Ассоциации «общенациональное движение «бобек» конгресс ученых казахстана
жүктеу/скачать 1,83 Mb. Pdf көрінісі
|
9 2 ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023 34
- Кілт сөздер
|
REFERENCES: 1. Afif Dwi Cahyanta. (2014, March 20). Using film clips to improve listening skills among the eleventh grade students of SMA Negeri 1 Sleman Yogyakarta in the academic year of 2013/2014. Yogyakarta State University. http://eprints.uny.ac.id/19831/1/Afif%20Dwi%20Cahyanta%2010202244068.pdf 2. Jamilova, N. Communicative Approach in Teaching a Foreign Language. https://emjms.academicjournal.io/index.php/emjms/article/download/85/77 3. Anderson, A. and Lynch, T. (1988). Listening. London: Oxford University Press. https://books.google.kz/books?hl=ru&lr=&id=3PC7fNn0iQoC&oi=fnd&pg=PP7&dq=A nderson,+A.+and+Lynch,+&ots=m3-E3kFoEb&sig=5UF- RjPREe9uLe48E8Yok6ZO1Ak&redir_esc=y#v=onepage&q=Anderson%2C%20A.%20a nd%20Lynch%2C&f=false SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023 34 Ш. ЖӘҢГІРҰЛЫНЫҢ ӘДЕБИ МҰРАСЫ Досекеш Т.М. Аннотация. Елімізде отарлау саясаты қарқынды жүріп жатқанда көп ойшыл, ақын-ағартушы ның нақыл сөздері халыққа әдейі жеткізілмеді. Олардың қатарында Шәді Жәңгірұлы да бар. Бұл мақалада белгілі сөз шеберінің шығармаларына, ондағы идеялық, танымдық, тәрбиелік мәніне, сыр-сипатына талдау жасалды. Шығыс әдебиетіне ден қойған ақынның нәзирагөй шығармаларына жасалған зерттеулерге шолу жасалды. Сондай-ақ, ақынның өсиетіне, туындыларындағы ерекшелігіне мән берілді. Кілт сөздер: кітәби ақын, шығармашылық, мұра, Шығыс әдебиеті, діни шығармалар Ілгері дамудың басты қадамы - өткен тарихқа назар аудару. Өткенге шолмай, болашақтың жарқын көріністеріне бой алдыру мүмкін емес. Қоғам өміріне өзгерістер енгізген қазан төңкерісі әсерінен қазақ әдебиеті де тысқары қалған жоқ. Тарихқа жүгінсек, Кеңес өкіметі өзінің құрылған алғашқы жалдарынан-ақ әр елге бір идеологиялық ұстанымды енгізгісі келді. Соның кесірінен кей ақындарды қудалып, шығармашылығын одан әрі дамытуға кедергі келтірі. Осы уақытқа дейін догмалық көзқарас, қисық, сыңаржақ түсініктер құрбаны болып, көзден таса, қалтарыста қалып келген қазақ әдебиетінің мол рухани қазынасының бірі - «кітаби ақындар» шығармалары. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы әдебиет қолданған әдеби тәсіліне байланысты танылмай жүр деп айта алмаймыз. Алайда Қазан төңкерісіне дейін қаншама кітап шығарған біраз қаламгердің туындылары өз деңгейінде бағаланбай келді. «Кітаби ақын» - Шығыс әдебиетінің араб, парсы, түркі тілдес халықтарында бар поэзияның озық үлгілерін өзінше жырлап, қазақ арасында таратып отырған шығыс тілінде шыққан кітаптар сюжетін қайта өңдеп, өисса не дастан шығарған өзгеше ақындар тобынн осылай атап келді. Кейін зерттеушілер бұл ақындарды «қиссашыл ақындар», «кітаби ақындар» не «Діни-ағартушылық бағыттағы ақындар деп атады. ХХ ғасыр басындағы ақындармен идеялас, дәуірлес болған - Шәді Жәігңрұлы. Шәді Жәңгірұлы - шығыстың озық үлгілі әдебиетінің нәзирагөйлік дәстүрін берік ұстанып, қазақ поэзиясындағы белгілі тақырыптарды өзінше жырлаған, идеясы мен мазмұны жағынан мүлде жаңа, төл туынды жасаған ақын. Ол - көп жазған ақын. Оның жазған шығармаларының басым бөлігі Орынбор, Қазан мен Ташкентте басылып отырды. Шәді шығармашылығын зерттеген Немат Келімбетовтың айтуынша, ол жүз мың жолдай өлең жазған. Ал оның жетпіс мыңдай жолы көзі тірісінде кітапқа басылып, жарыққа шыққан. (4) Ақынның баспа көрген бірқатар кітабы мен әлі жарыққа шықпаған шығармалары Қазақстан Республикасы академиясының орталық ғылыми кітапханасы мен М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институтының қолжазбалар қорында сақтаулы тұр. Баспадан шыққан еңбектерінің қатарына «Назым Сияр Шәриф», «Назым Чаһар дәруіш», «Шайхы Барсиса», «Беташар», «Қамарзаман», «Атымтай» секілді он үш кітап, «Хәзірет Ескендір», «Тарихи Абылайхан», «Ибраһим Халиулли», «Мұса Перғауын хикаясы», «Әһуал қиямет» сынды шығармалар кіреді. |