С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| 1.2.
Металдарды қысыммен өңдеу Процестің жалпы сипаттамасы . Металлды қысыммен өңдеу (МҚӨ) процесі – бұл, материалға талап етілген қалыпты беру жəне физикалық-механикалық қасиеттерін оның тығыздығын иілгіштік деформациясын береді. Бастапқы пішін мен дене өлшемдерін қалпына келтірудің толық күшіне қарай, сыртқы күштердің əрекетін тоқтатқаннан кейін, серпімді (толық қалпына келтіру) жəне иілгіштік деформациялар бөлінеді. Иілгіштік деформация процесінде бастапқы құрылым өзгереді, ал материалдың механикалық қасиеттері күрт артады. Қазіргі заманауй металлургиялық зауыттар мөртабандарды, илектеуді, сурет салуды жəне басуды қолданады. Қысыммен өңдеу процестері екі топқа бөлінеді - ыстық жəне суық деформация. 13 Металдарды шаппен өңдеу арқылы ыстық жəне суық таңбалаулар еркін өңделетін соққы процесті кіргізеді. Таңбалауда арнайы сипатталған құралдар пайдаланылады – таңбалаулар. Еркін соққымен бір немесе кішігірім ораулар жасайды. Шамамен 1 тоннаға дейінгі шағын жəне орташа кескіш орамаларды балғамен, ал үлкеніректерін – тығыздау машиналарымен шығарады. Металлды жылыту - МҚӨ технологиялық процесінің маңызды операциялардың бірі болып табылады. Жылыту режимін қатаң сақтау, дайын профильдің геометриялық өлшемдерінің сапасына жəне дəлдігіне, өңдеу жабдығының күйіне жəне өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне айтарлықтай əсер етеді. Металл өңдеудің басқа түрлеріне қарағанда МҚӨ көмегімен дайын өнімдерді алудың маңызды артықшылығы, құйылған металлдағы МҚӨ ақауларын түзеткенде, құрылым өзгереді. Материалдың қасиеттері айтарлықтай жақсарды. Себебі шөгу кезінде булануы жойылады, шөгілетін раковиналар, тіпті кішкене сызаттар да дəнекерленетін болады. Илемдеу. МҚӨ-нің ең кең таралған түрлерінің бірі - илемдеу орамдарының арасында қажетті кескінді жəне өлшемді беру мақсатында кескінді азайту үдерісі. Ұзындықты илемдеу үшін (1.7, а суреттегі) металл 1 бір-біріне қарама-қарсы айналатын екі орамның арасында деформацияланады. Үлкен сұрыпты, профильді жəне қалың беттерді ыстық бойлық илектеу əдісімен шығарады, жұқа бетті, лентаны, дəл өлшемдердің майда профилдерін - суықтай илектеу əдісімен шығарады. Металлды жылдам салқындатудың арқасында ыстық илеуге арналған жұқа беттер(қалыңдығы 1,5 мм) қиын шығады. Ыстық илеу суықтан гөрі тиімді жəне үнемді, бірақ суықтай илемдеу əлдеқайда жоғары дəлдікпен қамтамасыз етіледі жəне көбінесе беттерді, құбырларды жəне профильдерді өндіруге арналған соңғы қадам болып табылады. Сурет. 1.7. Бойлық (а), көлденең (b) жəне көлденең-спиральды схемалар (в) илектеу схемасы: 1 - бос; 2 - роликтер; 3 - мандат; Q - дайындаманың орамдағы басу күші 14 Көлденең (сурет 1.7, с) жəне көлденең-спиральды (көлбеу) илемдеу үшін (1.7-сурет, в) орамалар бір бағытта айналады. Көлбеу илемдеу кезінде металл тек көлденең емес, сонымен қатар орамалардың қисаюына байланысты бойлық деформацияны да алады. Екі жағдайда да, роликтердің айналуына байланысты дөңгелек айналады. Көлбеу илемдеу – жіксіз ыстық илектелген құбырлардың өндіріс процесі, ал көлденең – мерзімді бөлімдердің арнайы профильдері. Бұл илектеу түрлері, əдетте, ыстық өңдеу əдістеріне жатады. Суретте. 1.7, в – жеңнің илемденуі көрсетілген, одан сосын жіксіз құбырлар алады. Штанг (дайындық) 1 бір бағытта айналған біліктердің 2 арасындағы кеңістікке құлайды, бір- біріне қатысты бұрылып орналасқан шағын бұрышпен (8-24 °) беріледі. Бұл жағдайда штанг қызады. Роликтердің арасында, жылжымалы штангаға арналған жолда, əдетте, дорн деп аталатын конустық жиек 3 орнатылды. Дорн цилиндрлік пішіннің ішкі қуысын қалыптастырады. Одан қалың қабырғалары шұңқыр профиль шығады – жең. Бұл үдеріс м жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|