С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| жауапты реттейді.
Белсенген N К-жасушалары ТЛ' Ғ-а (нысана-жасушаның апоптозын шақырады), ИЛ-24 (ТІЧҒ-а мен ІҒІЧ-ү синтезін аутокринді ынталанды- рады), ИЛ-32 (ИЛ-1 түкымдастығы, кабынуалды цитокині және ТЫҒ-а индукторы), ИЛ-13 және ИЛ-26 (ИЛ-10 тұкымдастығынын мүшесі) түзеді, олар Тхі-жасушаларымен дамитын жауапты тежейтін және ІяЕ синтезін ынталандыратын кабынуалды цитокиндері. ЫК-ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ НЫСАНА-ЖАСУШАЛАРЫНА ЦИТОТОКСИКАЛЫҚ ӘСЕРІ МК-жасушалары СӘ8+ ЦТЛ сиякты ісік жасушалары мен вирус закымдаған жасушаларға цитотоксикалық әсер етеді. ИК-жасушаларының цитоплазмасында көптеген гранулалар бар, олардыңқурамындаперфоринменгрэнзимдерболады. N К-жасушаларынын СЦ8+ ЦТЛ айырмашылығы, оларда тыныштык жағдайда да цито- плазмасында секреторлык гранулалар болады. Сондыктан мор- фологиясы бойынша І\ІК-жасушалары үлкен гранулалы лимфоциттер. ]ЧК-жасушалары нысана-жасушаларына тіркелгеннен кейін арнайы рецепторлары аркылы жасушаға дегрануляцияға жауапты белсену белгісі түседі. Жасушааралык байланыс аймағында нысана-жасушаның апоптозын шакыратын перфорин және грэнзимдер бөлінеді (СЦ8* ЦТЛ сияқты). СЦ8+цитотоксикалық лимфоциттер Т1ЧҒ-|3, ал ІМК-жа- сушалары ТИҒ-а түзеді. N К-жасушаларынын цитокиндер әсерімен байланысы жоқ ті- келей жасушалық цитотоксикалық эсері де болуы мүмкін. Ол ЫК-жа- сушаларының бетіндегі Ғаз-лигандасы аркылы (ТІ^Ғ-тің мембрана байланыстырушы түрі) Ғаз-рецепторларын экспрессиялайтын нысана- жасушалардың апоптозын шакыру. МК-жасушаларымен нысана-жасушаларды тану МНС нәруыздары бойынша рестрикцияланбағанын атап өткен жөн. Сондыктан көпшілік жағдайда, бұл жасушалардың цитотоксикалык белсенділігі сингенді 15-Тарау. Адаптивті иммунитеттің жасушалык, механизмдері 285 және аллогенді ісіктер ушін бірдей. Онымен коса, I класс МНС нәруыздарының экспрессиясы азайған жағдайда, МК-жасушаларының белсенділігі төмендемейді. НК-жасушаларының ісікке карсы иммунитеттегі манызы Чедиаки— Хигасси синдромы бар наукастар катыскан тәжірибеде дәлелденген. Б р патология кезінде N К-жасушаларынын закымдалуын шакыра- тын генетикалык акау байкалады. Сондыктан наукастарда белгілі бір түрдегі катерлі ісіктердің даму жиілігі жоғарылайды. Жасуша бетінде І§С-ге Ғс-рецепторы бар СӘ56+16+ фенотипті ИК-жасушалары антиденетәуелді жасушалык цитотоксикалык меха- низмге (АТЖЦ) катысатынын жоғарыда айтканбыз. І§С өзінін ҒаЬ- фрагменті көмегімен нысана-жасуша бетіндегі антигенді детерминант- тармен байланысады, ал Ғс-фрагментімен ЫК-жасушалары бетіндегі Ғс-рецептормен тіркеледі. Нәтижесінде Ғс-рецепторы аркылы жасушалардын дегрануляциясы ынталанады. Жасушадан бөлінген перфорин, грэнзимдер және Т № - а антигенді бөгде жасушаларының жойылуын тудырады. Көптеген N К-жасушаларында АТЖЦ механизмді жүзеге асыру кабілеті бар екендігі көрсетілген. Бул механизмге адаптивті иммунитет (антиденелердің қатысуы) пен туа біткен иммунитет (МК-жасуіиаларынық қатысуы) элементтері қатысады. АТЖЦ механизмге N К-жасушаларымен катар туа біткен иммунитеттің баска да жасушалары катысуы мүмкін, мысалы, МФ, нейтрофилдер және эозинофилдер. Ғс-рецепторы аркылы белсен- ген жасушалар нысана-жасушалардың мембранасын закымдайтын литикалык ферменттерді бөледі, ал МФ апоптозды шакыратын Т К Ғ -а синтездейді. ЦК-жасушалары вирустармен жасушаішілік бактерияларға карсы дамитын иммунды жауаптың ерте кезендеріне катысады. Бүл жасушалардың белсенділігі зақымдалған жасушалармен және ТЬК аркылы белсенген МФ мен ДЖ бөлінетін ІҒІМ-а, ІҒЬІ-Р және ИЛ-12 көмегімен ынталанады. Вирусты жұкпа кезінде бұл цитокиндердің деңгейі жоғарылайды, одан кейін жұкпа ошағында N К-жасушаларынын саны көбейеді де, үшінші тәулікте шыңына жетеді. Олар СӘ8+ ЦТЛ түзілгенге дейін жұқпаның өршуін тоқтатады. СЭ8+ ЦТЛ мөлшері жеткілікті болғаннан кейін (7—10 тәулік), вирустың титрі жылдам төмендейді (11-12 тәулікте 0-ге түседі). Бұл жағдай N К-жасушаларынын вирустарға карсы бірінші катардағы корғаныс екендігін дәлелдейді. 286 III Бөлім. Адаптивті иммунитет МК-ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ НЫСАНА-ЖАСУШАЛАРДЫ АНЫҚТАЙТЫН РЕЦЕПТОРЛАРЫ N К-жасушалары нысана-жасушаларды арнайы жасушалык рецеп- торлар көмегімен аныктайды. Олардын көмегімен жасуша бетіндегі аномалняларды, мәселен, 1 класс МНС молекулаларынын экспрес- сиясы төмендеуін немесе болмауын, беткей антигендердің өзгеруін, сондай-ак жасуша закымдалу салдарынан жасуша бетінде молекуляр- лык нысандардың көбеюін анықтайды. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|