Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

3 -Т А Р А У
БЫм беру баFдарламалары
Бглгм беру багдарламалары
- окытудын оперантты шарттылык теориясына су- 
йене отырып жасалган б ш м беру материалдары (O’Day, Kulhavy, Anderson, & 
Malczynski, 1971). 1920 жылдары Сидни Пресси тестшеуге арналган курылгы ой- 
лап тапты. Окушыларга 61рнеше жауаптан туратын сурактар берш п, дурыс жауап- 
ты тандаганнан кешн олар туймешеш басуы керек. Окушылар дурыс жауап берсе, 
курылгы кел ес суракты ашады. Ал жауап кате болса, оны курылгы белгшегеннен 
кешн окушылар жауап беруш жалгастыра бередг
1950 жылдары Скиннер Прессидщ курылгысын кайта карастырып, жет1лд1ре 
отырып, б ш м беруде колдана бастады (Skinner, 1958). Б ш м беруге арналган бул ку- 
рылгылар окушыларга материалды б1рт1ндеп, мелшермен беред1 (frames). Эр фрейм 
окушылардын ашык жауап беруш талап етедг Материалдардын б1р1зд1л1г1 катан 
сакталып, кателер болмауы ушш кш кентай бел1мдерге белшедг Эр жауаптан кешн 
онын дурыс немесе кате екеш жешнде окушыларды хабардар етш отырады. Жауабы 
дурыс болган жагдайда олар келес фреймге кешедг Ал жауап кате болса, косымша 
материал бершедг Багдарламалар кателерд1 толык жоймаса да, азайта отырып, б ш м
алушылардын нэтижесш арттыру максатында жасалган (Benjamin, 1988).
Окушылар жаксы нэтиже керсеткен жагдайда онын пайдасы ете кеп. Алайда, 
айтып еткешм1здей, зерттеулер кателердщ алдын алудын дурыс еместЫн керсетш 
отыр. Дуэк (1975) курдел1 тапсырмаларды орындауда туракты жетюпктерге караган­
да, кездейсок кателердщ табандылыкты арттыратынын аныктаган. Сонымен катар 
кей-кейде тап болатын киындыктармен салыстырганда, туракты жетюпктер адамнын 
кабшеп жайлы акпарат бере алмайды. Алайда бул мугал1мдер окушыларды темен 
бага алуга итермелеу1 керек деген сез емес, кер1сшше, кажет болган кезде окушы­
ларга киындык тугызу ушш жасалган тапсырмалардын окушылар ушш пайдасы зор.
Б ш м беру багдарламалары курылгыны колдануды талап етпейдг Холланд пен 
Скиннердщ (1961) кгтабы - б ш м беру багдарламасына жаксы мысал. 0 к ш ш к е ка­
рай, каз1рп кезде б ш м беру багдарламаларынын кеп ш ш п автоматтандырылган жэне 
АКТ-га (акпараттык коммуникативпк технологиялар) непзделген б ш м берудщ б1р 
тур1 болып саналады. Бурынгы б ш м беру багдарламаларымен салыстырганда, каз1р- 
г1лер1 жан-жакты жет1лд1р1лген.
Б ш м беру багдарламалары б1рнеше окыту принцитн камтиды (O’Day et 
al., 1971). Окушылар кажетп б ш м децгешне кол жетшзгеннен кешн эр1 карай не ic- 
теуш мiнез-кулык максаттары накты керсетедг Белiмдер бiрiздi фреймдерге белiнедi, 
олардын эркайсысында ездерiне тэн акпарат пен окушылар жауап беруге тшс тест 
бар. Багдарламага эртyрлi контентп енлзуге болганымен, фреймдердiн келемi аса ул- 
кен емес. Багдарламага сай, б ш м алушылар ез шамаларына карай б ш м алады жэне 
сурактарга жауап бередг Жауаптар кеп нyктенiн орнына кажетп cездi жазу, сандык 
жауаптар беру, бершген cейлемдердiн кайсысы м эпн ойын жаксы сипаттайды деген 
сиякты болып келуi мyмкiн. Келеci кезен окушынын беретiн жауабына байланысты. 
Окушынын жауабы дурыс болса, келеа суракка етедг Жауап дурыс болмаса, сол су- 
рак косымша акпарат аркылы мулдем баска формада бершедг
Багдарламанын еш тyрi бар - сызыктык жэне тармакталу. Олардын кай багдарла- 
ма турше жататыны окушынын катеciне карай аныкталады. 
Сызыцтыц багдарламада
барлык окушыга бiрдей оку материалы берiлгенiмен, олардын жылдамдыгы эртyрлi 
болуы мyмкiн. Олар фреймге дурыс немесе кате жауап беруше карамастан, келеci

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: