Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

581
шымырлатып, жан жүйені жандырып, 
құлақ құрышын қандырып, ұғымына 
қонымды, жүрегіңе тиімді тіл» емес 
пе? Осындай аса бай тілі бар халық-
тың шешен болмасқа қандай дәті бар?
Бір көргенін жазбай танып, ілезде 
жаттап ала қоятын, өз ойын екінші 
адамға жеңіл де жедел түсіндіре 
алатын осынау қарапайым халықтың 
асқан зеректігіне қазақ даласында 
болған шетжұрттықтар ауыздарының 
суы құрып, қайран қалып отырған 
ғой. Олар қыр халқының, сондай-ақ, 
ыстық-суыққа аса шыдамдылығын, 
қиыншылыққа төзімділігін айтудан 
жалықпаған. Мәселен, поляк зиялысы 
А. Янушкевич (1803-1857) бұл жөнінде 
былай деп жазыпты: «Қазақтардың 
ақыл-ой қабілетінің кереметтігіне 
барған сайын менің көзім жетуде. 
Сөздері қандай жеңіл! Әрқайсысы 
айтайын деген ойын түсіндіруге 
де, қарсыласының дәлеліне бірден 
тойтарыс беруге де керемет шебер». 
Осынау ұлттық тамаша қасиетімізден 
қазіргідей тіл жұтаңдығына кезік-
кен алмағайып заманда айырылып 
қалмай, оның тұтас көлемін көздің 
қарашығындай сақтай алмасақ – бұдан 
ұлттық намысқа нұқсан келетіні 
хақ. Олай болса, еңбектеген баладан 
еңкейген кәріге дейін туған тілімізді
ардақтап, оның қадір-қасиетін мақ-
тан тұтып, соның көсегесін көгерту 
жолында жатпай-тұрмай әрекет етуі-
міз қажет.
ШЕШІМ 
–
 
проблемалық жағдаят-
тың ойлау операцияларының қалып-
тасуы. Ш. процесінде шешімді іздеу, 
қабылдау және іске асыру кезеңдері 
сараланады. Ш.-дердің тиімділігі –
қандай да бір сұраққа адамның өте
жақсы шешім құрастыруы; қабыл-
данған шешімді іске асыру нәтиже-
сінде максималды жағымды жетіс-
тіктерге жетуі, мүмкін болатын жа-
ғымсыз салдарды минимумге жеткі-
зуі. Ш.-ді түзету – қандай да бір ше-
шімді немесе оны орындау процеду-
расын шешім қабылданғаннан кейін 
түзету, өзгерту. Ш.-ді қадағалау – кли-
ент мәселесіне байланысты консуль-
тация үрдісіндегі қабылданған ше-
шімнің іс жүзінде қалай орындалуын 
байқау және бағалау.
ШИзОФРЕНИЯ 
(грек. shizo – бө-
лемін және phren – ақыл, ой) – пси-
хикалық ауру. Ш., негізінен жоғары
жүйке жүйесі қызметінің бұзылуы-
нан, сондай-ақ әртүрлі жағдайдың, 
түрлі аурулардың адам психикасы-
на әсер етуіне байланысты пайда 
болады. Ш. кезінде сандырақ, ка-
татония, аутизм, күйіп-пісу, галлю-
цинация, еліру, мелшиіп қозғалмай 
қалу сияқты психикалық өзгерістер 
байқалады. Басында ауру белгілері 
айтарлықтай байқалмай өтеді. Кейін 
психикалық өзгерістер тұрақтанып, 
күшейе түседі. Ауру күшейген кезде 
науқастың түсінігі өзгереді, сөйлеген 
сөздері басқаларға түсініксіз болады. 
Шизофренияның белгілері кейде өте
айқын білінсе, кейде бірнеше жылдан 
кейін байқалуы мүмкін. Кататониялық 
Ш., параноидты Ш., қарапайым Ш.
дейтін және т.б. түрлері бар. Ката-
тониялық Ш. кезінде науқас қимыл-
сыз, мелшиіп қалады.
Кейде керісінше қатты күледі неме-
се күйзеліп жылайды, мағынасыз 
сөйлейді. Параноидты Ш. кезінде 
ауру адам анда-санда сандырақтайды. 
Әр нәрсені елестетіп, соған еліктеп 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: