салыстырғанда
адамның перзенті «шикілөу» туады: қулыншақ туа сала қулдыраңдай
желіп кетуге дайын тұрады, мысықтың бір айлық марғауы енөсінен
ажырап, өздігінен тамақ таба аладвг,- ал адамның бебогі коптогон жыл
2-728
17
БІРІНШІ БӨЛІМ
бойы өзін қоректендіріп, қорғайтын және оқытып-үйрететін ересектерге
кіріптар болып, дәрменсіз күй кешөді.
Осы жағдайдың өзі адам бойында ерекше әлеуметтік қасиеттер-
ді дамытуға - тап сондай бірегей әлеуметтік мәселелердің пайда бо-
луына алып келді. Жалғызілікті ана дәрменсіз бөбөгін бағып-қағумен
отырып қалса, өзін де, ұрпағын да асырай алмайды. Бала тәрбиелеу
ісінде оған тума-туыстары мен көрші-көлемдерінің елеулі көмегі қажет
болды. Адамды өсіріп-өндіруге тайпа немесе қауым ғана қабілетті еді.
Эволюция берік әлеуметтік байланыс орнатып үйренгөндерге қолай-
лы жағдай туғызды. Бұған қоса, жарық дүниеге жетілмөген қалпында
келетіндіктен, адамның перзөнті басқа жануарлар төліне қарағанда
тәрбиелеуге жәнө әлеуметтөндіруге әлдеқайда төз көндігеді. Сүтқо-
ректілердің көпшілігі жатырдан пеште күйдірген құмыра сияқты да-
йын күйінде шығады: қайтадан қалыптауға тырыссаң, оны сындырып
не бүлдіріп аласың. Балалар ана құрсағынан балқыған шыны тәрізді
қалыпта шығады - оларды шыр айналдырып, үрле, сөз дарыт, пішім
бітір, әйтеуір, қалағаныңды істе. Сәбиден христиан немесе буддисті
өсіріп, капитализмді нөмесе социализмді, соғысты немесе бейбітші-
лікті жақтаушы түлғаны тәрбиелеп шыға аламыз.
* * *
Мидың үлкендігін, құрал-жабдықты кәдеге жарата білуді, оқып-үй-
ренуге қабілеттілік пен күрделі әлеуметтік құрылымды шүбәсіз басым-
дықтар деп есептейміз. Адамзат баласын табиғаттың падишасына
Достарыңызбен бөлісу: |
