айналдырады. Редуценттер арқылы экожүйе ортасына
молекулалық азот, минералды элементтер және көмір қышкыл газы қайтарылып отырады.
Ягни, редуценттер заттарды ыдыратып,
қайта қалпына келтіріп, зат айналымын
жалғастырып отырады.
Редуценттерге негізінде өліктер мен экскременттерде мекендеп, оларды біртіндеп
ыдырататын
микроорганизмдері
(бактериялар,
ашытқы
микроорганизмдері,
саңырауқұлақтар - сапрофиттер) жатады. Саңырауқұлактар
негізінде өсімдіктердің
клеткаларын,
ал
бактериялар
жануарлар
өлімдіктерін
ыдыратуға
қатысады.
Микроорганизмдер баска да функцияларды атқарады, олар игибиторлар (мысалы,
антибиотиктер) немесе, керсінше, жылдамдытқыш - заттар (мысалы, кейбір витаминдер)
түзеді, олардын экологиялық маңызы өте жоғары, бірақ та осы уакытқа дейін толығымен
зерттелмеген.
Тізбектегі І-ІV дөңгейлер- жеу тізбегі; соңғы - детриттік тізбекке жатады.
Әрбір қоректік тізбектің қатарында белгілі бір трофикалық деңгей қалыптасады. Ол
өзінен өтетін зат және энергия ағымының активтілігімен сипатталады.
Экожүйенің өнімділігі - трофикалық деңгейдегі көп мөлшері тыныс алуға кетеді, ал
қалғаны энергия мен биомассаның өсуін анықтайды.
Достарыңызбен бөлісу: