Тұжырымдаманың  негізгі  принциптері

 
97 
4. Түсiнiктiлiк принципi - мектеп жасына дейiнгi ұйымдарда берiлетiн  бiлiмнiң 
баланың қабылдауына, ойлау қабiлетiне салмақ түсiрмейтiндей, оңай әрi әсерлi 
болуы  қамтамасыз  етіледі.  Аталған  принциптер  білім  мазмұнын  жаңартуда  біз 
ұсынып  отырған  идеялардың  дұрыстығын  дәлелдеуге  және  білім  мазмұнынын 
жаңартудың педагогикалық негіздері мен бағыттарын айқындауға негіз болады. 
5.  Дамыту  принципі.  Баланы  ынталандыруға,  эмоционалдық,  рухани- 
адамгершілік  және  интеллектуалдық  дамуы  мен  баланың  өзіндік  дамуына 
бағдарланып,  оған  қолдау  жасауға  өздігінен  дербес  әрекет  етуге,  әр  түрлі  іс-
әрекетте шығармашылық мүмкіндіктерін аша түсуге ықпал  ету қажет.Тек білім 
алуға  және  пәндік  мақсаттарды  шешу  дағдыларына  қалыптастыру  ғана  емес 
мұндай жағдайда  балалардың  меңгерген  білімдері  іскерлік  дағдыларының  мәні 
сақталып, бала дамуының құралы бола алады. 
6.  Ізгілендіру  (гуманитарландыру)  принципі.  Білім  беру  мазмұны  сабақтастығы 
қалыптастыруда  жаратылыстану,  математикалық  циклдағы  пәндердің  және 
барлық  оқу  пәндерінің  баланың  эмоцияналдық  көңіл  –  күй  мен  әлуметтік 
тұлғаның  дамуына  бағытталуы  қарстырылды.  Сондай  –  ақ  гуманитарлық  және 
көркемдік – эстетикалық циклдағы пәндерге ерекше мән беріліп, балалардың әр 
түрлі шығармашылық іс - әрекетінің үлес салмағы арта түседі. 
7.  Мәдениеттану  принципі  -  қазіргі  қоғамдағы  мәдениеттің  жетістіктерімен 
таныстыру  және  оған  деген  танымдық  қызығушылығын  арттыруға  толық 
мүмкіндік  жасау  болып  табылады.  Бұл  принципті  жүзеге  асырудың  негізгі 
жолдары  –  тәуелсіз  елімізде  және  аймақтық  білім  мазмұны  компоненттерінің 
өзара  байланысы  мен  өзара  толықтырулары,  үйлесімді  болуында.  Жалпы 
адамзаттық  мәдениеттер  жетістіктері  негізіндегі  іс-әрекет  тәжірибесін    және  
этномәдениеттік 
құбылыстарды 
игеруге 
мүмкіндік 
беретін 
ұлттық 
ерекшеліктерін  тани  білу.  Өз  халқының  мәдениеті  мен  әлемнің  мәдени  
көптүрлілігін  түсінуге  және  бағалауға  мүмкіндік  беретін  мәдени-демалыс 
қызметін тиімді ұйымдастыру тәсілдерін игеру, рухани келісім мен толеранттық 
идеяларына бейім болуға ықпал етеді.  
8.  Вариативтілік  принципі  –  білім  мазмұнын  жүзеге  асырудың  алуан  түрлері 
мен  формаларын  таңдауға  және  білім  беру  мақсаттарын  қазіргі  ғылымның 
дамуын  ескере  отырып  іске  асыруға,  қоғам  мен  аймақтық  ерекшеліктерді 
ескеруге  мүмкіндік  жасайды.  Сондай  –  ақ,  мұнда  әр  баланың  даму  мүмкіндігі 
қарастырылып, білім мазмұнын саралап оқытуды қамтамасыз етеді. Осыған орай 
инвариантты  бөліктің  сақталуы  да  әр  баланың  құқығын  қорғауды  және  ҚР 
азаматының  басқа  білім  ұйымдарымен  тең  білім  алуын  қамтамасыз  етеді. 
Берiлетiн  бiлiм  мазмұны  баланың  бейiмдiлiгiн,  қабiлетiн,  қызығушылығын, 
ынта-ықыласын қанағаттандыратындай болуы, баланың таңдауы бойынша жеке 
жұмыс  жасауға  мүмкiндiк  туғызатындай  деңгейде  болуына  баса  назар 
аударылады. 

 
98 
9.  Сабақтастық  принципі–педагогикалық  құбылыстардың  өзара  жүйелілігін, 
құрылымын,  реттілігін  анықтайды.  Аталған  принциптерге  сәйкес  зерттеу 
мәселесінің  әдіс-тәсілдері,  формасы,  әдістемесі,  іс-әрекет  барысы  айқындалып, 
оның  компоненттерінің  өзара  байланысы  нақты  белгіленгенде  ғана  жүзеге 
асырылады. 
Мектепке дейінгі білім мазмұнын жаңартудың теориялық -
педагогикалық негіздері 
    Егеменді  еліміздің  бүгінгі  таңдағы  даму  кезеңі  қоғам  өмірінің  барлық 
саласын демократиялық тұрғыда қайта жаңарту үрдісімен ерекшеленіп отыр. 
Қоғамға  белгілі  бір  деңгейде  біліммен  қаруланған  адам  ғана  емес,  бәсекеге 
қабілетті,  сыни  ойлау  қабілеті  дамыған,  іс-әрекетінде  өз  ұлты  мен  өзге 
халықтардың  мәдени  мұраларын  қолдана  білетін,  өз  бетінше  шешім 
қабылдай алатын, тәжірибеде кездескен жағдаяттарды жылдам шеше алатын, 
қиындықтарды  жеңе  білетін,  өмірлік  дағдылары  қалыптасқан  жеке  тұлға 
қажет.  Ғылыми  зерттеулерде  білім  мазмұнының  теориялық  негіздері  Х111-
ғасырдың  аяғы,  Х1Х-ғасырдың  басында  қалыптаса  бастағандығы 
дәлелденген.  Білім  мазмұнының  материалдық  теориясын  дидактикалық 
материализм  немесе  энциклопедизм  деп  қарастырған  өткен  дәуірдің  белгілі 
педагогтарының  мақсаты:  бұл  балаға  әртүрлі  ғылым  саласынан  неғұрлым 
көбірек  көлемде  білім  беру  деп  есептейді.  (Я.А.Коменский,  Г.Спенсер  т.б). 
Бұл  теория  негізінде  балаларға  бүгінгі  таңдағы  қолданыстағы  білім  беруде 
өте  көп  жүктеме  берілуі  және  қажетсіз  ақпараттардың    басым  болғандығы 
анықталды.  Білім  мазмұнының  формальді  теориясын  жақтайтындар 
(дидактикалық  формализм  теориясы)  оқытуда  баланың  танымдық 
қызығушылығын,  есте  сақтау  қабілетін,  зейінін  тұрақтандыру,  ойлау 
қабілетін дамыту құралы деп қарастырады. Олар алдымен баланың ақыл – ой 
қабілетін  дамытуға  баса  назар  аударды,  осыған  сәйкес  білім  мазмұнын 
таңдауда  математика  мен  классикалық  тіл  пәндерін  оқыту  құнды  деген 
тұжырым  жасайды.  (Дж.Локк,  И.Г.Песталоции,  И.Гербарт  т.б).  Аталған  екі 
теориялық көзқарастарды К.Д.Ушинский сынға алды, оның пікірінше мектеп 
баланың  интеллектуалдық  күшін  дамытуға,  білімін  толықтыруға  ықпал  етуі 
керек және оны өз тәжірибесінде қолдана білуге үйретуі қажет және бұл екі 
теорияны біржақты емес, екеуін біртұтас қарастыру керек деп есептейді. Шет 
елдерде  білім  мазмұнын  қалыптастыруда  дидактикалық  прагматизм 
теориясы  (дидактикалық  утилитаризм  теориясы)  пайда  болды.  Мұның 
негізін  қалаушы  педагог  АҚШ-та  ДЖ.Дьюи,  Европада  осыған  ұқсас  пікірді 
неміс педагогы Г.Кершенштейнер білдірген еді. Бұл теорияны жақтаушылар 
білім  мазмұнының  бастау  бұлағы  тек  жеке  пәндерде  ғана  емес,  ол  баланың 
қоғамдық  және  жеке  іс  -  әрекетінде  деп  атап  көрсетеді.  Білім  мазмұны  бұл 
пән  аралық  білім  жүйесі  түрінде  оқушыдан  ұжымдық  тұрғыда  күш  салуды 
және алға қойған мақсатты шешуде тәжірибелік әрекет етуді талап етеді. Бұл 
теорияны тәжірибелік бағытта жүзеге асыру барсында АҚШ  – та білім беру 
деңгейі  біршама  төмендеп  кеткендігі  байқалып,  қатал  сынға  ұшырады. 

 
99 
Дидактикалық  материализм,  дидактикалық  формализм  және  дидактикалық 
утилитаризм  уақыт  сынына  төзбеді,  бірақ,  бүгінгі  білім  мазмұнының  
қалыптасуына  өзіндік  әсерін  тигізді.  Белгілі  поляк  ғалымы:  В.Оконь  білім 
мазмұнының  функционалдық  материализм    теориясын  ойлап  тапты.  Оның 
пікірінше,  мұндай  теорияның  өте  қажеттігі  сол,  мұнда  оқушылардың  алған 
білімін  өз  іс-тәжірибесінде  тікелей  пайдалана  алуына  және  таным  мен  іс-
әрекеттің өзара кешенді тығыз байланысының болуын қамтамасыз ету керек 
деп  тұжырым  жасайды.  Ол  сондай-ақ,  жеке  пәндердің  мазмұнында  оның 
негізгі идеясы, мысалы: биология болса-эволюция идеясы, математика болса-
функционалдық тәуелділік т.б яғни білім мазмұнын таңдауда дүниетанымдық 
тұрғыдан  қарастыру  маңызды    екенін  атап  өткен.  Бұл  теория  білім  беруге 
деген  қоғамның  және  жеке  тұлғаның  талаптары  мен  сұранысын  біріктіреді. 
1950  жылдары  білім  мазмұнының  операционалдық  құрылымдық  теориясы 
жасалды. Оның пайда болуы оқу үдерісін бағдарламалап оқытуды тәжірибеге 
енгізумен байланысты. Аталған теория бойынша білім мазмұны қандай болу 
керек деген сауалға жауап іздеу емес, оны оқушыға қалай жеткізу керектігін, 
оның  құрылымы  қандай,  қандай  бөліктерден  тұрады  және  логикалық 
үйлесімділігі қандай болу керектігіне баса назар аударады. Осы теорияларды 
талдау  жасай  келе,  білім  мазмұны  деген ұғымның  алуан  түрлі  қырлары  бар 
екендігіне,  білім  мазмұны    қоғамның  экономикалық  және  әлеуметтік 
дамуының негізгі факторларының бірі және ол жеке тұлғаның қоғамдағы өз 
орнын  таба  білуін,  құқықтық  мемлекетті  жетілдіруді  қамтамасыз  етуге 
бағытталғандығына  көз  жеткіздік.  Мектепке  дейінгі  білім  беру  мазмұнын 
жаңарту  арнайы  зерттеу  нысанасына  алынбағандықтан  біз  өз  зерттеуімізде 
білім  мазмұнының  анықтамасы  мен  құрылымына  және  мектепке  дейінгі 
кезеңдегі  білім  мазмұнын  жаңартудың  негізгі  бағыттарына  тоқталмақпыз. 
Дәстүрлі  педагогикада  білім  мазмұны  –  деп  оқушылардың  меңгеретін 
ғылыми білімдер жүйесі мен білім, білік, дағдылары қарастырылады.  Мұнда 
білім  мазмұнының  мәні  адамзаттың  тарихи  даму  үдерісіндегі  білім 
әлеуметтік  құндылық  болып  табылады.  Бұл  тұрғыдан  қарағанда,  «білім» 
демократиялық қоғамдағы өздігінен ойлай алатын, шығармашылықпен еңбек 
ететін  адамды  қалыптастыруға  ықпал  етеді.  Ғалымдар:  И.Я.Лернер, 
М.Н.Скаткин,  В.С.Леднев,  В.В.Краевский  т.б  еңбектерінде  білім  беруді 
ізгілендіру идеясына сәйкес білім мазмұнын анықтаудың мәні «жеке тұлғаға 
бағытталған»  деп  түйіндейді.  Аталған  зерттеулерде  балалар  тек,  білім 
мазмұнын игеріп қана қоймайды, олардың жеке тұлғалық сапалары: өз ісіне 
жауапкершілікпен  қарау,  өз  елінің,  жерінің  тағдыры  толғандыру,  қоршаған 
ортаны  қорғау,  әділетсіздікке  төзбеу  және  қиындықты,  кездескен 
кедергілерді жеңе білуге деген шыдамдылығы қалыптасады. Авторлар білім 
мазмұнын педагогикалық бейімделген әлеуметтік тәжірибе  деп қарастырып, 
оның құрылымдық ерекшелігін төрт түрлі элементтен тұрады деп есептейді. 
Олар:  -  білім  мазмұны  -  нәтижеге  жетудегі  танымдық  іс-әрекет  ретінде 
қарастырылуы;  (табиғат,  қоғам,  техника,  іс-әрекеттің  тәсілдері  және  ойлау 
туралы);  -  белгілі  іс-әрекеттің  жүзеге  асырылуы  (интеллектуалдық    және 
тәжірибелік  білік  пен  дағды);  -  шығармашылық  іс  -  әрекет  –  бұл  кездескен 

 
100 
жағдаяттар  мен  іс-әрекет  барысында  дәстүрден  тыс  шешім  қабылдай  білуі 
(экспериментке  қатысу,  көркемдік  және  техникалық  шығармашылық 
жұмысқа  қатысу);  -  тұлғалық  бағдар  негізінде  эмоционалдық-құндылық 
қатынастардың  жүзеге  асырылуы  (қоршаған  ортаға,  адамдарға,  өзіне-өзі, 
моральдық нормаларға, әлемдік дүниетанымдық көзқарастарға);  
    Білім  мазмұнының  бұл  элементтері  бір-бірімен  тығыз  байланысты 
қарастырылады.  Сондай-ақ,  бұл  элементтерді  меңгеруде  жас  ұрпақ  тек  оны 
орындаушы ретінде ғана қарамай, әлеуметтік тәжірибе тұрғысынан өздігінен 
әрекет етуге, шығармашылыққа және сол жүйеге өз үлесін қосып, ықпал ете 
білуі тиіс. Осыған орай, енді біз  білім мазмұнының құрылымын  қарастырып 
көрейік.  Білім  мазмұны  ол  үш  біртұтас  үдерісті  сипаттайды.  Біріншіден, 
өткен  аға  ұрпақтың  тәжірибесін  меңгеру.  Мұнда  ХХ!  ғасырдағы  білім 
мазмұнында  өткеннің  тәжірибесімен  қатар,  бүгінгі  күндегі  ғылымның 
жаңаша  жеткен  жетістіктерімен  озық  іс-тәжірибелерді  ескеру.  Екіншіден, 
жеке  тұлғаның  тәрбиесіндегі  типтік  сапаларды  ескеру.  Үшіншіден,  адамның 
ақыл-ой  және  дене  дамуының  ерекшеліктеріне  баса  назар  аудару.  Мұндағы 
жетекші  іс-әрекеттің  түрі  оқыту,  білім  берудің  ең  жақын  уақыттағы  және 
тікелей қатысты мақсаты-тәжірибені меңгеру. Білім мазмұнының құрылымы, 
ол  қоғам  талаптарынан  туындап,  ғылым  мен  техниканың  дамуына,  тарихи 
кезеңдердегі әлеуметтік экономикалық жағдайларға байланысты анықталады. 
Дегенмен  де,  қоғам  талаптарының  ең  басты,  маңызды  бөлігі,  білім 
мазмұнының  философиялық негізі болуында және адамның қоғамдағы орны 
мен  ролі  білім  беру  мақсатымен  тығыз  байланысты  қарастырылуында.  Бұл 
білім  беру  теориясының  тамырын  терең  философиялық  ой  түйіндерден 
алатындығында 
жатыр. 
Білім 
берудің 
классикалық 
теориясының 
дидактикалық  көзқарастарында  мақсат,  міндеттер,  білім  беру  мазмұны, 
оқулықтың ролі және мұғалім жайында анықтамалар берілген. Мұнда, білім 
мазмұны  білім  көздері-деп  түсіндіріледі.  Осындай  білім  көздерінің  негізгі 
бағыттары мен оған қойылатын төмендегідей талаптарды ұсынып отырмыз.  
 Мектепке дейінгі білім мазмұнын жаңартуға қойылатын талаптар: 
– 
білім мазмұнын қоғамның қазіргі әлеуметтік–экономикалық сұраныстарына 
сәйкестендіру; 
– 
білім мазмұнын ізгілендіруді және вариативтілігін қамтамасыз ету; 
–  білім  мазмұнын  тәжірибеде  қолдана  білуге  және  баланың  өмірлік  дағдысын 
қалыптастыруға бағытталу қажеттілігін қарастыру; 
– 
білім  мазмұнын  мектепке  дейінгі  жаста  балалар  өздігінен  танып  білуіне 
бағыт беру, дербес әрекет етуіне жағдай жасау; 
– 
білім  мазмұнын  ұлттық  мәдениетті  құрметтеуге,  өзге  де  мәдени 
бастамаларға ашық болуға тәрбиелеу; 
– 
этнопедагогика негіздері мен аймақтық компоненеттерді енгізу; 

 
101 
Тұжырымдамада білім мазмұнын жаңартудың негізгі бағыттары:  
    Ақпараттар  ағымы  дәуірінде  білім  мазмұны  тез  ескіріп,  үнемі  жаңартуды 
және  оқу  материалдарын  берудің  әдіс-тәсілдерін  жаңартуды  талап  етеді.  Бұл 
білім беру саласындағы шешімін табуда кезек күттірмейтін негізгі мәелелердің 
бірі.  Білім  мазмұны  оқу  материалдарының  мазмұнына  ғана  емес  оны  балаға 
жеткізудің  тиімді  әдіс-тәсілдері  мен  формаларына  және  тәрбиелеу  мен  білім 
беруде  баланың  ақыл-ойының  дамуына  тікелей  де  жанама  да  әсер  ететіндей 
сипатының  болуымен  маңызды  болмақ.  Балаларды  тәрбиелеуде  негiзгi 
басымдық  арнайы  белгiленген  оқу  қызметiнiң  түрлерi  бойынша    пәндерге 
бөлінiп,  сол  пәндер  бойынша  қарапайым  бiлiм,  білік,  дағдылар 
қалыптастырылады. Бұл Қазақстанда мектепке дейiнгi тәрбие мен бiлiм беруде 
төл  туынды  ретінде  қолданыста  жүрген  “Балбөбек”  және  Джорджтаун 
университетiнiң  “Баланы  дамыту”  орталығының  “Тәй-тәй”  (Step  by  Step  1994) 
бағдарламаларын  салыстыру  арқылы  білім  мазмұнын  жаңартудың  негізгі 
бағыттарына талдау жасалды.  “Тәй-тәй”технологиясы  көрнекті психолог Жан 
Пиаженің,  Эрик  Эриксонның,  Л.С.Выготскийдің  теорияларына  негізделген. 
Мұнда  белсенділік  орталықтарында  баланың  таңдауы  жүзеге  асырылып,  білім 
құмарлығын, жағдаяттарды шешу қабілетін, өзгелермен қарым-қатынасын және 
өз  бетінше  алдына  қойған  мақсатқа  жете  білу  қабілеттерін  қалыптастыруды 
көздейді.  Бағдарламада  туылғаннан  (0  ай  мен  72  ай)  алты  жасқа  дейiнгi 
балалардың    қалыпты  дамуының  көсеткiшi  қимыл-қозғалыс  дағдылары  
(күрделi қимылдар және қолмен жасалатын нәзiк қимылдар), коммуникативтiк 
дағдылар  (тiлдi  түсiнуi  және  белсендi  сөйлеу  тiлi),  когнитивтiк  дағдылар, 
өзiне-өзi қызмет ету дағдылары, әлеуметтiк дағдылар деген атаулармен  бес 
түрге  бөлiнiп  берiледi.  Әрбiр  жас  кезеңiне  сәйкес  бұл  дағдылардың  мазмұны 
нақты  сипатталады.  Бағдарламаны  талдау  барысында  туылғаннан  алты  жасқа 
дейiнгi балалардың  даму деңгейi осы дағдыларды игерумен өлшенетiнiне және 
жалпы бала дамуына әсер ететiн тәрбие түрлерi (дене, ақыл-ой, адамгершiлiк, 
еңбек,  эстетикалық)  аталған  дағдылар  аясында  толығымен  көрiнiс  тапқанын 
көруге  болады.  Ал    “Балбөбек”  бағдарламасында  айналамен  таныстыру 
бойынша  –  “тiл  –халық  қазынасы”  (тiл  дамыту,  сауат  ашу,  өнер,  ән,  дене 
тәрбиесi), сезiм тәрбиесi бойынша “ойна да ойлан” (математика, өнер, ән, дене 
тәрбиесi),  музыка  бойынша  ”әуендi  қимыл-қозғалыс”,  (ән,  дене  тәрбиесi, 
ойындар,  ойын-сауықтар,  ертеңгiлiктер),  бейнелеу  өнерi  бойынша  “өнер  көзi-
халықта”  (бейнелеу  өнерi,  сурет  салу,  мүсiндеу,  жапсыру,  қол 
еңбегi),”имандылық-инабаттылық” тәрбиесi бойынша (инабаттылық тәрбиесi, 
көркем әдебеиет, экологиялық тәрбие) тәрбие кешендi түрде ұйымдастырылады. 
Бағдарламада білім мазмұнын жаңартуда пәндiк жүйеден бас тартып, пәндердi 
өзара  кiрiктiре  отырып  тақырыптық  принципте  жүйеленді.  Нәтижесiнде 
мектепке дейiнгi тәрбие мен оқытудың мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру 
стандарты  мен  бағдарламаларға  сәйкестiгiмен  және  өзара  қайшылықтарын 
анықтау,  салыстыру  мақсатында  пайдалана  отырып  төмендегiдей  тұжырымға 
келдiк.  Мектепке  дейiнгі  тәрбиелеудiң  және  оқытудың  жалпы  бiлiм 
бағдарламасы  мазмұнының  базалық  минумымы  мен  мектепке  дейiнгi  жалпы 

 
102 
бiлiм беру бағдарламалары мазмұны бiр-бiрiне қайшы келмейтiнi айқындалды. 
Мысалы:  дүниетанымдық  дағдысының  мазмұны  айналамен  таныстыру, 
экология,  сенсорлық  тәрбие,  математика  сияқты  арнайы  ұйымдастырылған 
сабақтар  мазмұнымен,  қимыл-қозғалыс  дағдысының  мазмұны  бейнелеу  өнерi, 
дене  шынықтыру,  музыка,  еңбекпен,  қарым-қатынас  дағдысы  мазмұны  тiл 
дамыту, көркем әдебиет, сауат ашумен, өзiне-өзi қызмет ету дағдысы мазмұны 
еңбек,  валеология  негiздерi,  күн  режим  сәттерiндегi  әрекетпен,  әлеуметтiк 
дағды  отбасында,  бүкiл  оқу-тәрбие  жұмыстары  барысында,  күн  режим 
сәттерiнде  iске  асырылатын  iс-шаралар  мазмұнымен  үйлесiм  табатыны  және 
бала дамуының негiзi болатын  тәрбие түрлерi де қалыс қалмай, тұтастығының 
қамтамасыз  етiлгенiдiгi  дау  туғызбайды.  Себебi  осы  уақытқа  дейiн  мектепке 
дейiнгi ұйымдарда бала дамуы нәтижесi жеке пәндер бойынша алынған пәндiк 
бiлiм, бiлiкпен өлшенiп келсе, ендiгi кезекте күтiлетiн нәтиже баланың бойында 
өмiрлiк  дағдыларды  қалыптастырумен  ерекшеленедi,  бұл  білім  мазмұнын 
жаңарту  мәселесiнiң  педагогикалық,  дидактикалық,  әдiстемелiк    жүйесiн 
жасау  қажеттiлiгiн  талап  етеді.  Аталған  талаптарға  сәйкес  мектепке  дейінгі 
білім  мазмұнын  жаңартуда  төмендегідей  негігі  бағыттардың  сипаттамасын 
ұсынамыз.  Мемлекеттік  жалпыға  міндетті  білім  беру  стандартында  мектепке 
дейінгі ұйымдардағы, отбасындағы тәрбиелеу мен оқыту мазмұнына, туғаннан 
алты  жасқа  дейінгі  балалардың  даму  деңгейі  мен  олардың  негізгі 
құзыреттіліктерді  игеруіне  қойылатын  талаптар  мен  нормалар  жүйесін 
белгілейді-деп  атап  көрсетілген.  Балалардың  даму  құзыреттіліктерін 
қалыптастыру  мен  білім  беру  салалары  мазмұнының  базалық  минимумына 
сәйкес білім мазмұнын жаңарту бағыттары айқындалады. («Мемлекеттік жалпы 
міндетті  мектепке  дейінгі  жастағы  балаларға  білім  беру  стандарты» 
басшылыққа алынады. Астана. 2009 ж. Балалық шақ орталығы).  
Балалардың  дамуынан  күтілетін  нәтижеде  төмендегідей  негізгі 
құзыреттіліктерді қалыптастыру көзделеді: 

 
Денсаулық сақтау құзыреттілігі;  

 
Жалпы қимыл-қозғалыс құзыреттілігі;  

 
Коммуникативтік-тілдік құзыреттілік;  

 
Танымдық құзыреттілік:  

 
Ақпараттық құзыреттілік;  

 
Жеке шығармашылық құзыреттілік; 

 
Шығармашылық – эстетикалық құзыреттілік; 

 
Әлеуметтік құзыреттілік;  

 
Құндылық-мәнді құзыреттілік;  
Аталған  құзіреттіліктер  негізінде  білім  беру  салалары  мазмұнының 
базалық  минимумы:  Балаларға  берілетін  білімнің  мазмұны  баланың  дамуы 
мен  жеткен  жетістігін  бағалаудың  нәтижесіне  құрылады.  Бір  жас  кезеңінің 
білім  беру  саласының  мазмұны  келесі  жас  кезеңінің  білім  беру  саласының 
мазмұнымен сабақтасады.  
«Денсаулық»  білім  беру.  Мақсаты:  денсаулық  -  табиғаттың  адамға  берген 
басты құндылығы екенін түсініп, өзінің денсаулығына мән беруге тәрбиелеу. 

 
103 
Сәбилік  шақ  (  туғаннан  3  жасқа  дейін).  «Денсаулық»  білім  беру  мазмұны 
денсаулықты сақтау құзыреттілігін қалыптастыруды көздейді, соның ішінде: 
-  мәдени-гигиеналық дағдыларды игеруі; 
-  өзіне-өзі қызмет етудің қарапайым дағдыларын орындауы; 
-  тіршілікке қажетті қимыл-қозғалысты жеткілікті көлемде меңгеруі; 
-  түрлі қимыл әрекеттерді орындауы ( жүру, жүгіру, жорғалау, аттап өту). 
Мектепке  дейінгі  кіші  жас  (  3-5  жас).  «Денсаулық»  білім  беру  мазмұны 
денсаулықты  сақтау  және  жалпы  қимыл-қозғалыс  құзыреттіліктерін 
қалыптастыруды көздейді, соның ішінде: 
-  гигиеналық шараларды өз бетімен орындауы; 
-  негізгі қимылдарды түсініп орындауы; 
-  саптық және спорттық жаттығуларды меңгеруі, өз денесін білуі; 
-  қимыл-қозғалыстың жеткілікті белсенділігі; 
-  салауатты өмір салтының қарапайым дағдыларын меңгеруі. 
Мектепке  дейінгі  ересек  жас  (  5  –  6  жас).  «Денсаулық»  білім  беру, 
денсаулықты  сақтау  және  жалпы  қимыл-қозғалыс  құзыреттіліктерін 
қалыптастыруды көздейді, соның ішінде: 
-  негізгі қимыл түрлерін өз бетінше шығармашылықпен орындауы; 
-  дене және ерік-жігер қасиеттерін көрсете білуі; 
-  өз денесінің мүмкіндіктерін түсінуі; 
-  салауатты өмір салтының ережелерін саналы сақтауы. 

жүктеу/скачать 1,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: