67
Биологиялық тотығу реакциялары.
Биологиялық тотығу кезінде:
эндогенді су түзіледі және энергия бөлінеді.
(2.15)
Биологиялық тотығу мен тотығудан фосфорланудың шектесу
нүктелері: 2, 6, 9, 10 бұл тізбектерде бөлінген энергия 33
кДЖ ден
жоғары, сол себепті ТФ реакциясына жұмсалады. (2.15).[56].
Қалған нүктелерде бөлінген энергия 33 кДж-ден аз
болғандықтан, ол энергиялар жылу түрінде бөлінеді.
Тотығудан фосфорлану (ТФ),
Биологиялық тотығудың
2-ші,6-шы, 9-шы және 10-шы реакцияларында бөлінетін энергия
тотығудан фосфорлану реакциясына түсіп, АТФ-ің синтезне
жұмсалады. (2.16). [57].
АДФ + Н
3
РО
4
Э.Б.Т.
АТФ + Н
2
О
(2.16)
68
Ацетил – КоА - белок, липид, көмірсу алмасуларында маңызды
орын алады және кетон денелері,
холестерин, май қышқылдары т.б
заттардың синтезделу көзі болып табылады. Бірақ, Ацетил - КоА–ң
негізгі массасы (80-90%-ы)
Кребс цикліна
түседі. Сол жерде АСҚ
тотығады, 2 молекула көмірқышқыл газы бөлінеді. 3НАД, 1ФП
тотықсызданады, және 1 молекула ГТФ-те энергия аккумулирленеді.
Тотықсызданған дегидрогеназалар, маңызы.
(3НАДН
2
, 1ФПН
2
)
- биологиялық қайта тотығу тізбегінде
қайта тотығады, реакция энергия бөле жүреді, жеткілікті болған
жағдайда бөлінген энергия АТФ синтезіне жұмсалады.
Әрбір НАДН
2
, тотығуы кезінде 3 АТФ синтездеуге қажетті
энергия бөледі, ал ФПН
2
әрбірі тотыққанда бөлінген энергия 2 АТФ-
тің синтезіне жетеді.
Бір молекула ПЖҚ тотыққанда 4 НАДН
2
(біреуі ПЖҚ-ның
тотығудан
декарбоксильденуі реакциясында, ал үшеуі Кребс
циклінда және бір молекула ФПН
2
түзіледі. Тотықсызданған
3НАДН
2
және ФПН
2
биологиялық
тотығу тізбегінде қайта
тотыққанда 14 молекула АТФ (4х3=12; 1x2=2) синтезделуге
қажетті энергия түзіледі. Кребс циклінда субстраттан фосфорлану
реакциясы нәтижесінде ГТФ молекуласы түзіледі. ГТФ -те
шоғырланған энергия АТФ энергиясымен
тең болғандықтан
переэтерифицирленеді.
Глюкозаның аэробты тотығуы - бір молекула глюкозадан 30
молекула АТФ (глюкоза→2ПЖҚ 15АТФ х 2) алуға болады.
Егер бұған глюкозаның ПЖҚ-ға дейінгі ыдырауы барысындағы
субстраттан фосфорлану нәтижесінде түзілген 2 АТФ молекуласын
қосатын болса, АТФ саны 32 ге тең болады.
Глюкозаның бір молекуласы толық тотыққанда бөлінген
энергиядан 36-38 молекула АТФ түзілетіндігі бұрыннан белгілі.
Бұл глюкозаның анаэробты тотығуы барысында түзілген
цитозольді НАДН
2
-нің қайта тотығуы кезінде 4 немесе 6 молекула
АТФ-тің үлесінен толықтырылады.
Аэробты жағдайда глюкозаның
тотығуы - анаэробты
гликолизбен салыстырғанда 18 есе көп болады. [27].
Цитозольді НАДН
2
-нің
қайта тотығуы биологиялық тотығу
тізбегінде жүреді. Цитозольды НАДН
2
-нің 4 сутегі атомы 2
молекула НАДН
2
- ден шөрнек механизмдері көмегімен
тасымалданады. Себебі, тотықсызданған
пиридин фермент
молекуласы митохондрия үлкен болғандықтан, мембранасынан ішке
69
өте алмайды. Цитозольді НАДН
2
– дегі сутегі атомдарын
митохондрияға тасымалдауға екі шөрнек механизмі қатысады.
Достарыңызбен бөлісу: 
