Microsoft Word Отчёт по результатам исследования среди пожилых 2020 каз фин (1) (2). docx

76 
керек, әлеуметтік ұйымдар бұл мәселемен айналысуы, тіркеуге және қажетті 
қызметтерді алуға көмектесуі керек».
 
«Қарттар қоғамдық орындарға қол жеткізуде 
және коммуналдық төлемдерді төлеуде қиындықтарға тап болады. Ең қарапайым және 
кең таралған мысал бұл банк терминалдары мен банкоматтарды пайдаланудың 
қиындығы. Олар банктің терминалдарында кейбір операцияларды жүзеге асыру үшін 
басқалардан көмек сұрайды, ауруханаға келген кезде терминалдан кезек билетін ала 
алмайды. Клиникаларда купондарды алудың электронды жүйесі үлкен проблема болып 
табылады, және ЭСҚ қолдану әдетте қол жетімділігі қиын қызмет болып табылады, 
және бұл мәселені ешкім шешпейді. Егде жастағы адамдар көптеген электрондық 
қызметтерге ЭСҚ-ны (электронды сандық қолтаңбаны) пайдалану кезінде дерлік қол 
жетімді емес және бұлардың бәрі қарттардың алаяқтардың алдауына түсулеріне үлкен 
тәуекелдері туындатады».
 
Осылайша, сарапшылар егде жастағы адамдарға қолдау 
шаралары жүйелі емес екенін, қарт адамдар кездесетін барлық мәселелерді шеше 
алмайтынын атап өтті: 
«Егде жастағы адамдардың 32% астамы басқа адамдардың 
физикалық көмегіне мұқтаж, 66% материалдық көмекке мұқтаж, 99% қарттар олар 
тұратын жерде тұрмыстың нашарлығына қарамастан зейнеткерлерге арналған 
пансионаттарда тұрғысы келмегендіктерін айтқан». 
Егде жастағы адамдардың еңбек белсенділігі туралы мәселені талқылай отырып, 
мамандар еңбек белсенділігін сақтау егде жастағы адамдардың ұзақ өмір сүруін сақтаудың 
маңызды шарты екенін атап өтті. Олар өздерінің кәсіби қызметі саласында жас ұрпаққа 
тәжірибе мен білім беру үшін маңызды бірегей білімге ие. Осыған қарамастан, сарапшылар 
қарттардың еңбек белсенділігін сақтауға кедергі болатын белгілі бір шектеулерді айтады. 
Біріншіден, бұл 
стереотиптер және
егде жастағы жұмысшыларға 
жұмыс берушінің 
қызығушылығының
болмауы. 
Сонымен, 
қызметкерлерді 
жалдау 
туралы 
хабарландыруларда жас шектеулері нақты көрсетілген.
Кедергілердің арасында жұмыс 
уақыты икемді болатын жұмыс ұсыныстарының болмауы, бұл әсіресе егде жастағы адамдар 
үшін өте маңызды. Егде жастағы азаматтар туралы стереотиптер, сондай-ақ еңбекке 
қабілеттілігі төмен, оқуға бейім және бейімделгіш адамдарға да маңызды. 
Сонымен, сарапшылардың пікірінше, еңбек жасынан кейінгі кезеңдегі егде жастағы 
адамдар көбінесе цифрлы технологияларды дамыту кезінде жаңа 
білімдерді, дағдыларды, 
құзыреттерді, технологияларды игеруде инертті 
болып қалады, бұл қазіргі кезде ерекше 
маңызға ие қабілеттер. Екінші жағынан, мемлекет қарт адамдарға жаңа технологиялар мен 
дағдыларды игеру үшін ешқандай мүмкіндіктер жасалған жоқ. Осылайша, елімізде егде 
жастағы азаматтарға кәсіпкерлікті дамытуға, ҮЕҰ-ға, әлеуметтік, әлеуметтік және 
еріктілерге 
арналған 
арнайы қолдау 
орталықтары 
жоқ.
Қолданыстағы оқыту 
бағдарламалары, атап айтқанда, кәсіпкерлік қызмет егде жастағы адамдарға бейімделмеген. 
«Егер егде жастағы адамдар оқытып, оларды қызықтырса және басшылыққа алса, онда 
бұл мемлекетке, отбасына және қарттардың өздеріне үлкен көмек болады. ҮЕҰ арқылы 
оларды тарту үшін гранттық бағдарламалар жасауға, тәжірибе алмасу курстарын 
ұйымдастыруға болады».
Қазақстандық заңнамада зейнеткерді жұмыс орнынан босатуға құқықтың бар екендігі 
айтылған жоқ, дегенмен, мамандардың айтуынша, зейнетке дейінгі және зейнет жасындағы 
азаматтарды жұмысқа орналастыруға қатысты бекітіліп қалған қондырғы бар: 
«Зейнеткерлік жасқа жеткенде оны жұмыстан шығару керек деп еш жерде жазылмаған. 
Заң қарт адамдарды жұмыстан шығару керек дегенді білдірмейді, бірақ жай ғана 
зейнеткерлік жас 63-ке келеді деп жазылған. Еш жерде «жұмыстан шығарып жіберіп, 
зейнетке шығару керек» деп айтылмаған. Әркімнің жұмысын жалғастыруға немесе 
толықтай зейнетке шығуға құқығы болуы керек. Қызметкердің қалауынсыз немесе 
келісімінсіз жұмыстан шығару оның құқықтарын бұзу болып табылады, ал адамдар өз 
құқықтарын қорғауға батылы бармайды».
Сарапшылар ер адамдар үшін жұмысынан айырылу, олардың көзқарасы бойынша, 
әйел жұмысынан айырылғаннан гөрі ауыр жағдайға ұшырайды, осындай кезде егде жастағы 

77 
адамдардың еңбек қызметінің гендерлік ерекшеліктеріндегі өзгерістерді де атап өту керек. 
Мұнда, сарапшылардың пікірінше, әйелдің басты мақсаты - отбасы, үй шаруыасы, ал ер 
адам отбасының қаржылық әл-ауқатын қамтамасыз ету деген гендерлік стереотиптер 
маңызды. Жағдай күрделене түседі, бүгінде зейнетке шыққан азаматтарға кәсіби қызметін 
тастап ауыртпалықсыз өмір сүруге мүмкіндік беретін белгілі бір әлеуметтік қызметтер 
көрсетілмейді:
«Мәселе сүйікті кәсібімен айналысатындарға қатысты - жұмыстан кету 
ол өте қиын. Жаңа өмірге және мәртебеге бейімделу үшін көптеген адамдарда 
психологиялық мәселелер болады, солндықтан осындай жағдайға тап болғандар олар 
көмек пен қолдауға мұқтаж. Біздің қоғамда кәсіби қызметті бос уақыттағы әлеуметтік 
байланыстарды одан әрі жалғастырумен ауыстыруға мүмкіндік беретін мұндай қолдау 
туралы ештеңе жасалмайды». «Ер адамдар өздерінің зейнетке шығуын қиын қабылдайды, 
өйткені олар үшін бірінші кезекте жұмыс, олар асыраушылар, ал жұмыс - бұл олардың 
өмірінің мәні.
 
Адам зейнеткерлік жасқа жеткенде және оған жұмыс маңызды болған 
кезде, терең депрессияға түсуі мүмкін. Жақындардың қолдауы өте маңызды, туыстары 
осындай жағдайға тап болғандарды өмірде көптеген басқа қызықты нәрселер болатынын 
үйретіп, көрсетулері керек ».
Сарапшылар сонымен қатар стереотиптер мен 

жүктеу/скачать 6,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: