және қолдануға, оқыту нәтижелерін бақылауға алуға көмектесетін кон-

II бөлі.м. Дидактика
177
Дербес электрондық-есептеу машиналары өздерінің техникалық сипат- 
тамасына байланысты қазіргі заманғы жоне моралдық ескірген болып екіге 
бөлінеді. Қазіргі заманғы дербес компьютерлер сүйық жоне қатты кристаллы 
экрандармен камтамасыздандырылып, электр батареялардан, аккумулятордан 
куат алып, ең аз мөлшердегі қуатты түтынып, кез келген желденетін шаң- 
тозаңсыз орындарда қондырылады.
Ескі дербес компьютерлердің көзге зиянды электронды-сәулелі түтікшесі 
болады, тізбектегі ауыспалы тоқтан қуат алады және тоқтың ж иілігі мен 
күшінің өзгеруіне сезімтал, сонымен қатар аз қ у ат тү ты н ы п , көп ж ы лу 
ш ы ғарады . С о н д ы қтан арн айы желдеткіші мен жасанды желдеткіші бар 
дәрісханаларда қондырылады.
Қазіргі заманғы дербес компьютерлер қосымша қондырғылармен жарақ- 
талып, мәтінді сызба, мультипликация, дыбыспен (сөз жоне музыка) үйлестіріп, 
жабдықтауды мультимедиа деп атайды. Барлық косымша қондырғылар ӘЕМ 
корпусының ішінде (микропроцессорлар) бекітіледі. Сондықтан да мультиме- 
диалық дербес компьютерлер басқа компьютерлерден ерекшеленбейді.
Дербес компьютерлер оқытудың басқа қүралы мен әдісі жүйесінде кол- 
данылады; сондықтан оларды қолдануға сабақтың жартысы (5-15 минуттық) 
жіберіледі; бүл үшін үлкен емес, көбінесе стандартты бағдарламалар кажет. 
Компьютерлерді жүйелі қолдануда оқудың негізгі бөлігі қамтылып, ол үзақ 
сабақтар бойы жүмыс істейді; осы сабақтар үшін сақтау әдістері ( көбінесе 
дискеттерде), ақпарат беру (теледидар немесе дисплей экрандарында), оқушы- 
лардың танымдық қызметін басқару, бүкіл сыныптың және әрбір жеке 
оқушының оқу үлгерімін бағалау мен қателерді талдау қарастырылған арнайы 
үлкен бағдарламалар жасалынады.
ТОҚ пайдаланбас бүрын оқушыларға оларды қалай қолдануын үйрету 
керек. Бүл жерде оқыту қүралдары игеру пәнінің рөлін атқарады. Оқыту 
техникасымен оқушылар алғаш танысқанда қызығушылығы мен қүмарлығы 
басым болып, қосымша сәттерге көбірек көңіл бөледі және оқу мағлүматын 
тез игере қоймайды. Сонымен, бірінші рет кинофильмді тамашалағанда олар 
жүргізушінің мәнерін және киімін еске сақтап, фильмнің мағынасын түсіне 
қоймайды. Сол сияқты көңілдің сейілуі немесе үмытшақтық дисплей, басқа да 
техниканы алғаш оқығанда да кездеседі. Бірінші сабақтың деңгейін көтеру 
үшін, оқушыларды жаңа қүралмен жүмыс істеуге арнайы оқыту қажет, оларды 
ақпаратты тез қабылдап, еске сақтауға дайындау керек, танымдык тапсырма- 
лар беріп, жүмысқа дайындығын тексеріп, жүмыс мақсатын дүрыс анықтауға, 
объектіні бағалап, бақылауға үйрету қажет.
Техникалық оқу қүралдарын жиі қолдану оқу үрдісіне тиімді эсер етеді. 
Егер ТОҚ сирек қолданылса, оның әрбір қолданылуы оқу материалын қабыл- 
дауга кедергі келтіретін болады, төтенше жагдай мен эмоция тудырады. 
Керісінше, оны өте жиі қолдану оқушылардың оган кызығушылыгын төменде- 
теді. Техникалық оқу қүралдарын сабақта тиімді қолдану үшін оқушылардың 
жасы, оқу пәнінің жэне оларды қолдану қажеттігіне көңіл болу керек. Физика- 
математикалық пәндерге ТОҚ қолдану жиілігі - 1:8 (15-16 жас аралығындагы 
оқушыларды оқыту барысында).
ТОҚ қолдану тиімділігі сабақ кезеңіне де байланысты. ТОҚ қолдану 
сабақта 20 минутқа созылмауы керек: окушылар шаршап, түсіне алмайды 
жэне жана акпаратты игере алмайды. ТОҚ сабақ басында (5 минутқа) қолдану 
дайындық кезеңін 0,5 минутқа кемітеді, ал шаршау мен көңілдің сейілуі 5-10

178

жүктеу/скачать 13,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: