Республикалық басылым білім жолы нұрлы жол
ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫНА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН
жүктеу/скачать 2,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Республикалы басылым білім жолы н рлы жол
| ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫНА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН
ҚОЛДАНУ- ОҚУШЫНЫ ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ Комаров Максат Турагалиевич Қарағанды қаласы № 18 ЖОББМ Дене шынықтыру пәні мұғалімі Қазіргі қоғамның басты проблемаларының бірі – балаларда мотор белсенділігінің төмендігі. Оның салдары - ауру деңгейінің жоғарылауы. Қазіргі балалар таза ауада серуендеудің және спортпен шұғылданудың орнына теледидар мен компьютерді жақсы көреді. Жағдайды өзгерту үшін балаларды ерте жастан бастап спорт залындағы сабақтарға және ашық ойындарға тарту керек. Оқушының негізгі қызметі ойын екені белгілі. Тиісінше, физикалық қасиеттерді сәтті дамыту, дағдыларды қалыптастыру үшін ойын технологияларын (ашық ойындар) мүмкіндігінше жиі қолдану қажет. Тәжірибе көрсеткендей, жас ерекшеліктерін ескере отырып, ойын технологияларын қолдану орта және жоғары мектепте өзектілігін жоғалтпайды. Ойын технологиялары педагогикалық технологиялардың ажырамас бөлігі болып табылады. Педагогикалық технологиялар басым әдіс бойынша ерекшеленеді: - ойын; - догматикалық, репродуктивті; - түсіндірмелі-көрнекілік; - дамыта оқыту; - мәселелік, іздеу; - бағдарларламалу; - диалогтық; - шығармашылық; - өзінді дамыту; - ақпараттық (компьютерлік). Балалар өмірінде ойын келесі маңызды функцияларды орындайды: - ойын-сауық (ойынның негізгі функциясы-көңіл көтеру, көңіл көтеру, шабыттандыру, қызығушылықты ояту); - коммуникативтік: қарым-қатынас диалектикасын меңгеру; - терапиялық: өмірдің басқа түрлерінде туындайтын түрлі қиындықтарды жеңу; - диагностикалық: нормативтік мінез-құлықтан ауытқуларды анықтау, ойын барысында өзін-өзі тану; - түзету: жеке көрсеткіштер құрылымына оң өзгерістер енгізу; - ұлтаралық қарым-қатынас: барлық адамдар үшін ортақ әлеуметтік-мәдени құндылықтарды игеру; - әлеуметтену: қоғамдық қатынастар жүйесіне қосылу, адамзат қоғамының нормаларын игеру. Ойындардың екі негізгі түрін ажырату әдетке айналған: бекітілген, ашық ережелері бар ойындар және жасырын ережелері бар ойындар. Бірінші типтегі ойындардың мысалы-дидактикалық, танымдық және ашық ойындардың көпшілігі, сонымен қатар зияткерлік, музыкалық, көңілді ойындар, аттракциондар. Екінші типке рөлдік ойындар кіреді. Олардағы ережелер анық емес. Олар қайталанатын кейіпкерлердің мінез-құлық нормаларында: дәрігердің өзі термометрді қоймайды, жолаушы ұшқыштың кабинасында ұшпайды. Дидактикалық ойындар оқыту мазмұны, балалардың танымдық белсенділігі, ойын әрекеттері мен ережелері, балаларды ұйымдастыру мен қарым-қатынасы, мұғалімнің рөлі бойынша ерекшеленеді. Бұл белгілер барлық ойындарға тән, бірақ кейбіреулерінде олар айқын, ал басқаларында. Көбінесе ойындар оқыту мен тәрбиенің мазмұнымен байланысты. Бұл жіктеуде келесі ойын түрлерін ұсынуға болады: - сенсорлық тәрбие ойындары, - сөздік ойындар, - табиғатпен таныстыру ойындары, - математикалық түсініктерді қалыптастыру және т. б. Ойындардың үлкен саны бар, бірақ оларды топтарға бөліп, нақты жіктеуді беру қиын, өйткені әр ойын басқа ойынның элементтерін қамтуы мүмкін. Барлық әртүрліліктің ішінен ойындардың бірнеше кіші топтарын ғана ажыратуға болады: - Ашық ойындар. Мұндай ойындарға адамға тән қозғалыстардың барлық түрлерін қамтитынтүрлерін атауға болады: серуендеу, секіру, жүгіру, өрмелеу, лақтыру, заттармен жаттығу, лақтыру және аулау. Бұл ойындар дене шынықтырудың әмбебап және алмастырылмайтын құралы болып табылады. Мұндай ойындардың өзіне тән ерекшелігі - қозғалыстардың байлығы мен әртүрлілігі ғана емес, сонымен қатар оларды әр түрлі ойын жағдайларында қолдану еркіндігі, бұл бастама мен шығармашылықты көрсетуге үлкен мүмкіндіктер жасайды. Барлық ашық ойындар айқын белгілер мен эмоционалды сипатқа ие. Бұл ойындарда бала физикалық белсенділіктен қуанышты сезінеді. Мұндай жағдайларда мақсатқа жету үлкен моральдық қанағат әкеледі. - Жарыс ойындары - бұл бәсекелестік пен көшбасшылықтың айқын белгілері бар ойындар. Мұндай ойындардың мақсаты - басқалардан артықшылыққа қол жеткізу. Мұндай ойындар өзін-өзі бекітуге, жасырын қабілеттерді анықтауға және барын көрсетуге көмектеседі. 101 ----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) ----- - Драмалық ойындар - бұл тұтас пьесалар мен диалогтар. Көбінесе бұл ұзақ уақытқа созылатын ойындар, онда сюжет пен рөлдік ойын маңызды. Мұндай ойындар балаларға, әсіресе бәсекелестік пен көшбасшылыққа деген құштарлығы жоқ адамдарға үлкен қанағат әкеледі. - Дөңгелек би ойындары - бұл барлық тілек білдірушілер қатысатын ойындар. Бұл ойындар көптеген ойыншыларға арналған. Мұндай ойындар көңіл-күйді көтереді, әндерді, өлеңдер мен әзілдерді есте сақтауды қамтиды. Бұл ойындар татуластырады, дені сау балалар ұжымының дамуына ықпал етеді, достық пен теңдікке үйретеді. - Топтық ойындар - бұл ойыншылардың бүкіл санын шағын топтарға бөлетін ойындар. Топтар жарысады. Ережелерді, сөзсіз, мұғалім белгілейді. Мұндай ойындар мұғалімге жағдайды бұзып қана қоймай, балаларға қарсыластарын немесе көмекшілерін таңдауға мүмкіндік береді. Жалпы, өз командасында қалаған адамды таңдау ешқандай келіспеушіліктер мен қайшылықтар тудырмады. - Командалық ойындар. Әдетте мұндай ойындарға екі команда қатысады және мұндай ойындардың негізі, сөзсіз, бәсекелестік. Командалық ойындар ойнаған кезде балалар командадағы тәртіп пен тапсырмаларды орындау ережелеріне жауап беретін капитандарды немесе командирлерді таңдауы керек. Көбінесе командалық ойын аяқталғаннан кейін жеңімпаздарды марапаттау керек. - Эстафеталық ойындар - бұл екі немесе бірнеше команда қатысатын ойындар, сондықтан мұндай ойындар командалық ойындардың сипатына ие. Мұндай ойындарда түгендеу мен әділ қазылар алқасының болуын талап етеді. Эстафеталық ойындар - бұл жылдам ойындар, командалардың уақытына немесе максималды жылдамдығына арналған ойындар. Кейде мұндай ойындарда келіспеушіліктер, қарсыластардың наразылығы туындайды, сондықтан әділ және бейтарап қазылар алқасын таңдау керек. - Имитациялық ойындар - бұл көңілді және ойнақы сипаттағы ойындар. Мұндай ойындар командалар мен қазылар алқасын таңдауды қажет етпейді. Барлығы қатысады. Әдетте бұл балаларға актерлік қабілеттерін ашуға көмектесетін араластырғыштар, мазақтар, пантомималар. Бұл ойындарға еліктеу мен болжау да кіреді. Мұндай ойындарды өткізу үшін қысқа уақыттан кейін немесе белгілі бір әрекеттерді орындағаннан кейін өзгеретін хост таңдалады. - Зейінді дамыту ойындары - бұл ойындар көңіл-күйді көтеруге, назар мен реакцияны дамытуға арналған. Көбінесе мұндай ойындар кейбір аспаптармен (қоңырау, қоңырау, ысқырық...) дауысты қажет етеді. Мұндай ойындар оқушыларды жандандыруға, олардың назарын және шыдамдылығын жұмылдыруға, олардың назарын шоғырландыруға ғана емес, көбінесе тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. - Музыкалық ойындар. Бұл ойындар музыкалық сүйемелдеуді және қажетті жабдықты немесе музыкалық аспапты қажет етеді. Бұл ойындар ырғақ пен әдептілік сезімін дамытады. Музыкалық ойындар бастауыш сынып оқушылары арасында өте танымал және келіспеушіліктер мен жанжалдарды тудырмайды. Жалғыз кедергі кейбір балаларда музыкалық есту қабілетінің туа біткен болмауы болуы мүмкін. Мұғалім осындай ерекшеліктерге дайындалуы керек және мұндай балаларда ойынға теріс көзқарас қалыптастырмауы керек. Бұл жағдайда балаларға ережелерді қалай орындаса, солай орындауға мүмкіндік берген жөн. Қызықты сабақ немесе көңілді іс-шара ұйымдастыру үшін мұғалім ойын технологиясының негізгі түрлерімен танысуы керек. Ойынның барлық барысы туралы ойланыңыз. Мектептегі әр дене шынықтыру сабағын балалар жақсы көңіл-күй сабағы, шығармашылық шабыт пен қуаныш сабағы деп атайды. Бұл сабақтарға шынайы қызығушылық балаларда ерік-жігердің дамуын ынталандырады, балаларды шығармашылық өзін-өзі көрсетуге итермелейді. Дене шынықтыру сабақтарындағы ойын технологиясының маңызды ерекшелігі-басқа пәндермен байланыс. Әр сабақта балалар доптармен, арқандармен, ілмектермен жұмыс істеуге мәжбүр. Балалар дене шынықтыру сабағында алған білімдерін іс жүзінде қолданады. жүктеу/скачать 2,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|