«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері»
жүктеу/скачать 3,34 Mb. Pdf көрінісі
|
toleubaev-koldanbaly-biologia
| Жүзім ақ ұнтағы
(Ауру тудырушы – Uncinula necator) – жылыжайда ӛсірілетін жҥзімдер ҥшін ең кҥрделі ауру тҥрі. Жапырақта сабақта және жемістерде ақшыл бақтар пайда болады (саңырауқҧлақ споралары). Дамудың ерте стадиясында зақымданған жемістер тҥсіп қалады. Ал піскен жемістер қатайып қисаяды да, ксіледі, дәл осы жемістер кейінірек басқа инфекцияны, мысалы, сҧр шірік ауруын жҧқтырады. Аурудың алғашқы белгілері білінгенде каптан немесе беномил ерітінділерімен бҥркиді. Магний жетіспеуінен жапырақта және жеміс сабақтарында кҥлгін немесе сарғыш тҥстер пайда болады. Онымен кҥресу ҥшін ӛсімдікті кӛмірқышқыл магниймен сабын қосылған препаратпен (10л суға 200г) 14 кҥнде екі рет бҥрку пайдалы. Жҥзімнің эдема ауруы зақымданған жҥзім тамыры суды жапырақтың буландыру дәрежесінен асық мӛлшерде қабылдауынан пайда болады. Аурудың белгісі ӛсімдік жемісінде немесе жапырақтың астыңғы бетінде сҥйелденген кішкене тӛмпешіктер пайда болады да, жемістің дҧрыс пісуіне кедергі келтірдеі. Осы тӛмпешіктер жарылып, ақшыл немесе кҥлгін дақтарға айналады. Дҧрыс кҥтім жасап, топырақ пен ауаны қҧрғатқанда аурудан ӛсімдікті айықтыруға болады. Субстраттарды зарасыздандыру . Ӛсімдік ӛсіретін жасанды субстраттарды (керамзит, ҧсақталған тас т, б.) нематод личинкаларынан және тҥрлі ауру қоздырғыш грибоктардан зарарсыздандыру ҥшін карбатион мен формалин қолданылады. Карбатион — монометилдитиокарбамин қышқылының концентрлі тҧзы. Оның тікелей әсер етуші заты суда жақсы ериді. Сҧйықтық қҧрамында бҧл зат 36,6—51,7 %. Тӛмен температурада әсер етуші зат тҧнба ретінде тӛгеді де, жылытқан кезде қайтадан еріп, сҧйықтық бастапқы қалпына келеді. Формалин — тҥссіз, кейде ашық, сары тҥсті сҥйықтық. Қҧрамында 40% формальдегид бар. Тӛмен температуға да ҧзақ сақтаған формалин қҧрамындағы формальдегид параформальдегидке айналып кетеді де, тҧнба ретінде тҥбіне шӛгеді. Егер осындай қалыптағы формалинді қыздырса, немесе ыстық су қосса, параформальдегид қайта формальдегидке айналады. Негізгі кӛкӛніс қияр, қызанақ егілерден 2—3 апта бҧрын, аралық кӛкӛніс жинап алысымен, субстраттарды зарарсыздандыру қажет. Ол ҥшін субстраттарды егілген ӛсімдіктердің қалдықтарын әбден тазартады. Мҧнан кейін жылыжай қабырғалары, стеллаждың және астаушаның жақтаулары, стеллаж астындағы топырақтар, жылыжай ішіндегі жолдар және қҧралсаймандар 1 — 1,5% карбатион ерітіндісімен немесе 3% формалин ерітіндісімен ӛңделеді. Соңынан ӛсімдіктердің сабақтары бекітіледі, сым темірлерді дәріленген шҥберекпен сҥртіп, жылыжайдың кіре берісіне дезинфекциялаушы тӛсеніш тӛсейді. Субстраттарды нематодтардан және ауру тудырғыш микроскоптық грибоктардан дезинфекциялау ҥшін кӛбінесе карботионның 2 %ті ерітіндісі немесе формалиннің 5 %ті ерітіндісі қолданылады. Дезинфекциялау ҥшін субстраттар осы аталған ерітіндідерде ҥш тәулік бойы ҧсталады. Дезинфекциялаушы ерітінділер арнаулы қоректік ерітінділерге арналған бакта даярланады. Одан трубалар арқылы стеллаждарға не астаушаларға, субстраттар толық бататындай мӛлшерде жіберіледі. Егер зарарсыздандыру тек нематодтарға қарсы жҥргізілетін болса, онда субстраттарды 2% карбатион ерітіндісінде алты сағат немесе 5% формалин ерітіндісінде 24 сағат ҧстау жеткілікті. Ал паразиттік грибоктерге қарсы дезинфекциялау міндетті тҥрде ҥш тәулік бойы жҥргізілуі тиіс. Тәжірибелерге қарағанда дезинфекциялау уақыты ҥш тәулікке жетпеген керамзиттің, паразиттік грибоктерден толық тазартылмағандығы байқалды. Ал одан аз уақыт ҧсталса, грибоктер тіршілігін жоймайды да, субстратта қалып қояды. Егер субстраттар ол ерітіндіге толық батпайтындай болса, онда мезгіл-мезгіл субстраттарды қалақшалармен аударыстырып тҧру қажет. Жылыжай толық ӛңделіп болған соң, ерітіндіні қҧйып алып, келесі гидропонды жылыжай субстраттарын дезинфекциялауға пайдаланады. Карбатион ерітіндісін, сонымен қатар топырақты зарарсыздандыру мақсатында да қолдануға болады. Субстраттарды зарарсыздандырудың, кӛшет ӛсіретін жылыжайлар ҥшін де маңызы ӛте зор. Гидропондық теплицаларға арналып ӛсірілетін кӛшеттер зиянкестермен зақымданбаған, таза болуы керек. Егер кӛшеттердің тамыры паразиттік грибоктармен және нематодтармен зақымданған болса, онда сол кӛшеттер арқылы ауру тудырушы микроорганизмдер гидропонды жылыжайларға таралады. Сондықтан қияр және қызанақ кӛшеттері ӛсірілетін жылыжайларда қолданылатын керамзит немесе гранит ҧсақтары, міндетті тҥрде алдын ала зарарсыздандырылуы тиіс. Гидропонды жылыжайларға шымтезекте немесе топырақ қоспаларында ӛсірілген кӛшеттерді отырғызуға болмайды. жүктеу/скачать 3,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|