Республикалық басылым білім жолы нұрлы жол
ОЙЫН - БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТУ ӘДІСІ РЕТІНДЕ
жүктеу/скачать 2,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Республикалы басылым білім жолы н рлы жол
| ОЙЫН - БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТУ ӘДІСІ РЕТІНДЕ
Қабдоллина Шынар Жұмасеитқызы Қарағанды қаласы «№ 44 негізгі мектеп» КММ Бастаушы сынып мұғалімі Бала ересектерді бақылай отырып, ол іс-әрекеттерді ойынға көшіреді. Ойын ойнау арқылы бала ересек адамның әлеуметтік функциясын қабылдайды және оны өз іс-әрекетін қайталайды. Дидактикалық ойын - бұл балалардың ақыл-ой белсенділігін тәрбиелеудің құнды құралы, ол психикалық үдерістерді ынталандырады, оқушылардың таным үдерісіне қызығушылық тудыртады. Онда балалар өз күштерін жаттықтырады, қабілеттері мен дағдыларын дамытады. Бұл кез-келген оқу материалын қызықты етуге көмектеседі, қуанышты жұмыс көңіл-күйін қалыптастырады, білімді игеру үдерісін жеңілдетеді. Дидактикалық ойындардың мақсаты - оқуға көшуді жеңілдету. Барлық ойындарда маңызды тек тәрбиелік мәндері бола бермейді, тек танымдық іс- әрекеттің сипатына ие болатын түрлері де бар. Оқу сипатындағы дидактикалық ойын баланы жаңа, танымдық әрекетке, өзіне таныс іс-әрекетке жақындатады. Ойыннан байыпты ақыл-ой жұмысына ауысуды жеңілдетеді. Танымдық іс-әрекеттің табиғаты бойынша дидактикалық ойындарды келесі топтарға жатқызуға болады: балалардан атқарушы қызметті қажет ететін ойындар. Осы ойындардың көмегімен балалар іс- әрекеттерді үлгі бойынша орындайды. әрекетті қайталауды қажет ететін ойындар. Олар есептеу дағдылары мен емле дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. іздеу және шығармашылық элементтерін қамтитын ойындар. Дидактикалық ойындардың бұл жіктелуі олардың барлық алуан түрлілігін көрсетпейді, дегенмен бұл мұғалімге көптеген ойындарды басқаруға мүмкіндік береді. Сондай-ақ балаларды оқытуда қолданылатын дидактикалық ойындар мен ойын әдістерін ажырата білу керек. Олар балалардың назарын аудару, стрессті жеңілдету үшін қажет. Ең бастысы, ойын органикалық түрде ауыр, ауыр еңбекпен үйлеседі, сондықтан ойын ілімнен алшақтамайды, керісінше ақыл-ой жұмысының күшеюіне ықпал етеді. Дидактикалық ойындардың келесі құрылымдық компоненттерін ажыратуға болады: -дидактикалық тапсырма; -ойын әрекеттері; -ойын ережелері; -нәтижесін қорытындылау. Дидактикалық міндет оқыту мен тәрбиелік әсердің мақсатымен анықталады. Оны мұғалім қалыптастырады және оның оқу әрекетін көрсетеді. Ойын тапсырмасын балалар жүзеге асырады. Дидактикалық ойындағы дидактикалық тапсырма ойын тапсырмасы арқылы жүзеге асырылады. Ол ойын әрекеттерін анықтайды, баланың міндетіне айналады. Ең бастысы: ойындағы дидактикалық тапсырма әдейі жасырылған және балаларға ойын дизайны түрінде көрінеді. Ойын әрекеттері - ойынның негізі. Ойын әрекеттері неғұрлым әр түрлі болса, ойынның өзі балалар үшін қызықты болады және танымдық және ойын тапсырмалары сәтті шешіледі. Әр түрлі ойындарда ойын әрекеттері олардың бағыты бойынша және ойыншыларға қатысты әр түрлі болады. Ойын ережелері. Олардың мазмұны мен бағыты баланың жеке басын қалыптастырудың жалпы міндеттеріне, танымдық мазмұнына, ойын міндеттеріне және ойын әрекеттеріне байланысты. Дидактикалық ойында ережелер тапсырмалар болып табылады. Ережелерді қолдана отырып, мұғалім ойынды, танымдық іс- әрекет процестерін, балалардың мінез-құлқын басқарады. Қорытындылау. Ойын аяқталғаннан кейін бірден өткізіледі. Бұл ұпай жинау, ойын тапсырмаларын жақсы орындаған балаларды анықтау; жеңімпаз команданы анықтау және т.б. Бұл жағдайда әр баланың жетістіктерін атап өту керек, артта қалған балалардың жетістіктерін атап өту керек. Ойын барысында барлық құрылымдық элементтерді сақтау керек, өйткені олардың көмегімен дидактикалық тапсырмалар шешіледі. Дидактикалық ойын - бұл тек балаға арналған ойын. Ересек адам үшін бұл оқу тәсілі. Дидактикалық ойында білімді игеру жанама әсер ретінде әрекет етеді. Дидактикалық ойындар "байсалды" іліммен өте жақсы үйлеседі. Сабаққа дидактикалық ойындар мен ойын сәттерін қосу оқу үдерісін қызықты және көңілді етеді, балаларда көңілді жұмыс көңіл-күйін қалыптастырады, оқу материалын игерудегі қиындықтарды жеңуді жеңілдетеді. Ғылым негіздерін бастапқы оқыту кезеңі өмірдегі ең маңызды кезең болып табылады. Барлық балалар үйренгісі келеді. Олар қызығушылық танытады, жаңа, ерекше, ілімге қуанады, бірақ олар не екенін білмейді. Қазіргі білім беру үдерісі оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал ететін жаңа, тиімді технологияларды іздемеуі мүмкін емес. 99 ----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) ----- Оқу үдерісін жандандыру, оқу іс-әрекетінің барлық мотивтерінің ішінде оқу үдерісіне туындайтын танымдық қызығушылық ең тиімді екенін біле отырып, тұрақты назар аударуға болады. Ол қазіргі уақытта зейінді, ақыл-ой белсенділігін арттырып қана қоймайды, сонымен қатар оны әр түрлі мәселелерді шешуге бағыттайды. Тұрақты танымдық қызығушылық пен назар адурау әртүрлі тәсілдермен қалыптасады. Солардың бірі -дидактикалық ойын. Барлық ерекше, күтпеген нәрсе балалардың таңқаларлық сезімін, таным процесіне деген қызығушылығын тудырады, кез-келген оқу материалын игеруге көмектеседі. Ойын оқушыны іздеу жағдайына қояды, жеңіске деген қызығушылықты оятады, демек, тез, мұқият, ептілікпен, жиналуға, тапсырмаларды нақты орындауға, ойын ережелерін сақтауға деген ұмтылыс. Мұғалімнің дидактикалық ойынын оқыту формасы ретінде де, тәуелсіз ойын әрекеті ретінде де, тұлғаның әртүрлі жақтарын тәрбиелеу құралы ретінде де қолдануға болады. Оны жүйелі қолдану бастауыш мектеп жасындағы балаларда зейінді дамыту бойынша психологиялық-педагогикалық жұмыстың тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Жоғарыда айтылғандардан дидактикалық ойын арқылы мұғалім сабақта мұғалімнің сөзі мен іс- әрекетіне назар аударып қана қоймай, балаларды ойлауға, құбылыстардың мәніне енуге үйретеді және оқушыларды оқу процесінің белсенді қатысушылары етеді. Балалардың бастауыш мектепте қаншалықты саналы, шығармашылық, ықыласпен оқитынына олардың одан әрі тәуелсіздігі, ойлау қабілеті және теориялық материалды практикамен байланыстыру қабілеті байланысты. Дидактикалық ойын (оқыту ойыны) – бұл балалар үйренетін іс-әрекет түрі. Ол ол жеке немесе ұжымдық болуы мүмкін. Бұл ойын балалардың тиімді белсенділігін тәрбиелеудің құнды құралы болып табылады, ол психикалық үдерсітерді белсендіреді, оқушылардың білім процесіне деген қызығушылығын тудырады. Онда балалар айтарлықтай қиындықтарды жеңуге, өз күштерін жаттықтыруға, қабілеттері мен дағдыларын дамытуға дайын. Бұл кез-келген оқу материалын қызықты етуге көмектеседі, Дидактикалық ойындарда бала заттарды белгілі бір белгілер бойынша бақылайды, салыстырады, салыстырады, жіктейді, оған қол жетімді талдау мен синтез жасайды, жалпылау жасайды. Дидактикалық ойынның маңызды белгісі - оны кез-келген басқа әрекеттен ерекшелейтін тұрақты құрылым. Дидактикалық ойынның құрылымдық компоненттері: ойын жоспары, ойын әрекеттері және ережелері. Ойын жоспары, әдетте, ойын атауында көрінеді. Ойын әрекеттері оқушылардың танымдық белсенділігіне ықпал етеді, оларға өз қабілеттерін көрсетуге, бар білімдерін, дағдыларын ойын мақсаттарына жету үшін қолдануға мүмкіндік береді. Ережелербасқаруға көмектеседі. Олар балалардың мінез-құлқын және олардың өзара қарым-қатынасын реттейді. Дидактикалық ойын белгілі бір нәтижеге ие, бұл ойынның соңы, ойынның толықтығын береді. Ол, ең алдымен, білім беру міндетін шешу түрінде әрекет етеді және оқушыларға моральдық және ақыл-ой қанағаттануын береді. Мұғалім үшін ойын нәтижесі әрқашан оқушылардың білімді игерудегі немесе оларды қолданудағы жетістік деңгейінің көрсеткіші болып табылады. Дидактикалық ойынның барлық құрылымдық элементтері бір-бірімен байланысты және олардың кез-келгенінің болмауы ойынды бұзады. Ойынға қатысу қабілеті жасқа байланысты емес, бірақ әр жаста ойынның өзіндік ерекшеліктері болады. Дидактикалық ойынның психологиялық механизмі адамның өзін-өзі көрсету, өзін-өзі растау, өзін-өзі тану қажеттіліктеріне негізделген. Оқу үрдісіндегі ойын әрекеті дидактикалық, тәрбиелік, дамытушылық және әлеуметтендіру мақсаттарын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бастауыш мектеп жасында оқу - бұл жаңа және ерекше мәселе. Сондықтан, мектеп өмірімен танысқан кезде ойын "білімнің сыртқы әлемі" мен баланың психикасы арасындағы кедергілерді жоюға көмектеседі. Ойын әрекеті жас оқушыны белгісізден қорықпауға, жаңаны игеруге мүмкіндік береді. * * * * * * * * * * * * * * * 100 ----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) ----- жүктеу/скачать 2,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|