Оқулық Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлiгi ұсынған
жүктеу/скачать 9,67 Mb. Pdf көрінісі
|
24194 448605 09
| 53
АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 58 не жауып тұр? түсініп оқы Қоюланып қара бұлт, төкті көктем жаңбыры. Шыға алмай далаға Отыр елдің барлығы. – Нан жауып тұр, Нан жауып! – Деді көкем көңілді. Өзі соған таңғалып Отырғандай көрінді. – сүт жауып тұр, сүт жауып! – Деді апам қуанып. тегін аққа жұрт қарық Болатындай бір ауық. – Нұр жауып тұр, Нұр жауып! – Деді әпкем жымиып. АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 59 дәлелде Қолда ұршығы зыр қағып, Отырған жіп иіріп. Осы сәтте өз сөзін көкем қайта жалғады: – Шаш етектен өссе егін, сол ғой – нанның жауғаны! Апам сондай емес пе? Ойлайтыны – мал қамы. – сиыр тояр көк өссе, сол ғой – сүттің жауғаны! Шешіп ойын жұмбақша, Әпкем тағы сайрады: – Қырды қызыл гүл жапса, сол ғой – нұрдың жауғаны! сөзді бөлмей тыңдадық, Шуламадық, күлмедік. сыртта жаңбыр тұр жауып, Елге Нан, сүт, Нұр болып. Қастек Баянбай бірауық – бір мезгіл Шаш етектен – мол, орасан көп аққа қарық болу – сүт өнімдерінің мол болуы 4. Жаңбырдан басқа табиғат құбылыстарының адамзат тіршілігі үшін қандай пайдасы бар? 3. Отбасы мүшелері жаңбырдан қандай жақсылық күтеді? АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 60 5. Бұлт суретіндегі сөздерді көп нүктенің орнына қойып, өлеңді толықтырып оқы. 6. Балалар жаңбырға неліктен әртүрлі өтініш айтады? қорытындыла Өлеңдердің ұнаған шумағын жаттап ал. 7. «Жаңбыр жауса – ел ырысы» деген халық нақылын пайдала- нып, өлеңдердің негізгі ойын түсіндіріңдер. Жаңбырға екі өтініш көктем бұлты көңілді, Қуантады өңірді. Балалар да қарсы алар, Былай-былай ән салар: – Жау, жау, жаңбыр, ... , Гүлге орансын ... . Шалғын өссін жайқалып, Егін өссін ... . Біздің жаққа жиі кеп, Әлсін-әлсін құйып өт. Қазір егер көп жаусаң, Жердің берер сыйы көп. күзде болса күн бұлттау, маңай тартар сұрғылттау. Балалар да көңілсіз, тілек айтар тек үнсіз: – Жаума, жаңбыр, ... , «Жауамын!» – деп ... . Егін жатыр жиналмай, Бидай ашық ... . Несіпбек Айтұлы тезірек бұл маңға төңірек бұлданба көбірек қырманда АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 61 61 біЗ қиЯлдай алаМыЗ 1. суретке қарап, қиял-ғажайып әңгіме құрап, айтыңдар. құрастыр түсініп оқы толағай ( ықшамдап алынды ) ...сонау Ертіс жағасында Болған біреу «саржан» атты. Жұбайы да өзіне сай, Аты – «Айсұлу», ақ маралдай. Әбділда Тәжібаев (1909-1998) – ақын, дра- матург. Ақмешіт (Қызылорда) қаласында дүниеге келген. Балаларға арналған өлеңдері оқуға жеңіл, қызық. Ақынның табиғат құбылыстары туралы «Алтын Ай», «көкек», «Жаңбыр», «толағай», «Қыс ата», «Қыс пен жаз», т.б. өлеңдері бар. түрлі дереккөзден ақпарат аламын. көркем шығарманы иллюстрациямен салыстырамын. 54 АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 62 ...Дүниеге бір бала келді, Отыз күндік мерекені Естен кетпес берекені сол ауылға ала келді. Ақсақалдар қол көтеріп, Жас бөбекке бата беріп, «толағай» деп қойыпты атын... Жеті жаста садақ атты, Атқан оғы тасты уатты. Жай отынан кейін емес, темірден де өткізеді. ...Жылдар өткен... Жазғытұрым Басталды бір жаман ырым. Жаумай жауын жалғыз тамшы, Ерте солды гүл-бәйшешек, Еркін өспей қурады шөп. Ел күйзелді ем таба алмай, Жалбарынды тілеп жауын, көкжиектен көзін алмай. сезген мұны толағайда сабырсыздық болды пайда: «Қайтсем жауын жаудырамын, Ел сусынын қандырамын?..» көп өтпеді, бір күндері Шешесіне еркеледі. – тағы да бар бір сұрауым: көп жауады қайда жауын? Білсең, апа, айтшы, – деді. Айғақ ете үлкендерді Апатайы жауап берді: – Деген сөз бар: «тауда тандыр», Қарлы, шыңды тау жерінде, тарбағатай өңірінде Үзілмейді жылда жаңбыр. |