Оразбаев Қ. И. О-65 Жалпы топырақтану
жүктеу/скачать 2,94 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖАЛПЫ ТОПЫРАҚТАНУ
|
Топырақтың құрылымы Топырақ құрылымы – топырақтың агрегаттарға бөлінуі. (ұсақ агрегаттар және механикалы элементтер). С.А.Захаровтың пікірі бойынша (1,2,3) топырақ құрылымы негізгі үш типке бөлінеді: 1. Текше тәрізді – құрылымды бөлшектер үш өзара көлде- нең осьпен бірқалыпты дамыған. 2. Призма тәрізді – бөлшектер көбінесе тік осьпен орна- ласады. (вертикальді). 3. Плита тәрізді – бөлшектер көбінесе екі горизонталь осьпен орналасқан және вертикаль бағытпен де сәл дамыған. Құрылымның мөлшері бойынша (П.В.Вершинин) мынадай топтарға бөледі: Мегақұрылым (кесекті) – 10 мм -ден үлкен; Макроқұрылым – 10 – 0,25 мм; Дөрекі макроқұрылым – 0,25 – 0,01 мм; Жұқа микроқұрылым – 0,01 мм -ден ұсақ. И Құрылымның жіктелуі 4-сурет. С.А.Захаровтың пікірі бойынша топырақ құрылымының негізгі түрлері І тип: 1 – тоң кесекті; 2 – кесекті; 3 – ұсақ кесекті; 4 – шаңды; 5 – ірі жаңғақты; 6 – жаңғақты; 7 – ұсақ жаңғақты; 8 – ірі түйіршікті; 9 – түйіршікті; 10 – ұнтақты; 11 – топырақ дәнінен маржан. ІІ тип: 12 – діңгекті; 13 – діңгек тәрізді; 14 – ірі призмалы; 15 – призмалы; 16 – ұсақ призмалы; 17 – жіңішке призмалы; 18 – сланец тәрізді; 19 – тақталы; 20 – жапырақты; 21 – дөрекі қабыршақты; 22 – ұсақ қабыршақты. Топырақ құрылымының негізгі түрлері. 1 - кесте. Түрлері Түрі Мөлшері І. Текше тәрізді Тоң кесекті – үсті тегіс емес, формасы дұрыс емес Тоң кесекті Үлкен кесекті Ұсақ тоң кесекті 10 см -ден ірі 10 – 1 см 10 – 3 мм Кесекті – формасы дұрыс емес шеңберлі және үзі- лісті беттері кедір-бұдыр- лы, қырлары көрінбейді Үлкен кесекті Кесекті Ұсақ кесекті Шаң кесекті 10 – 3 мм 3 – 1 мм 1 – 0,25 мм 0,25 мм-ден ұсақ Жаңғақ тәрізді – қырлары мен қабырғалары айқын көрінетін, тығыз, тұтас, қырларының беткі қабаты түзу агрегаттар Үлкен жаңғақ тәрізді Түйіршікті Ұсақ түйіршікті 5 – 3 мм 3 – 1 мм 1 – 0,5 мм Түйіршікті – біршама түзу форма, көбінесе дөңгелек, тығыз, кеуекті, суға төзім- ді агрегаттар Үлкен түйіршікті Түйіршікті Ұсақ түйіршікті 5 – 3 мм 3 – 1 мм 1 – 0,25 мм ІІ. Призма тәрізді Діңгек тәрізді – агрегаттар толық байқалмаған, бұ- рыштары тегіс емес, қыр- лары шеңберлі Үлкен діңгек тәрізді Діңгек тәрізді Ұсақ діңгек тәрізді 5 см-ден ірі 3 – 5см 3 см-ден ұсақ Діңгек – дұрыс формалы, жақсы көрінетін тегістік қырлы, жұмыр басты Үлкен діңгекті Ұсақ діңгекті 5 – 3 см 3 см - ден ұсақ Призмалы – агрегаттардың бас және қырларымен шектелген, агрегаттардың беткі қабаты тегіс, жылтыр, үшкір қабырғалы Үлкен призмалы Призмалы Ұсақ призмалы Жіңішке призмалы Қарындаш тәрізді (ұзындығы 5 см.) 5 – 3 см 3 – 1 см 1 – 0,5 см 0,5 см-ден ұсақ 1 см-ден ұсақ ІІІ. Тақталы Тақталы қабатты – агре- гаттар көлбеуі жазықтық- пен жақсы дамыған Сланец тәрізді Тақталы Пластина тәрізді Жапырақты 5 мм-ден ірі 5 – 3 мм 3 – 1 мм 1 мм-ден ұсақ Қабыршақты – қабыршақ түріндегі тегіс бөлшектер көбінесе сүйір қабырғалы Скорлупа тәрізді Дөрекі қабыршақты Ұсақ қабыршақты 3 мм-ден ірі 3 – 1 мм 1 мм-ден ұсақ жүктеу/скачать 2,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|