Мәдениет  халықтың мыңдаған жылдар бойндағы шығармашылығын

Мәдениеттің негізгі иегері халық болып табылады. 
«Мәдениет дегеніміз не?»
— 
деген сұраққа жауап беру үшін бұл сөздің этимологиясына, яғни осы бір күрделі үғымды 
білдіретін сөздің шығу тегіне тоқталуды жөн көрдік. Қазақ тіліне бұл термин арабтың 
«маданият» — қала, қалалық деген сөзінен енген. Бұл ортағасырлардағы мұсылман 
мәдениетінің өркендеу кезеңінде қалыптасқан түсінікпен байланысты. Мәдениетке 
берілген көптеген анықтамаларды альтернативтік (қарсы қоюшылық) деп атауға болады. 
Бұл жерде алдымен көзге түсетіні — мәдениет пен табиғатты яғни «культура» мен 
«натураны» қарсы қоюшылық.
Мәдениеттану ғылым ретінде «культорология» атауымен Еуропада қалыптасқан. 
Бұл сөздің өзі екі: латын және грек тілдеріндегі екі сөзден құралған. «Культура» сөзі латын 
тілінде жер айдау, топырақ өңдеу дегенді білдіреді. Ал «логос» сөзі грек тілінен алынған. 
Ол көп мағыналы: «ғылым», «ілім», «теория» деген ұғымдарды береді. Демек, 
культорология – мәдениет туралы ілім, теория, ғылым. Мәдениеттану ғылымының 
қалыптасуында мәдениеттің табиғаты мен мәнін түсіне білу маңызды орын алды. Мәдениет 
ұғымының даму тарихы мәдениет туралы жан – жақты тұжырымдаманы: марксизмнің 
еңбек 
құралы 
тұжырымдамасын; 
Н.Я.Данилевскийдің 
мәдени 
тарихи 
тип 
тұжырымдамасын; мәдениеттің ойын ретіндегі теориясы және басқа тұжырымдамаларын 
өмірге келтірді. XIX – XX ғасырлар бойында мәдениетті зерттеуде антропологиялық бағыт 
қалыптасты, онда адам мен мәдениеттің қарым қатынасы басты назарға алынды. 
Мәдениеттанушылар оның дамуындағы жеті кезеңді бөліп көрсетеді: 
Этнографиялық кезеңде (1800-1860) жазуға дейінгі кезеңнің этностық 
қауымдастықтары зерттелді. 
Эволюциялық кезеңде (1860-1890 жылдар ортасы) Э.Б.Тайлор еңбектері 
басшылыққа алынды. 
Тарихи кезең (1890-1920) эмпириялық сипаттама енгізген Ф.Боастың қызметіне 
байланысты. 
Психологиялық кезеңде (1920-1950) М.Мид, Р.Бенедикт сияқты ғалымдар мәдени 
орта жағдайындағы жеке тұлға мінез құлқын зерттеді. 
Құрылымдық функционалдық кезеңге (1930-1950) мәдениеттің әр бөлігі өзінше 
қызмет атқаратын біртұтас нәрсе деп қарауға ұмтылыс тән болды. 
Жаңа эволюциялық кезең (1950-1980) классикалық эволюционизмнің негізгі 
идеяларын өңдеген түрде қайта тудырды. 
Постструктурализмнің ерекщелігі (1980 жылдан бері) анықталмаған, тұрақсыз 
мәдени құбылыстарға көңіл бөлу болды. 
Мәдениет - философия, әлеуметтану, антропология, этнография, т.б. ғалымдардың 
басты назарында тұрады. Ғалымдардың анықтауынша, мәдениеттің анықтамалары көп

жүктеу/скачать 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: