кулярлық және коллойдтық ерітінділер түрінде тұнбаға түседі.
Мұның нәтижесінде біртекті аналық жыныс химиялық және
механикалық құрамы, физикалық қасиеттері мен сыртқы бел-
гілері әртүрлі бірнеше қабаттарға бөлінеді. Бұл қабаттар топы-
рақ горизонттары деп аталады.
Қарашірінді заттардың (гумустық заттардың) ең көп
жинақталатын жерлері топырақтың жоғарғы қабаты (горизон-
ты), сондықтан бұл қабат қарашірінді қабаты немесе қарашірінді
горизонты деп аталады. Топырақтүзу ерекшеліктеріне байла-
нысты қарашірінді заттары минералды түйіршіктермен әртүрлі
қосылыстар түрінде жиналады. Барлық жағдайда қарашірінді
топырақтың жоғарғы қабатына көптеп жиналуына байланысты,
бұл қабаттың түсі қара-сұр немесе сұр, құрылымдық түйіршік-
тері жекеленген, бос массалы болып келеді. Топырақта қараші-
рінді мөлшері көбейген сайын топырақтүзу құбылысында аса
маңызды орын алатын, өсімдіктерге қажетті қоректік элемент-
тердің мөлшері артады, алмаспалы катиондардың сіңіру қабілеті
өсе түседі, жалпы алғанда топырақтың құнарлылығы арта
түседі.
Топырақ қабаттары толығымен сумен жуылса, яғни,
топырақ ерітіндісіндегі сілтілер, әсіресе, кальций мөлшері
азайып кетсе, минералды, органикалық және органо-минералды
гельдердің беріктігі келмейді, олар сумен еріп, ылайлы-тозаңды
суспензия түрінде жоғары қабаттардан төменгі қабаттарға қарай
шайылады. Бұл жағдайда топырақ ерітіндісінде агрессивті
қарашірінді (гумустық) қышқылдары көп болса, онда бастапқы
(алғашқы) және кейін пайда болған алюмо-және ферросели-
каттар қарқынды бұзылып, қышқылды ортада жылжымалы
болатын олардың топырақтарының гумустық қышқылдар мен
кешенді қосылыстары түзіледі. Бұлардың нәтижесінде топырақ
қабатындағы негіздер, біржарымдық тотықтар, кейде кремнезем
мөлшері күрт кеміп кетеді. Топырақ қабаты өзіне тән түрін
жоғалтады, ашық-сұр, ақшыл тартады, топырақтың механика-
лық ірі фракциялары көбейеді. Мұндай горизонт
Достарыңызбен бөлісу: