Байланысты: Техникалық оқытудың мазмұнын, формалары мен әдістерін анықтаудағы дидактикалық прринциптерінің маңызы (1)
Муляждар (макеттер) деп табиғи объектілерді өздеріне өте ұқсас етіп
көрсететін көрнекілік құралдарды атаймыз. Муляждар мен макеттерді
жасаған кезде нақты объектілер нақты бейнеленеді, яғни шартылыққа жол
берілмейді. Дәлірек айтқанда олардың көлемі, тұсі, формасы және құрылымы
өте дәлдікпен берілуі қажет.
Муляждар мен макеттер бізді қоршаған ортаның кұбылыстары мен
заттарының сыртқы қасиеттері мен өзіндік белгілерін жан-жақты зерттеп
білу мақсатында қолданыс табады. Үлгілер зерттелетін объектілердің ішкі
құрылысын және олардың іс-әрекеттерінің принциптерін, одан қалды
машина мен механизмдердің кинематикасьн және т.б. зерттеп білуге
мұмкіндік береді.
Өздерінің қалай қолданылатындығына байланысты ұлгілер, муляждар
(макеттер) табиғи объектілер сықылды демонстрациялық (көрсетілетін) және
үлестірілетін болып екіге бөлінеді.
Түрлі үлгілерді жобалаған уақытта дидактикалық мұмкіндіктері мен оқу
құралдарының белгілі бір тұрінің функцияларына негізделген жалпы
педагогикалық-экономикалық талаптарды ескеріп отырған жөн. Ал олар
төмендегідей болып келеді: информативтілік, белгілі бір қызметке
бейімделушілік, инструменталдылық, комплементарлылық (жетпейтін
белгілердің орнын толтыруға тырысушылық) және т.б. Сонымен қатар
бұлардың қатарына оқу пәнінің өзіндік ерекшеліктеріне және оқушылардың
көңілінен шығатын көрнекілік құралдарды тандауға байланысты туындайтын
талаптарды да жатқызуға болады.
Үлгілердің құрамы, оларды жасаудың ерекшеліктері, көрнекілік сипаты,
үлгісі жасалынатын объектінің немесе оның жекелеген жақтарының өздеріне
ғана тән ерекшеліктеріне тығыз байланысты болып келеді. Мысалы, жанды
және жансыз объектілер заттарының құрылымы, зерттелетін аппараттардың,
механизмдердің, электротехникалық бұйымдардың, құрал-жабдықтардың,
технологиялық байланыстардың жұмыс істеу принципі, зерттелетін
объектідегі компоненттердің өзара байланыстарының ерекшеліктері,
информациялық қабылдау кұралдары және т.б. оқу кезінде үлгілердің сан
алуан түрлері арқылы берілуі мүмкін.