Сборник научных статей международной научно-практической конференции «Современные тренды педагогического образования»
жүктеу/скачать 8,65 Mb. Pdf көрінісі
|
pedagogikalyk bilim berudin zamanaui trendteri zhinak
| Майдан.
Қазақ тілінің екі томдық түсіндірме сөздігі майдан сөзін 1) сұрапыл соғыс даласы, 2) белгілі бір бағытта әрекет жасау үшін біріккен әскери күш, 3) бір қолбасшының басқаруымен бірнеше армия құрамаларының қимыл- әрекет жасайтын ауданы деп түсіндіреді [ҚТТС, 1974, ІІ, 121]. Бұл сөздің соңғы екі мағынасы Ұлы Отан соғысы кезінде пайда болған, орыс тілінде фронт сөзінің баламасы ретінде алынған жаңа мағына екені көрініп тұр. Ал, бұрынырақ қазақ тілінде майдан сөзі әрі осы күнгідей, «ұрыс, шайқас орны», әрі «көгал» және «алаң» деген мағыналарда жұмсалған [1, 123]. Майдан (егер өзі о бастан түркі сөзі болмаса) – парсы тілінен енген сөз, сөздіктердің көрсетуіне қарағанда,парсы тіліне араб тілінен енген [1, 124]. 242 Мұсабек ақын майдан сөзін фронт мағынасында да келтіреді. «Бәлшевек кең қылып тұр тар дүниені» атты өлеңінде: Қирайды қылыш, найза болса майдан , Әр жерде ерлік шығар намыс жайдан, (Шығ.,1-к;271-б) Сендер түлкі ең,Телекем арыстандай, Қарсыласып майданда шабысқандай (Шығ.,1-к;125-б) Қару – соғыс құрал-жабдықтарының жалпы атауы ретінде «Бәлшевек кең қылып тұр тар дүниені» деген өлеңінде 1 жерде кездеседі. Үрият біздің бостан азаттықты, Көре алмас дұшпандар көп қамалаған. Біз мұны енді қолдан бермелік те, Бірлікпен жауға қару сермелік те (Шығ.,1-к;26-б) Қару – түркі-монғолдың ортақ сөзі болу керек. Қару-монғол тілінде «жауап,қайтарым» деген мағынаны береді. Сонда қаруын қайтару – бір нәрсенің жауабын (есесін) қайтару (беру) деген ұғымда қолданылатын күрделі сөз болып шығады. енген [1, 115]. Манат қыз және келді хатың бізге, Жазылып Манат деген атың бізге, Қаруын бұл сөзіңнің қайтарайын, Болсаң да, болмасаң да қатын бізге (Шығ.,1-к;108-б). Молда Мұса «Талапты жастар» атты өлеңінде қарулы жастар деген тіркесті пайдаланады. Қарулы жастар деген тіркесті білімді, өнерлі, оқыған жастар деген мағынада қолданған. Қарулы жастар, өнер-күш, Көрдің ғой өнер не етіп тұр! (Шығ.,1-к;34-б) Молда Мұса қару сөзінің мағыналық өрісін кеңейткен. жүктеу/скачать 8,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|