Екі тәсіл белгіленді. Біріншісі-білім беру мазмұнынан саралау, бір сынып,
мектеп ішіндегі оқу жоспарларын даралау. Екінші тәсілдің мәні-тікелей оқу
процесін саралау. Мұны В. П. Вахтеров нақты тұжырымдады: мектеп
оқушыларды қабілеттері мен бейімділіктеріне қарай бӛлу, оқыту әдістері мен
әдістерін әртүрлі жеке сипаттамаларға бейімдеу арқылы қалыпты балалардың
барлық жеке мүмкіндіктеріне бейімделуі керек. Бұған жету үшін мұғалім
практикалық психологияның мәліметтеріне сүйене отырып, әр оқушының
психикалық дамуының ерекшеліктерін анықтауы керек.
Ғалымдардың
бірқатар
еңбектері
психикалық
даралықты
диагностикалау мәселелеріне арналды.
Педагогикалық процесті саралау идеясы, педагогиканың шығу тегіне
қарай, онда ерекше орын алады, психологиялық білімнің берік негізіне
қойылады.
Даралау-қандай ерекшеліктер мен қандай нысанда ескерілетініне
қарамастан, барлық нысандар мен әдістердегі оқушылардың жеке
ерекшеліктерін оқыту процесінде ескеру.
Саралау-оқушылардың жеке ерекшеліктерін оқушыларды жеке оқытудың
кез-келген ерекшеліктеріне сүйене отырып топтастырылған түрде есепке алу:
яғни саралау – бұл дараландырудың бір түрі, онда олар құрылады.
Тұрақты сыныптар мен оқушылар топтары оларға тән кез-келген жалпы
белгілерге негізделген. Саралау оқыту әдісі ретінде даралау негізінде пайда
болды.
Дараландырудың психологиялық негізі, демек, оқытуды саралау - бұл
оқушылардың жеке психикалық ерекшеліктерін ескеру. Мұнда оқу іс-әрекетіне
әсер ететін және оқу нәтижелері байланысты болатын ерекшеліктер
кӛрсетілген. Бұл әртүрлі физикалық және психикалық болуы мүмкін тұлғаның
қасиеттері, есте сақтаудың танымдық процестерінің ерекшеліктері, жүйке
жүйесінің
қасиеттері,
мінез-құлық
белгілері,
ерік-жігер;
қабілеттің
мотивациясы, дарындылық.
Оқушылардың оқу іс-әрекетіне әлеуметтік факторлар әсер етеді
(сыныптағы мәртебе, үй жағдайлары және т.б.). Оқытуды даралау әр түрлі
ерекшеліктердің жиынтығын немесе қандай да бір жеке ерекшелікті ескеруді
қамтиды. Кӛбінесе практикада дұрыс диагноз қою қажет білім, дағдылар,
дағдылар мен танымдық қабілеттер деңгейі басым болатын кешен ескеріледі.
Достарыңызбен бөлісу: