----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) -----
ЖАС МАМАН ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
Аманжолова Жанара Саткаримована
Қарқаралы ауданы Талды ауылы № 19 ЖОББМ
тарих пәні мұғалімі
Заманауи білім берудің өзекті мәселелерінің бірі мектептердің педагогикалық
ұжымдарының қартаюы
болды. Жоғары оқу орындарының түлектері көбінесе мектепте мұғалім болып жұмыс істей бастайды, оны
келесі бір-екі жыл ішінде қалдырады. Әлеуметтік-экономикалық, психологиялық және басқалардың
себептерінен басқа, жас маманды пән мұғалімінің қызметін жүзеге асыруға әдістемелік даярлау мәселесін де
белгілеуге болады.
Жас маман үшін негізгі проблемалардың бірі көбінесе сыныптағы тәртіп мәселесі болып табылады.
Сабақтағы нашар тәртіптің себептері әртүрлі болуы мүмкін және олардың барлығы пәнді оқытудың әдістемелік
жағына байланысты емес. Олардың кейбіреулері ата-аналарды, мектептің арнайы қызметтерін тарта отырып,
рұқсат алуды талап етеді. Бірақ проблемалар мен әдістемелік жоспар бар. Тәртіп талаптардың нақтылығы мен
олардың орындалуын бақылаудан басталады. Оқушыларға олардың талаптарын нақты түсіндіру
және әр
оқушының олардың сақталуын бақылау маңызды. Тіпті бір оқушының талаптарын елемеу және мұғалімнің
оған назар аудармауы - бұл басқа мектеп оқушылары үшін мұндай мінез-құлық үлгісі мүмкін екендігі туралы
сигнал. Әдетте, сынып неғұрлым әлсіз болса, соғұрлым бұл сұрақтар өткір болады. Сабақтың басында балалар
үзілістен кейін тынышталып, сабаққа бейімделуі керек, содан кейін сабақты бастауға болады. Әсіресе алғашқы
сабақтарда оқушылардың мінез-құлқына ерекше назар аудару керек, бұл үшін қосымша уақыт өткізуден
қорықпау керек. Нашар тәртіпке байланысты бүкіл сабақтың
мағынасын жоғалтқаннан гөрі, бір нәрсені
жоғалтпаған дұрыс. Қажет болса, сабақты жоспарлау кезінде ұйымдастырушылық мәселелерге уақыт бөлген
жөн. Сонымен қатар, талаптардың қатаңдығына қарамастан, оқушының оқуға
деген оң көзқарасына ықпал
ететін сабақта мейірімді атмосфераның маңыздылығын ұмытпау керек.
Сабақты әдістемелік тұрғыдан дұрыс жоспарлау маңызды. Жалпы ұсыныстар:
- оқушылардың зейінін, белсенділігін ауыстыруға мүмкіндік беретін әр түрлі іс-әрекеттерді қолдану сабақта
оқушының жұмысын қызықты әрі аз шаршатады;
-тарихи түсініктерді қалыптастыру кезінде жарқын және нақты бейнелерді таңдау;
- презентацияның қол жетімділігі;
-сауалнама кезінде назарды белсендіру;
-оқушыларға сұрақтар мен тапсырмаларды түсінікті тұжырымдау;
-әдістемелік әдістерді қолдану техникасын меңгеру - кәсіби қызметтің басында бірден күрделі әдістемелік
әдістерді қолданудың қажеті жоқ, алдымен қарапайым әдістерді қолдану қажет;
-сабақтың барлық кезеңдерінде әр оқушының жұмыспен қамтылуына назар аудару - тіпті оқу іс-әрекетінде
жұмыс істемейтін бір оқушы да пәнге қатысты маңызды проблемалардың көзі бола алады.
Сабақтың барысы алдын-ала жасалған жоспарға сәйкес келуі маңызды.
Сабақта балаларды сыртқы
әңгімелер, әзілдер, жоспарланған сабақ мазмұнынан алшақтатпаңыз. Бұл үшін педагог өзіне-өзі сенімді болуы
керек және оқушылармен қарым-қатынас тәжірибесі болуы қажет, алайда бұл жаңа бастаған педагогтің әлсіз
тұсы. Педагог сабақта бәрі жоспар бойынша жүре алмайтындығын түсінуі қажет. Күтпеген жауаптар,
оқушлардың сұрақтары болуы мүмкін, уақытты дәл жоспарлау әрдайым мүмкін емес және т. б. Сондықтан
мүмкін болатын балама тапсырмаларды, сұрақтарды және т.б. есте ұстаған жөн, егер техниканың, карталардың
және басқалардың болмауына байланысты сабақты бұзу қаупі болса, балама нұсқаларды алдын-ала жоспарлау
мағынасы бар. Оқушыларды оқытудың тиімділігі көбінесе мұғалімнің болашақтағы (кем дегенде оқу жылы)
және нақты сабақты жобалау қабілетін анықтайды. Сондықтан тарих курсын тақырыптық жоспарлауға және
белгілі бір сабақты кезең-кезеңмен жоспарлауға назар аударған дұрыс.
Алдымен мұғалімнің жұмыс бағдарламасының бөлігі болып табылатын тақырыптық жоспарлау мәселесіне
тоқталайық. Көбінесе мұғалімдер оны біреудің дайындаған кесте формаларын қолдана отырып, өте ресми түрде
қабылдайды. Сонымен қатар, жаңа бастаған мұғалім үшін оқу мазмұнын
уақытында орналастыру
перспективаларын көру өте маңызды. Дәл осындай жоспарлау белгілі бір дағдыларды қалыптастыру, жалпы
тарихи және әлеуметтанулық ұғымдардың әртүрлі белгілерін ашу, олармен жұмыс бірқатар сабақтарға немесе
тіпті курстарға (мемлекет, өркениет және т.б.), пәннің тәрбиелік компонентін жүзеге асыру үшін тірек
сабақтарын бөлуге мүмкіндік береді.Өз жұмысыңыздың траекториясын жеке түсіну үшін жоспарлаудың
формасын қолдануға болады. Жас маманның кәсіби біліктілігін арттыруда өзін-өзі тәрбиелеу маңызды рөл
атқарады. Жас маман өзін-өзі дамыту жоспарын жүзеге асыратын болса, болашақта білікті ұстазға айналары
сөзсіз.
* * * * * * * * * * * * * * *
92