Жердің өндірістегі маңызы мен атқаратын қызметі

20 
3. Қайталанудың бір ғана сипаттамасы бар. Ғылыми дәйектелген 
көзқарастармен топырақ құнарлылығының айтарлықтай өсуі мүмкін 
4. Жер заттың және еңбек құралдарының функцияларын біріктіреді
5. Жер - бұл бүгінгі күнде баламасыз қажетті ресурс болып табылады
.
Қазіргі уақытта пайдаланылмаған жер учаскелерінің жерін, өңделмеген 
жерлерді, кен орындарын және кен орындарын қоспағанда, еліміздің бүкіл 
аумағы дерлік өндірісінде (үздіксіз немесе мезгіл-мезгіл) қолданылады. 
Дегенмен, өндіріс қорының көлемін тек пайдаланылмаған жерлерге шектеу 
дұрыс емес, тек оған тек қана көбейтудің бір қасиеті бар. Ғылыми 
көзқарастармен топырақ құнарлылығының айтарлықтай өсуі мүмкін. Тіпті 
әртүрлі қасиеттерге байланысты кейбір мақсаттарда қолданылатын алаң басқа 
салалар үшін қызықтыруы мүмкін, яғни олар үшін өндіріс резерві. Сондықтан, 
барлық жер учаскелері бір мезгілде өндірістік резерв пен өндіріс құралы болып 
табылады. Бұл салааралық және шаруашылықаралық қайта бөлу, жерді 
пайдаланудағы өзгерістер және оның ішкі қайта құрылуы үшін негіз болып 
табылатын жердің қос экономикалық маңыздылығы. Мәні туралы заң жерді 
пайдалануды жоспарлау арқылы халық шаруашылығын және оның 
филиалдарын, өңірлерін, жеке кәсіпорындарын дамыту негізінде жүзеге 
асырылатын өндіріс құралдарына дейін өндіріс қорынан жерді беруден қоғам 
пайда болған кезеңді белгілейді. Бұл өтпелі кезең әлеуметтік тұрғыдан тиімді 
болып табылады, біріншіден, егер дамудың құны қоғам үшін қолайлы тұрғыда 
төленетін болса, ал екіншіден, жерді өндіріс құралы ретінде қолдану өндірістің 
жоғары тиімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сондықтан жердің 
функциясын өзгерткенге дейін оның қасиеттерін экономикалық зерттеуді 
жүргізу керек. 
Ең әйгілі жердің функциясы 
өндірістің әмбебап тәсілі
 (ӨƏТ) ретінде .Бұл 
жер негізгі өндірістік мүліктің болуы - өндіріс саласын да, жұмыс орнын да 
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін кеңістікке ие болды. Жердің әмбебап 
өндіріс құралы ретінде жұмыс істеген кезде ескерілетін жердің қасиеттері 
«аумақтық шарттар» деп аталды. Ауыл шаруашылығындағы жерлердің рөлі 5-
суретте көрсетілген. 
Екінші көрініс - адамның жеке қасиеттерін өндірістің міндеттеріне 
бейімдеу үшін жер бетінде әрекет ететін кезде, жердің еңбек функциясы (ТҚ) 
ретінде функциясы. Жер адамының көмегімен тұтынушы тауарларын өндіретін 
кезде жердің функциясы аз жұмыс құралы (OT). Бұл жердің топырақты және 
өсімдіктері бар екендігіне байланысты болды. Топырақтың көмегімен адам 
өсірілетін өсімдіктер шығарады, жануарлар, сүт, ет және басқа да өнімдерді 
тұтынатын табиғи өсімдіктердің көмегімен өндіріледі. 

21 
5 сурет- Жердің аграрлық сектордағы рөлі 
Жердің сапасы және жем-шөп өнімділігі жердің өнімділігін - 
құнарлылықты, өнімділікті анықтайды. Топырақ жамылғысының табиғи 
қасиеттеріне негізделген құнарлылық табиғат болып табылады және еңбекке 
(ұйымға, айдауға, егістікке, мелиорацияға және т.б.) - экономикалық мақсатқа 
алдын ала әсер ету нәтижесінде өзгереді. Сондықтан, экономикалық 
құнарлылығын егілетін және шабындық жерлерде, ал бұрын пайда болмаған 
табиғи жайылымдарда немесе одан кейін тоқтатылғаннан кейін көрсетіледі. 
Нарық өндірісі мен жеке меншік жағдайында жер өндіріс құралы ретінде 
меншікке айналады және тауар түріне айналады. 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: