Республикалық басылым білім жолы нұрлы жол

----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) -----
ОҚЫТУДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ
Байжуманова Шынар Кабдыгалиевна 
Бұхар Жырау ауданы Үміткер орта мектебі
 Бастауыш сынып мұғалімі
Ойын - оқытудың қажетті, ажырамас бөлігі болып табылады. Жасына байланысты бала, тіпті кіші мектеп
жасында да ойын арқылы әлемді көбірек біледі. Мектепке келгеннен кейін жаңа өмір басталады, оның негізгі
компоненті оқу іс-әрекеті болады. Бұл бейімделу тұрғысынан өте қиын кезең. Оқу іс-әрекетімен байланысты
жаңалықтардан қорықпау, баланың оқуға деген ықыласынан бас тартпау, керісінше, қызығушылықты арттыру
үшін оқу үдерісін дұрыс ұйымдастырып, балалардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, оны мазмұнды, ету
керек. Балалық шақпен көрінбейтін жіптерді дереу үзуге болмайды. Балалық шақ - бұл ойын. Сонымен,
жұмыстағы негізгі әдіс ойын әрекеті болуы керек. Ойын - бұл баланың табиғи және адамгершілік формасы.
Ойынды қолдана отырып, оқуды ересектерге ыңғайлы әдістемемен оқытпай, балаларға қолжетімді және оны
табиғи түрде ала білуне мүмкіндік жасаймыз. Ойын баланы өмірге бейімделуге, басқалармен қарым-қатынас
жасауға, табиғатпен танысуға, білімді алуға ықпал етеді. Оның әрқашан белгілі бір мақсаты бар. 
Көрнекті мұғалімдер ойынды оқу іс-әрекетіне қосуға үлкен мән берді. Адам ойнаған кезде өзінің эмоциясын
арттырады. Балаға дайын білім беру емес, олардың өзін-өзі зерттеуіне, жұмыста, ойында өзін көрсетуге
бейімділігін дамыту қажет. Баланың психикалық дамуындағы ойынның рөлін қарастыра отырып, тек білімге
ғана емес, ең алдымен білім берудің белсенді компонентіне бағытталған, уақытты қажет ететін әртүрлі
технологияларды қолдану керек, мәселені шешудің жаңа жолдарын іздеу керек. Тәжірибе көрсеткендей, ойын
сәттері қажетті бөлік болып қала береді және барлық инновацияларда қолданыла алады. Ойынды оқу үдерісіне
қосу пәндерге деген қызығушылықты арттырады, өйткені ойын барысында ойлау жағымды эмоциялар,
бәсекелестік, жеңіске деген ұмтылыстың әсерінен белсенді жүреді. 
Сабақтарда ойын сәттерін пайдалану мотивациялық компонентті жақсартудың нұсқаларының бірі, сонымен
қатар өзін-өзі тануға, оқушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін өздігінен ашуға және олардың жеке
функцияларын көрсетуге жағдай жасайды. Дидактикалық ойын, ойын компоненті, бәсекелестік,
шығармашылық рухы барлық сабақтарда болуы керек, содан кейін сабақ қызығушылық тудырады, жұмыс
істеуге және тақырыпты білуге дайын болады. Ойын кез-келген оқу материалын қызықты етуге көмектеседі,
қуанышты жұмыс көңіл-күйін қалыптастырады, білімді игеру үдерісін жеңілдетеді. Ойын әрекеті мәселенің
мәнін жақсы түсінуге, оқушылардың білімін нақтылауға және қалыптастыруға ықпал етеді. Ойын барысында
балаларға күрделі оқу тапсырмалары берілетінін, ал мұғалім оларды ойынға айналдыратынын есте ұстағаны
жөн. Барлық жағдайларды орындау кезінде дидактикалық ойын оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыта
отырып, оқу материалын еркін меңгеруге көмектеседі. Дидактикалық ойындар қысқа мерзімді - 10-15 минут,
мұғалім осы уақыт ішінде ойыншылардың ақыл-ой белсенділігінің, тапсырмаға деген қызығушылықтың
төмендемейтінін қамтамасыз етуі керек. Бұл әсіресе ұжымдық ойындарда маңызды. Мәселені шешумен бір
баланың айналысуына, басқа балалардың белсенді болмауына жол берілмеуі керек. Әдетте, мұндай ойын
кезінде балалар күтуден тез шаршайды. Егер барлық ойыншылар мәселені шешуге қосылса,басқа бір көрініс
байқалады. Ойын баланың мінезінің ерекшеліктерін көрсетеді, оның даму деңгейі анықталады. Мұғалім
тапсырманы таңдағанда, сұрақ қою кезінде әр баланың жеке ерекшеліктерін ескеруі қажет: біреуіне тапсырма
беру оңай, екіншісіне қиынырақ, біреуіне жетекші сұрақ қою керек, ал екіншісіне толығымен тәуелсіз шешім
қажет. 
Ойын келесі функцияларды орындайды: 
-оқыту (дүниетанымды, теориялық білім мен практикалық дағдыларды қалыптастыруға ықпал етеді, көкжиегін
кеңейтеді, өзін-өзі тәрбиелеу дағдылары және т. б. д.);
- дамытушылық (ойлау, белсенділік, есте сақтау, өз ойларын білдіру қабілеті, сондай-ақ танымдық
қызығушылықты дамыту); 
- тәрбиелеу (ұжымдастыруға, ойын серіктестері мен қарсыластарына мейірімді және құрметпен қарауға
тәрбиелеу); 
- мотивациялық. 
Дидактикалық ойын құрылылымы:
- дидактикалық міндет;
-ойын міндеті; 
-ойын іс-әрекеті;
-ойын ережелері:
-нәтиже (қорытындылау). 
96

----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) -----
Ойындарды өткізу кезінде барлық құрылымдық элементтерді сақтау қажет, өйткені олардың көмегімен
дидактикалық тапсырмалар шешіледі. Ойын - білім алу көзі, ол дағдыларды қалыптастырады, оқушылардың
танымдық қызығушылықтарын оятуға және қолдауға мүмкіндік береді, оқу материалының көрінуін
жақсартады. Тәжірибе көрсеткендей, ең үлкен жетістікке сабақтың тек үшінші (төртінші) бөлігі ойынға
бөлінген кезде қол жеткізіледі. Ойынды дұрыс бағаламау немесе қайта бағалау оқу үдерісіне теріс әсер етеді.
Ойынды жеткіліксіз қолданған кезде сабақта оқушылардың белсенділігі төмендейді, оқуға деген қызығушылық
әлсірейді, ал оны шамадан тыс қолданған кезде оқушыларға ойын емес жағдайда оқуға ауысуына қиындық
туғызады. 
Сабақ барысында әртүрлі ойын технологияларын қолдануға болады:
- оқыту, жаттығу, бақылау, жалпылау;
- танымдық, тәрбиелік, дамытушылық;
- репродуктивті, өнімді, шығармашылық.
Бастауыш мектептегі сабақтарда пәндік, сюжеттік, рөлдік, іскерлік, имитациялық ойындар, драматизация
ойындары өте үйлесімді қолданылады. Сабақ–сайыс, сабақ–конкурс, сабақ–саяхат, сабақ–КВН, сабақ–саяхат
сияқты дәстүрлі емес формада өткіземін. Балалар оқу журналдарында алатын үстел-баспа ойындарын, лабиринт
ойындарын, лото ойындарын қолдануға болады. Мұндай ойындардағы әр қадам үшін сабақтың тақырыбы мен
мақсатына сәйкес тапсырмалар таңдалады. Бұл ойындардың артықшылығы - оларды сабақтың кез-келген
кезеңінде қолдануға болады, сіз оларды бірнеше рет ойнай аласыз, тапсырмалар мен тақырыптарды өзгерте
аласыз, кез -келген оқу пәнінде ойнай аласыз. Ойындар мен ойын жағдайларын пайдалану кезінде сабақтарда
әртүрлі әдістер мен жұмыс түрлері падалануға болады. Мұның бәрі мұғалімнің кәсібилігі мен
шығармашылығына байланысты. Ойынға белгілі бір рөлде сыныптың әр оқушысы қатысады. Егер тақтада
бірнеше оқушы жұмыс істесе, қалғандары бақылаушы, судья, мұғалім және т. б. рөлдерін атқарады. Ойын
технологиясын қолдану жаңа оқыған ережелерді түсінуге, жүйеде алған білімдерін бекітуге, қайталауға
мүмкіндік береді, бұл өткен материалды тереңірек игеруге ықпал етеді.
Осылайша, ойынды немесе ойын жағдайын оқу үдерісіне қосу оқушыларды белгілі бір білім, дағдыларды
игруіне әкеледі деп сеніммен айтуға болады.

жүктеу/скачать 2,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: