290
айтқан жөн. Мысалы:
Кұнанбайыф, Ілекеріф, Құнанбайыва,
Ілекеріва, Шәрійпыф.
Өзге ұлт
өкілдерінің аты-жөндерін
жазылған түріне жуықтау етіп айтқан абзал. Өйткені қазақша
Болат
болып келетін жалқы есім өзбекше
Пулат, Пулад
деп
берілсе, оны қазақшаламаған жен. Ал орыс адамдарының аты-
жөндерін орыс тіліндегіше дыбыстау керек. Мысалы:
Ника-
лай
(жазылуынша
Николай
емес),
Канстантин (Константин
емес),
Лэф Талстой.
Шетелдік адамдардың аты-жөндері мен қазақша жер-су
аттарынан өзге географиялық атаулар негізінен орыс тілінде-
гі айтылуынша дыбысталғаны жөн. Мысалы:
Вильям Шекс-
пир, Моцарт, Лондон.
Олардың ішінде тілімізге ертеден еніп,
қазақша қалыптасқандарын сол дәстүрлі түрінде айту қажет.
Мысалы:
Қырым (Крым
емес),
Мысыр (Миср
емес),
Бағдат
(Багдад
емес).
МАЗМҰНЫ
Тілдік норма және оның қалыптануы (кодификациясы)
...3
Алғы сөз ..........................................................................4
Кіріспе ...............................................................................6
Тіл мәдениеті және оның проблемалары ..................21
Тілдік норма туралы ұғым ...........................................46
Норманың өлшем-шарттары (критерийлері) ............57
Тілдік норма және функционалдық стильдер 67
Норма және варианттылық ..........................................81
Лексикалық нормалар .................................................116
Сөз мағынасы және оны түсініп жұмсау .....................117
Жаңа
сөздер мен қолданыстар, олардың нормалану
процесі .......................................................................118
Терминология мәселелері және норма ...............131
Сирек қолданылатын
лексикалық топтардың
нормалануы ................................................................136
Қарапайым сөздер, жаргондар және әдеби норма ...151
Диалектизмдер және әдеби норма .....................154
Көркем әдебиеттегі сөзқолданыс және әдеби тілдік
норма ...............................................................................161
Грамматикалық нормалану .........................................175
Орфографиялық нормалар .........................................181
Орфоэпиялық нормалар ...............................................194
Сөз сазы
....................................................................................203
Қазақ әдеби тілінің ауызша түрі
және оның қолданылу
өрісі ..................................................................................204
Сөз сазы, яғни сөзді дұрыс айту (дыбыстау)
заңдылықтары .................................................................216
Сөз сазыньің көркем әдебиет пен өнердегі
маңызы ............................................................................229
Сөз сазы нормаларының қолданылу жайы ...............234
Сөз сазы ережелерін игеруде ескерілетін жайттар ......242
Орфоэпиялық ережелер
немесе сөз сазын келтіру
қағидалары ......................................................................255