58
Дауысты
Ә
дыбысының ҒІ (700-800 Гц) және ҒІІ (1300-1500
Гц) форманттары бір-бірінен алшақ және орта жиілікте орналасады
(4.12-сурет). Дауыстының форманттары
барлық уақытта бір-бірінен
алшақ жатады. Форманттарының бір-бірінен алшақ орналасуына қа-
рай шашыраңқы дауысты болып табылады. Бедер таңбаға қатысты
акустикалық белгісі –
шашыраңқы.
Естілім зерттелім үшін форманттардың нақты (абсолют) жиілігінің
мәні жоқ, сондықтан форманттардың салыстырма (относительный)
жиілік деңгейін модельдеп шығамыз. Модель дауыстылар арасындағы
естілімге қатысты акустикалық айырмашылықты көрнекі бейнелейді.
5.12-
сурет. Дауысты
ә
дыбысының акустикалық көрінісі
4.12-сурет. Дауысты
ә
дыбысының акустикалық көрінісі
Дауысты
а/ә
дыбыстарының салыстырма көрнекілігі олардың ара-
сындағы акустикалық айырмашылықты бейнелейді (4.13-сурет).
5.13-
сурет.
Дауысты
а/ә
дыбыстарының
форманттарының
салыстырма орналасымы
4.13-сурет. Дауысты
а/ә
дыбыстарының форманттарының
салыстырма орналасымы
59
Дауыстылардың жинақы/шашыраңқы белгілері көрнекі өрнектел-
ген. Өрнек ашық жалаң дауыстылардың дәстүрлі жуан/жіңішке жік-
телімін көрнекі пысықтап тұр.
Дауыстылардың жуан/жіңішке белгілері
естілім деңгейінде өте
анық аңғарылатын болып шықты. Естілім талданымға қатысқан ауди-
торлардың 98 %-ға жуығы дұрыс белгілеп шықты.
Мұның өзі ашық дауысты дыбыстар үшін акустикалық көрсет-
кіштер мен естілім нәтижелерінің орнықты екенін көрсетеді.
Қысаң дауыстылардың тобы үндесім тұрғысынан толық болып
табылады. Бұл топта жуан езулік
ы,
жіңішке езулік
і,
жуан еріндік
ұ,
жіңішке еріндік
ү
дауыстылары түгел бар. Сондықтан олардың өзара
үндесім айырмашылығын талдап шығу біршама күрделі болады.
Бірінші кезекте
ы/і
жұбын аламыз, дауыстылардың жұбы қою сы-
зықпен көмкеріліп, қою жебемен қосылған.
Ы
І
Ұ
Ү
Өрнектен
көрініп тұрғандай, қысаң дауыстылар өзара алты рет
жұптасады. Ендеше, акустикалық және перцепциялық талданым алты
рет қайталанады.
Ы/І
дауысты дыбыстарының акустикалық жұбы.
Бірінші кезекте артикуляциялық белгілерінің жаңғыртқылар
(резонаторлар) моделі жасалды (4.14-сурет).
72
Өрнектен көрініп тұрғандай, қысаң дауыстылар өзара алты рет жұптасады
.
Ендеше, акустикалық және перцепциялық талданым алты рет қайталанады.
Ы/І
дауысты дыбыстарының акустикалық жұбы.
Бірінші кезекте артикуляциялық белгілерінің жаңғыртқылар (резонаторлар)
моделі жасалды (5.14
-
сурет
).
5.14-
сурет. Дауысты
ы/і
дыбыстарының жаңғыртқылар жүйесі
Достарыңызбен бөлісу: