Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ

67 
Биологиялық тотығу реакциялары. 
Биологиялық тотығу кезінде: 
эндогенді су түзіледі және энергия бөлінеді. 
 
(2.15) 
Биологиялық тотығу мен тотығудан фосфорланудың шектесу 
нүктелері: 2, 6, 9, 10 бұл тізбектерде бөлінген энергия 33 кДЖ ден 
жоғары, сол себепті ТФ реакциясына жұмсалады. (2.15).[56]. 
Қалған нүктелерде бөлінген энергия 33 кДж-ден аз
болғандықтан, ол энергиялар жылу түрінде бөлінеді. 
Тотығудан фосфорлану (ТФ),
Биологиялық тотығудың 
2-ші,6-шы, 9-шы және 10-шы реакцияларында бөлінетін энергия 
тотығудан фосфорлану реакциясына түсіп, АТФ-ің синтезне 
жұмсалады. (2.16). [57]. 

АДФ + Н
3
РО
4

 Э.Б.Т.

АТФ + Н
2
О
(2.16)
 
 

68 
Ацетил – КоА - белок, липид, көмірсу алмасуларында маңызды 
орын алады және кетон денелері, холестерин, май қышқылдары т.б 
заттардың синтезделу көзі болып табылады. Бірақ, Ацетил - КоА–ң 
негізгі массасы (80-90%-ы)
Кребс цикліна
түседі. Сол жерде АСҚ 
тотығады, 2 молекула көмірқышқыл газы бөлінеді. 3НАД, 1ФП 
тотықсызданады, және 1 молекула ГТФ-те энергия аккумулирленеді. 
Тотықсызданған дегидрогеназалар, маңызы. 
 
(3НАДН
2
, 1ФПН
2
) 
 
- биологиялық қайта тотығу тізбегінде
қайта тотығады, реакция энергия бөле жүреді, жеткілікті болған 
жағдайда бөлінген энергия АТФ синтезіне жұмсалады. 
Әрбір НАДН
2
, тотығуы кезінде 3 АТФ синтездеуге қажетті 
энергия бөледі, ал ФПН
2
әрбірі тотыққанда бөлінген энергия 2 АТФ-
тің синтезіне жетеді. 
Бір молекула ПЖҚ тотыққанда 4 НАДН
2
(біреуі ПЖҚ-ның 
тотығудан декарбоксильденуі реакциясында, ал үшеуі Кребс 
циклінда және бір молекула ФПН
2 
түзіледі. Тотықсызданған 
3НАДН
2
және ФПН
2 
биологиялық тотығу тізбегінде қайта 
тотыққанда 14 молекула АТФ (4х3=12; 1x2=2) синтезделуге 
қажетті энергия түзіледі. Кребс циклінда субстраттан фосфорлану 
реакциясы нәтижесінде ГТФ молекуласы түзіледі. ГТФ -те 
шоғырланған энергия АТФ энергиясымен тең болғандықтан
переэтерифицирленеді. 
Глюкозаның аэробты тотығуы - бір молекула глюкозадан 30 
молекула АТФ (глюкоза→2ПЖҚ 15АТФ х 2) алуға болады. 
Егер бұған глюкозаның ПЖҚ-ға дейінгі ыдырауы барысындағы 
субстраттан фосфорлану нәтижесінде түзілген 2 АТФ молекуласын 
қосатын болса, АТФ саны 32 ге тең болады. 
Глюкозаның бір молекуласы толық тотыққанда бөлінген 
энергиядан 36-38 молекула АТФ түзілетіндігі бұрыннан белгілі. 
Бұл глюкозаның анаэробты тотығуы барысында түзілген
цитозольді НАДН
2
-нің қайта тотығуы кезінде 4 немесе 6 молекула 
АТФ-тің үлесінен толықтырылады. 
Аэробты жағдайда глюкозаның тотығуы - анаэробты 
гликолизбен салыстырғанда 18 есе көп болады. [27]. 
Цитозольді НАДН
2
-нің
қайта тотығуы биологиялық тотығу 
тізбегінде жүреді. Цитозольды НАДН
2 
-нің 4 сутегі атомы 2 
молекула НАДН
2
- ден шөрнек механизмдері көмегімен 
тасымалданады. Себебі, тотықсызданған пиридин фермент 
молекуласы митохондрия үлкен болғандықтан, мембранасынан ішке 

69 
өте алмайды. Цитозольді НАДН
2 
– дегі сутегі атомдарын 
митохондрияға тасымалдауға екі шөрнек механизмі қатысады. 

жүктеу/скачать 7,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: