РәСӘй халыҡтары телдәре диалектологияһының КӨНҮҘӘк мәСЬӘЛӘЛӘре XVIII бөтә Рәсәй фәнни конференция материалдары
ТӨНЬЯ -КӨНБАЙЫШ ДИАЛЕКТ ҺӘМ АРИ ЕЛ ҺӨЙЛӘШЕ
жүктеу/скачать 2,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Dialectology-2018
- Бұл бет үшін навигация:
- Ключевые слова
| ТӨНЬЯ -КӨНБАЙЫШ ДИАЛЕКТ ҺӘМ АРИ ЕЛ ҺӨЙЛӘШЕ
Ҡ Ҡ Ҙ (Ас ын районы Урмия ауылы һөйләшсәһе ми алында) ҡ ҙ ҫ В статье рассматриваются фонетические, морфологические и лексические особенности говора села Урмияз Аскинского района Республики Башкортостан, которые могут помочь установить диалектную основу этого говора. Ключевые слова: фонетические, морфологические, синтаксические особенности. THE NORTH-WEST DIALECT AND THE KARAIDEL TALK (on the example of the dialect of the village of Urmiyaz, Askinsky district). The article considers phonetic, morphological and lexical features of the dialect of the village of Urmiyaz of the Askinsky district of the Republic of Bashkortostan, which can help to establish the dialectal basis of this dialect. Key words: phonetic, morphological and syntactic features. Башҡорт теленең төньяҡ-көнбайыш диалекты Башҡортостандың Ҡариҙел, Асҡын, Балтас, Тәтешле, Борай, Янауыл, Илеш, Дөртөйлө, Туймазы һ.б. райондарында таралған. Шулай уҡ был диалектҡа Пермь, Свердлов өлкәләрендә һәм Татарстан менән Удмуртия республикаларында йәшәгән башҡорттарҙың теле ҡарай. Был һөйләштәрҙә аралашыусы оло быуын вәкилдәренең һөйләүҙәренә, шулай уҡ тарихи сығанаҡтарға ҡарағанда, төньяҡ- көнбайыш Башҡортостанда борон-борондан ҡаңны, юрмый, йәнәй, ғәйнә (тархан), бүләр, танып, йылан, ҡырғыҙ, балыҡсы, дыуан, таҙ, ирәкте, ҡайпан, гәрәй ырыуҙарына ингән башҡорттар төйәк тапҡандар. Ҡариҙел һөйләше Асҡын һәм Ҡариҙел райондарында таралган. Был һөйләштә балыҡсы һәм ун ырыуҙары һөйләшкән. Төньяҡ-көнбайыш диалекты түбәнге һөйләштәргә бүленә: Ҡариҙел, Танып, Түбәнге Ағиҙел, Ыҡ һәм Ғәйнә һөйләштәре. Ҡариҙел һөйләшенә Асҡын районының Ҡубияҙ, Урмияҙ, Әүәҙәй, Солтанбәк, Сураш, Сөйөш, Ҡашҡа, Яңы Ҡускилте, Иҫке Ҡускилте, Үршәҙе ауылдары ҡарай. Был территорияла башҡорттарҙан тыш мишәрҙәр, мариҙар, удмурттар, типтәрҙәр йәшәй. Асҡын районы Урмияҙ ауылының һөйләшсәһен ҡарап үтәйек. Ҡариҙел һөйләшенең айырым бер тармағы булараҡ Урмияҙ һөйләшсәһе фонетик яҡтан бик үҙенсәлекле тип 136 әйтергә мөмкин. Республикабыҙҙың ситендә урынлашып, быуаттар буйына күрше йәшәгән халыҡтар менән тығыҙ аралашҡанлыҡтан был яҡ теле сит һөйләштәр тарафынан көслө йоғонто кисергән. Һөйләштең сиктәре жүктеу/скачать 2,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|