8.9-сурет.
IS-LM қисығы
192
Ынталандырушы ақша-несие саясатының ұлттық та-
бысқа əсері.
Егер мемлекет ұлттық табысты ұлғайтуды мақсат
етсе, онда ол ақша ұсынысын көбейтуі мүмкін. Ақша ұсыны-
сының артуы LM қисығын төмен (оңға) LM
1
-ге жылжытады.
Тепе-теңдік А нүктесінен В нүктесінен ауысады. Нəтижесінде
пайыз мөлшерлемесі R
1
-ден R
2
-ге төмендейді, ал ұлттық табыс
Y
1
-ден Y
2
-ге көбейеді. Сөйтіп ақша ұсынысының артуы пайыз
мөлшерлемесін төмендетіп инвестицияны ынталандырады. Бұл
8.12-сурет.
IS-LM үлгісі арқылы жиынтық сұраныс қисығын алу
8.10-сурет.
Ақша-несие саясатының əсері
193
жағдай тауарлар мен қызметтерге сұранысты кеңейтеді. Мұны
«кейнстің беріліс механизмі» деп атайды (8.10-сурет).
Ынталандырушы бюджет-салық саясатының əсері.
Мем-
лекеттің бюджет-салық саясаты, мəселен, шығындарды көбейтуі
немесе салықтарды төмендетуі IS қисығын оңға жылжыта
ды.
Тепе-теңдік А нүктесінен В нүктесіне ауысады. Нəтижесін-
де ұлттық табыс Y
0
-ден Y
1
-ге көбейеді. Ұлттық табыстың өсуі
ақшаға деген сұранысты арттырады. Ақшаға сұраныстың артуы
пайыз мөлшерлемесінің R
1
-ден R
2
-ге дейін өсуіне əкеледі. Ал
пайыз мөлшерлемесінің өсуі инвестицияны қысқартады. Сөйтіп
ынталандырушы бюджет-салық саясаты пайыз мөлшерлеме
сін
өсіріп, инвестицияның бір бөлігін ығыстырады. Мемлекеттік
шығындардың көбеюі салдарынан пайыз мөлшерлемесі өсіп,
оның инвестицияға əсер етуі
«инвестицияны ығыстыру əсері»
деп аталады. Егер ығыстыру əсері болмаса, онда мемлекеттік
шығындардың өсуі немесе салықтардың төмендеуі нəтижесінде
ұлттық табыстың артуы Y
0
– Y
2
мəніне тең болар еді. Бірақ
ығыстыру əсері салдарынан ұлттық табыстың өсуі тек Y
1
– Y
2
мəніне ғана тең болады (8.11-сурет).
8.11-сурет.
Бюджет-салық саясатының əсері
Сөйтіп ынталандырушы бюджет-салық саясатының нəти же-
сінде бір жағынан, жұмысбастылық пен өнім көлемі өседі, ал
екінші жағынан, ығыстыру əсерінің салдарынан өнім көлемі азая-
ды.
Бюджет-салық жəне ақша-несие саясаттарын бірге қолдану
пайыз мөлшерлемесін өзгертпей өнім көлемін көбейтуге неме-
13–533
|
