Нейрогылым жене оцыту

Нейрогылым жене оцыту
жасады. 
Жасушалар жиынтыгы
дегешм1з - кыртыс пен кыртысасты ядроларында 
жасушанын болуын камтамасыз ететш курылым (Hilgard, 1956). Жай сезбен айтсак, 
жасушалар жиынтыгы - карапайым курылымнан туратын нейроннын б1р тур1 жэне ол 
кайталанып отырган ттркенд1рпштер нэтижес1нде пайда болады. Ягни ттркенд1р- 
пш эсер еткенде, жасушалар жиынтыгы курылады. Хебб жасушалар жиынтыгыньщ 
осылайша пайда болуы баска жуйелердеп нейрондык жауаптар мен кимыл-козгалыс 
жауаптарын жещлдетед1 деп ойлайды.
Хебб жасушалардын калай топ куратынын гана болжай алды, себеб1 ол кезде ми 
кызметш зертгейгiн технология болмады. Ол ттркендарпштердщ кайталанып отыруы- 
нан аксондар мен дендриттердщ байланысын арттыратын синапстык байланыс пайда 
болады дегенге сенд1 (Hilgard, 1956). Осылайша кайталанган ттркенд1рпштер эсершен 
жасушалар жиынтыгы автоматы турде белсенд1ршп, нейрондык кызметт жещлдетедт
Фазалъщ тгзбек
дегешм1з - жасушалардын б1рнеше жиынтыгы. Б1рнеше рет тъ 
тлркенд1руге ушыраган жасушалар жиынтыгы процесттн уйымдаскан турде етуше 
мумшндш тугызатын тлзбектерд1 немесе улпш жасайды. Мысалы, досымыздын беть 
не караган кезде б1зде б1рнеше визуалдык ттркенд1рпш пайда болады. Демек, жасу- 
шалык жиынтыктардын эркайсысы беттщ белгш б1р белЫне жауап беред1 (мысалы, 
сол кездщ сол жак бурышы, он кулактын теменп жагы). Досымыздын бетше кай- 
та-кайта караган кезде осы жасушалык жиынтыктардын белсендш п жаппай артады 
жэне езара байланысу аркылы дененщ белгш б1р мушесш ттркенд1ретш фазалар 
■пзбегш курайды (мысалы, б1з он кулактын теменп белш н сол кулактын теменп бе- 
лЫмен ауыстырмаймыз). Фазалык тгзбектер аталган уйлес1мд1 байланыстардын ма- 
гыналылыгы мен саналы турде кабылдануына мумк1нд1к жасайды.
Нейрондык, байланыстар.
Хеббтщ идеясы 65 жыл бурын айтылып кетсе де, окыту 
калай юке асырылады жэне жад калай пайда болады деген мэселеге келгенде, каз1р 
де езектш гш жогалткан жок. Дамуга байланысты келес1 тарауда айтылатындай, кеп- 
теген нейрондык (синапстык) байланыстар туа пайда болады. Аталган жуйенщ эр1 
карай дамуына тэж1рибенщ де рел1 зор. Байланыстар тандалуы немесе назардан тыс 
калуы, кушею1 немесе мулдем жойылып кетуi, артуы немесе езгеру1 мумкш (National 
Research Council, 2000).
Синапстык байланыстардын пайда болып, ныгаюы (окыту) мидын физикалык 
курылымы мен кызметш езгертед1 (National Research Council, 2000). Б елгш б1р тап- 
сырманы жасап уйрену мидын осы тапсырмага жауапты белЫ нщ кызметш езгер- 
теду ал бул езгерютер, ез кезепнде, мида жана курылымнын пайда болуына алып 
келедг Б1з ми окытуды аныктайды деп ойлаймыз, шын мэшнде мидын икемделу 
касиетше немесе тэж1рибе нэтижесшде онын курылымдары мен кызметш езгер- 
ту касиетше байланысты езара байланыстар пайда болады (Begley, 2007; Centre for 
Educational Research and Innovation, 2007).
Осы мэселеге катысты ми зерттеулер1 жалгасып жатканымен, колда бар акпараттар 
бастапкы окыту процеа кез1нде жадтын толыгымен калыт'аспайтынын керсетш отыр. 
Кер1с1нше, жадтын калыптасуы узак уакытка созылатын процесс болумен катар, уакыт 
ете келе нейрондык байланыстар турактанады (Wolfe, 2010). Осылайша нейрондык (си­
напстык) байланыстарды турактандыру процеа 
бект у
деп аталады (Wang & Morris, 
2010). Жадтын гиппокампта орналаспаганына карамастан, бек1ту кез1нде гиппокамп 
манызды рел аткарады.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: