454 15-ТАРАУ ресурстарды адамзат игілігіне пайдалану
үшін адамның білімін пайдалану. Бұл термин
тек қүралдардың (материалдық мәдениетке
тән) өзіне ғана емес, сондай-ақ адамдардың
осы құралдар турасындағы сеніміне, құнды-
лықтары мен көзқарасына да (материалдық
емес мәдениет аспектілеріне де) қатысты.
9. Әлеуметтік өзгерістер - әлеуметтік құрылым-
дардың немесе институттардың белгілі бір
уақыттан кейінгі әрбір елеулі өзгерісі немесе
трансформациясы. Технология - әлеуметтік
өзгерістердің маңызды бір түрі және себебі.
10. Құрылымдық-функциялық теория, ең ал-
дымен, технологияныц әлеуметтік өзгеріс-
тердің ретті әрі оң жүруіне қалай ықпал ете-
тінін анықтайды. Технология қоғамға өте
жедел енгізіле бастаған кезде мәдениеттің
кешеуілдеуі, оның өзгерістерге бейімделуі жо-
лында маңызды проблема тууы мүмкін.
11. Конфликтология теорияшылары технология-
льщ өзгерістер бәсекелес мүдделер арасын-
дагы шиеленістерді көрсетеді және солармен
Сыни ойлау 1. Ауқымды қоғамдағы қандай әлеуметтік-қү-
рылымдық жағдай қоршаған ортаны қорғауға
бағытталған қозғалысты тудырды деп ойлай-
сыз? Қозғалыстың сәттілігіне эсер етуі мүм-
кін қандай кері қозғалыстарды білесіз?
2. Өлім жазасына қарсы қоғамдық пікірді жұ-
мылдыруға мүдделісіз делік, БАҚ-тың наза-
рын аудару үшін қандай іс-шара немесе әре-
кетті қолдануга тырысасыз?
3. Әртүрлі топтардың мүдделерін ескере оты-
рып жағымды әрекеттер саясаты мен бағдар-
ламалары бойынша қазіргі пікірталасты қа-
лай талдар едіңіз?
4. Еуропалықтар генетикалық түрлендірілген
өсімдіктер мен азық-түліктерге қарсы амери-
калықтарға қарағанда анағұрлым белсенді
шарттас деп тұжырымдайды. Әлеуметтік өз-
герістерден зардап шеккен немесе пайда та-
батын адамдар мен топтардың қалыптасқан
жағдайды сақтап қалуда немесе түрлендіруде
үлестері бар.
12. Ақпараггық технологиялар біздің күнделікті
өміріміздіц көптеген қырларын өзгертті. Олар
бізді өзге адамдармен және ақпаратпен байла-
ныстырады, сонымен бірге қорғануға қатысты
жаңа проблемалар, жаңа тиімсіздіктер, әлеу-
меттік бақылаудың жаңа пішіндерін, жаңа
аурулар мен жарақаттар туындатады. Дәл осы
сияқты жаңа реиродуктивті технологиялар
арқылы балаларының генетикалық тұрғыдан
өздерінікі болуын қалайтындардың мүмкін-
дігі молайды. Сөйте тұра бұл да денсаулық,
әлеуметтік және этикалық мәселелер тұрғы-
сынан күрделі проблемалар тудырды. Мыса-
лы, мынадай бір сауал пайда болды: біз бала-
ларды қымбат тауарға айналдырып жатқан
жоқпыз ба?
күреседі. Факторларға қатысты көзқарасыңыз-
ға орай, қоғамды жаңа технологиялар мен
қатынастарды қабылдауға азды-көпті бейім
ететін (2-бөлімді қараңыз) айырмашылықтар-
ды, сондай-ақ әлеуметтік қозғалыстардың сәт-
ті жұмылдырылуын қалай түсіндірер едіңіз?
5. Егер кеңседегі жұмысқа аттанатын болсаңыз,
электронды поштаны өз науқаныңызда қалай
пайдаланар едіңіз? Сайлаушыларыңыздың
қандай топтарымен интернет арқылы жиі
байланысатын боласыз? Олар АҚШ-тын, дауыс
беру қүқығы бар азаматтары екендігін қа-
лай анықтар едіңіз? Бұл маңызды ма? Жедел
жоғары деректерде порттары мен модемдері
жоқтардың дауысы есепке алынғанына қалай
көз жеткізе аласыз?