Ббк 1. С 94 Қазақстан Республикасы



Pdf көрінісі
бет156/159
Дата20.09.2023
өлшемі1,37 Mb.
#181811
түріБағдарламасы
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   159
Байланысты:
file-6694

е
дыбысы 
йе 
түрінде 
айтылады. Мысалы, 
ер, елек, екі, ет
деген сөздердің дұрыс ай-
тылуы: 
йер,
йелек, йекі, йет. 
Әрине, бұл жерде 
й
(йот)
дыбы-
сы толық
 и
түрінде емес, «жартылай» (болар-болмас) естілуге 
тиіс. Егер бұл сөздерді 
йот
элементінсіз айтсақ, 
эр, элек, экі, эт
түрінде айтылар еді. Бұл заңдылықты анығырақ байқау үшін 
орыс тіліндегі 
ель
(ағаш) сөзі мен қазақша 
ел
(жұрт) сөзіндегі 
е
дыбысының айтылуына назар аударыңыз: орыс сөзі 
эль
түрінде, қазақ сөзі 
йел
түрінде дыбысталады.
2) Сөз басында келген 
о, ө
дыбыстарының алдынан да 
у
дыбысының элементі естіледі: 
уотан
(жазылуы: 
отан), уорак 
(орақ), уөрүк (өрік).
Бұл жердегі 
у
да толық емес, «сәл-пәл» 
айтылуы керек.
3) Сөз басында келген 
р, л
дыбыстарының алдынан 
ы, і, ұ, ү
(сөздің жуан-жіңікелігіне қарап) дыбыстары қосылып айтыла-
ды. Жазуда 
ы, і
әріптері жазылмайды. Мысалы:
Жазылуы:
рет
рас
рай
ру
рұқсат
леген
лаж
лақ
лайық
Айтылуы:
ірет
ырас
ырай
ұрұу
ұрұқсат
ілеген
ылаж
ылақ
ылайық


289
4) Қазақтың төл сөздерінде 
ч, дж 
дыбыстары айтылмай-
ды. Қазақстанның кейбір өлкелерінде жергілікті ерекшелікке 
байланысты ауызекі сөйлеу тілінде 
ш, ж
дыбыстары келетін 
сөздерді 
ч, дж 
дыбыстарымен айту дәстүрі бар. Мысалы: 
чатақ, чырақ, малчы, джақсы, джоқ.
Бірақ әдеби тіліміздің 
орфоэпиялық нормасы бойынша, қазақ сөздерін тек 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   159




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет