Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011

Мата  ассортименті  шикізат  құрамы,  әрлеу  түрі  және  құрылымы  бой- 
ынша  әр  түрлі  болады.  Олардың  қолданысы  да  әр  түрлі.  Осы  белгілері 
бойынша маталарды топтайды: белгілерінің бірі бойынша топтарға (мысалы, 
қолданысы  бойынша),  содан  кейін  келесі  белгілері  бойынша  топшаларға 
(шикізат құрамы бойынша), одан әрі - түрлерге бөлінеді.
 
Қолданысы  бойынша  тұрмыстық  маталар  ішкиімге,  көйлекке,  ко- 
стюмге,  костюмдік-көйлекке,  пальтоға,  іштік  төсемге,  жиһаздық-сәндік 
арналған болып бөлінеді.
 
Шикізаттық  құрамына  қарай  маталар  мақтақағазды,  зығырлы, жібекті 
және жүнді деп, сондай-ақ олардың әрқайсысы аралас болып бөлінеді.
 
Жеке  бағасы  прейскуранттармен  қабылданған  маталардың  саудалық 
топтастырылуы  бар,  онда  өңдеудің  спецификалық  ерекшеліктерін  ескеріле 
отырып  және  мақта  қағазды,  зығырлы,  жүнді  және  жібекті  маталарының 
құрылымы әр түрлі белгілері бойынша топтарға және топшаларға бөлінеді.
 
Маталарды  топтарға  бөлу  кезінде  мақтақағазды  және  зығырлы 
маталарды  топтарға  құрылымының  ортақтығымен  немесе  өндірістік 
белгілері  бойынша  (шыттар,  сатин,  кенептер,  тегіс,  кең  және  жіңішке 
сүлгілер), жүнді маталар тоқыма алу тәсіліне қарай (мауытты, мауыты қалың 
және  жұқа  мауытты)  және  шикізат  құрамына  қарай  (таза  және  жартылай 
жүнді);  жібекті  маталар  шикізат  құрамына  қарай  және  мата  жіптен  не 
тоқымадан  жасалғанына  байланысты  топтастырады.  Мата-  ларды 
топшаларға  бөлген  кезде  ортақ  жіктелулік  белгілері  болмайды.  Осылайша 
мақтақағазды  маталардың  кейбір  топтарын  топшаларға  түрлі  белгілер 
бойынша, зығыр маталарды шикізат құрамы бойынша (таза және жартылай 
зығыр),  жүн  маталарын  қолданысы  бойынша  (көйлектік,  костюмдік, 
пальтолық),  жібекті  маталардың  құрылымы  бойынша  (кездемеден  істелген, 
үтіктелетін) топшаларға бөледі.
 
Тоқыма  материалдар,  оларды  өндіру  тәсіліне  тәуелді  маталарға. 
трикотаж төсемеге (бұйымдар) және беймата маталарға бөлу қабылданған.
 
Тұрмыстық  қолданыстағы  маталар  және  беймата  төсемелер  келесі 
кластардан  тұрады:  мақта  маталар,  зығыр  маталар,  жүн  маталар,  жүн 
тәріздес маталар, жібек маталар және бейматалық төсемелер.
 
Маталар ассортиментінің әр класы топтарға бөлінеді. Мысалы, топ- тар: 
кенепті, бөзді, сатинді, ішкиімдік, көйлектік, киімдік, түкті, жиһазды- сәндік, 
астарлық,  тикті,  сүлгілік,  орамалдық,  қатты,  тарлы,  орауышты,  дәкелік, 
техникалық.  Әрбір  топ  топшаларға  бөлінеді:  кенеп;  бөз;  сатин;  бөзді 
ішкиімдік;  сұрыпты  ішкиімдік;  арнайы  ішкиімдік;  маусымдық  көйлектер; 
жазғы  көйлектер,  жейделер;  қысқы  көйлектер.  Мысалы,  мата  ассортименті 
өндіру  тәсілі,  безендірілуі,  қосымша  өңдеуіне  тәуелді  жіктеледі: 
таңбаланған,  таңбаланған  мерсеризделген,  тегіс  боялған.  Тоқыма 
материалдардың әр түрі жеке белгілеріне қарай да бөлінеді.
 
146 

Ресейлік  өнеркәсіптік  өнім  классификаторымен  бойынша  стандарт-  ты 
(мемлекеттік  стандарттар  бойынша)  және  прейскуранттық  (саудалық 
прейскуранттар  бойынша)  топтастырулары  бар.  Стандарттық  жіктелуі 
негізіне  (өнімнің  сапа  көрсеткіші  стандарттары)  маталардың  қолдану 
белгілері жатады.
 
Түрмыста 
қолданылатын 
маталардың 
жалпы 
сипаттамалары, 
қолданылуы,  негізгі  түрлері  келесі  стандарттарда  келтірілген:  МЕМСТ 
21790-93,  МЕМСТ  29298-92,  МЕМСТ  17504-80,  МЕМСТ  9009-93,  МЕМСТ 
10138-93, МЕМСТ 15968-87, МЕМСТ 11518-88, МЕМСТ 29223-91, МЕМСТ 
29222-91,  МЕМСТ  28486-90,  МЕМСТ  28253-89,  МЕМСТ  7081-93,  МЕМСТ 
20723-89, МЕМСТ 28000-88, МЕМСТ 20272-96.
 
Стандартты маталар келесі топтарға бөлінеді:  мақта-матасы  -  шикізат 
түрі  бойынша  мақта  және  аралас  болып,  қолданысына  қарай  -  ішкиімдік 
(ішкиім және төсек орын, корсеттік өнімдер үшін), көйлектік (көйлек, жейде, 
халат  үшін),  киімдік  (костюм,  пальто,  плащ  үшін),  сүлгілік,  орамалдық, 
жамылғылық, іштік және астарлық, жиһазды- сәндік болып бөлінеді.
 
зыгыр  -  қолданысына  қарай  ас  жабдығына  (дастархан,  майлық  үшін), 
ішкиімдік  (төсек  орын  жабдығы  үшін),  сүлгілік,  киімдік  (көйлек,  жейде, 
жамылғы, костюм, шалбар үшін), сәндік, қолданбалы болып бөлінеді.
 
жүн  маталар  шикізат  түрі  бойынша  таза жүнді  және  жартылай жүнді, 
қолданысы бойынша - көйлек, костюм, пальто, жамылғы, ора- мал, палантин 
және бөкебай, дастархан жабдығы болып бөлінеді.
 
тұрмыстық цолданыстагы жібек маталар: 
-  шикізат  түрі  бойынша  табиғи  жіп,  иірілген  жіптен  жасалған,  басқа 
талшықтармен  тоқу  арқылы  және  табиғи  жібек  жіптерден,  синтетикалық 
жіптерден,  талшықтар  қосылған  синтетикалық  жіптермен  жасалынған 
маталарға бөлінеді;
 
-  қолданысы  бойынша  -  көйлекке,  жейдеге,  костюмге,  көйлек- 
костюмге,  ішкиімдік,  корсеттік,  жейделік,  жиһаздық  және  портьерлік, 
астарлық,  түкті  (көйлектік  барқыттар,  киімдік  қыжым,  ойыншықтарға 
арналған қыжым, аяқ киімдік барқыт), киімдік жасанды үлбір (соның ішінде 
аяқ-киімге, ойыншықтарға арналған астарлық), плащтық және күртешелік;
 
-  өндіру  тәсілі  мен  негізгі  өңдеу  түрі  бойынша  -  тегіс  боялған, 
таңбаланған,  шүбарлы,  меланжды,  қайнатылған  немесе  ағартылған 
маталарға;
 
-  қосымша өңдеу түріне қарай - отырмайтын, қыртысталмайтын, үлпекті 
немесе су өткізбейтін қабатпен арнайы өңделген.
 
тұрмыстық  қолданыстагы  химиялық  талшықтар  шикізат  түрі 
бойынша  бір  түрдегі  химиялық  талшықтан  түратын,  химиялық  талшықтар 
қосылысынан түратын, мақта талшықтарының (50%)
 
147 

қосылысымен алынған химиялық талшықты маталарға; қолданысына қарай - 
жейделік,  көйлектік,  көйлек-костюмдік,  костюмдік,  джинсалық,  плащтық, 
жиһаздық,  портьерлік  маталарға  бөледі.  Осы  топқа  даналық  бұйымдар  да 
жатады: түксіз кілемдер, жамылғылар, дастархан жабдығы, бас орамал және 
бөкебайлар.
 
Тоқыма  маталар  қолданысы  бойынша,  ол  ішкиім  бұйымдарын  жа-  сау 
үшін  пайдаланылатын  ішкиімдік  тоқымаға  және  үстіңгі  бұйымдар  үшін 
(костюм,  пальто,  көйлек,  жейде)  қолданылатын  үстіңгі  тоқыма  болып 
бөлінеді.
 
Бейматалық  материалдардың  ассортименті  қолданысы  бойынша  төрт 
топқа  бөлінеді:  өнеркәсіптік  қолданыс,  киім-кеше,  аяқ-киімге  арналған, 
гигиеналық,  үйге  арналған,  ал  олар  нақты  қолданысына  қарай  өзара 
топшалар мен беймата түрлеріне бөлінеді.
 
Маталарды  қолдану  тәжірибесінде  маталардың  түрлеріне  сәйкес 
прейскурантта  бағалары  көрсетілген  топтастырылу  жиі  қолданылады. 
Мұндай топтастырылу маталардың артикул жүйесімен үздіксіз байланысқан 
және  маталар  ассортиментімен  тәжірибелік  жұмыс  жасау  үшін  қолдануға 
өте ыңғайлы.
 
Стандартты  жіктелу,  өз  артықшылықтарына  қарамастан  бұйым  үшін 
материалдарды  таңдау  кең  тарау  алмады  және  негізінен  маталардың  сапа 
көрсеткіштерінің номенклатурасын орнатуда ғана қолданылады.
 
Прейскуранттық  топтастыру  кеңірек  тараған.  Ол  тігін  өнеркәсібінде 
бұйымдарға  мата  таңдағанда,  маталарды  жеткізіп  салуға  байланы-  сты 
тапсырыстарды жасағанда кеңінен қолданылады. Сондықтан қазіргі маталар 
ассортименті  прейскуранттық  (саудалық)  жіктелуге  сәйкес  қарастырылған. 
Прейскурант  дегеніміз  -  ресми  құжат, онда  маталардың  саудалық  жіктелуі 
көрсетіледі. Жыл сайын көрсетілген прейскуранттарға қосымшалар жасалып 
отырады,  онда  маталардың  жаңа  артикулдары  туралы  мәліметтер 
келтіріледі.
 
Артикул  дегеніміз  -  мемлекеттік  стандарттарға  немесе  техникалық 
шарттарға  сәйкес  өңделген  матаның  жеке  түрі.  Артикулдың  санды  түрде 
белгіленуі  прейскурант  бойынша  маталардың  шартты  реттік  нөмірі  болып 
табылады.
 
Жылдар  бойы  өзгеріссіз  шығарылып  келе  жатқан,  кең  қолданыстағы 
белгілі  бір  маталар  классикалық  маталар  деп  аталады.  Олар:  бөз,  са-  тин, 
шыт, драп, шұға, крепдешін, крепжоржет.
 
Қолданысы  бойынша  тоқыма  материалдар  әр  түрлі  топталады. 
Тұрмыстық  маталардың  қолданысы  бойынша  топталуы  6.1-кестеде 
көрсетілген.
 
Бұл  топтастырылу  бойынша  маталар  ассортименттері  өздеріне  сәйкес 
белгілері бойынша топтар мен топшаларғаөлінеді, бұл әрбір жеке топтар мен 
топшалар  маталарының  қасиеттерін  және  құрылымын  ортақтастырып, 
ассортиментті  оңай  зерттеуге  мүмкіндік  жасайды.  Прейскуранттық 
жіктелуде маталар талшықтарының әр түрлілігі
 
148 

бойынша бөлудің ортақ ұстанымы жоқ. Әр талшықты құрамдағы ма- талар 
топтастырылуында  бірнеше  топ  бар,  ал  әрбір  топтарда  әртүрлі  ұстанымды 
топшалары  бар.  Бұл  -  маталардың  әр  түрлі  талшықты  құрамы  бойынша 
құрылымының ерекшеліктерімен түсіндіріледі, сондықтан маталар жіктелуін 
ортақ қарастыруға болмайды.
 
Кесте 6.1 - Тұрмыстық маталардың қолданысы бойынша топталуы
 
Маталар
 
Мақта (МЕМСТ
 
Зығыр (МЕМСТ
 
Жүн (МЕМСТ
 
Жібек (МЕМСТ
 
2554-44)
 
4,4-68)
 
4,5-68)
 
4,6-68)
 
Ішкиімдік
 
Ішкиімдік
 
Көйлектік
 
Ішкиімдік
 
Койлектік
 
Көйлектік
 
Костюмдік
 
Жейделік
 
Костюмдік
 
Төсек жабдығы
 
Пальто
 
Көйлектік
 
Астарлық
 
Костюмдік
 
Аяқ киім
 
Костюмдік
 
Пальто
 
Арнай киім
 
Портяндық
 
Плащтік
 
Орамал
 
Сүлгі
 
Жиһаздық және
 
Астарлық
 
Аяқ киімдік
 
Ас бөлме
 
безендіру
 
Төсек жабдығы
 
Аяқ киім
 
жабдығы
 
Жамылғы
 
Жиһаздық және
 
астарлығы
 
Қолданбалы
 
Орамал
 
безендіру
 
Киім астарлығы
 
Жиһаздық және
 
Жапқыш және
 
Тоқыма және
 
Жамылғы
 
безендіру
 
дастархан
 
галантереялық
 
Портяндық
 
 
жабдығы
 
 
Гардиндік
 
 
 
 
Жиһаздық
 
 
 
 
Жапқыш
 
 
 
 
Дастархан
 
 
 
 
жабдығы
 
 
 
 
Сүлгі
 
 
 
 
Берілген  6.2-кестеде  талшықты  құрамы  әр  түрлі  маталардың  топ- 
тастырылуы  жүн,  жібек  және  зығыр  маталар  топтары  мен  топшалар 
нөмірлері артикулдің сәйкес сандарын анықтайды. Мысалы, екінші топтағы 
және  үшінші  топшадағы  жүнді  матаның  нөмірі  артикулдың  бастапқы  екі 
саны болады - 23, бесінші топ пен екінші топшадағы жібек мата - 52. Бірақ, 
матаға  артикул  бойынша  сипаттама  берудің  алдында,  матаның  талшықты 
құрамын  білу  қажет,  себебі  жүнді  және  жібек  маталар  артикуляциясында 
құрылымы әр түрлі маталар бірдей сандармен белгіленуі мүмкін.
 
Прейскуранттық  жіктелуде  маталар  талшықтарының  әр  түрлілігі 
бойынша бөлудің ортақ ұстанымы жоқ. Әр талшықты құрамдағы ма- талар 
топтастырылуында  бірнеше  топ  бар,  ал  әрбір  топтарда  әртүрлі  ұстанымды 
топшалары бар. Бұл - маталардың әр түрлі талшықты
 
149 

 
қүрамы бойынша қүрылымының ерекшеліктерімен түсіндіріледі, 
сондықтан маталар жіктелуін ортақ қарастыруға болмайды.
 
Кесте 6.2 - Тұрмыстық қолданыстағы маталарды прейскурант бойынша 
топтастыру
 
Маталар топтары мен топшалары 
мақ
та 
 _________ 
1 
I 
Шыт 
II  Бөз 
III  Ішкиімдік 
1. 
Бөз 
2. 
Миткалд
ық 
3. 
Арнайы 
IV  Сатин 
1. 
Кардт
ы 
сатин 
2. 
Тарақт
ы 
сатин 
V  Көйлек 
1.  Маусымдық 
2.  Жаздық 
3.  Қыстық 
4.  Филаментті 
жібек  қосылған 
мақта-мата 
VI  Киімдік 
1Тегісбоялған 
1. 
Арнайы 
2. 
Мела
нж 
және 
шүбар  маталы 
Қысқы 
VII Астарлық 
VIII Тик 
IX  Түкті 
X  Орамал 
XI  Сүлгі 
XII Қатты  мата- 
лар 
XIII Жиһаз  және 
безендіру 
XI V Жамылғы 
1. 
Байкал 
2. 
Жазғы 
XV Қаптауыш 
XVI Дәке 
және 
дәке бүйымдары 
зығыр 
  _______  2 
Жең жаккардты 
1.  Зығыр 
2. 
Жарты
лай зығыр 
ПТар 
жаккардты 
және кареталық 
1.зығыр 2. 
Жарты лай 
зығыр 
III Кенеп 
және 
сүлгілер 
1.  Зығыр 
2.  Жарты лай 
зығыр 
IV Жіңішке 
ақ 
және 
ақшыл 
маталар 
1.  Зығыр 
2.  Жартылай 
зығыр 
V  Кең  ақ  және 
ақшыл маталар 
1.  Зығыр 
2.  Жартылай 
зығыр 
VI Костюм- 
көйлек 
VII  Қатты, 
жіңішке 
маталар 
1.  Зығыр 
2.  Жартылай 
зығыр 
VIII  Шүбар  ма- 
талар 
1.  Зығыр 
2.  Жартылай 
зығыр 
жібек 
3 
!Табиғи 
жібектен 
1.  Крепті 
2.  Үтіктейтін 
3.  Жаккардты 
4.  Түкті 
5.  Арнайы 
II  Басқа 
талшықта
р 
мен 
табиғи 
жібектен 
1.  Крепті 
2.  Үтіктейтін 
3.  Жаккардты 
4.  Түкті 
III Жасанды 
жібектен 
1.  Крепті 
2.  Үтіктейтін 
3.  Жаккардты 
5.  Арнайы 
IV Басқа 
талшықтар 
мен жасанды 
жібектен 
2.  Үтіктейтін 
3.  Жаккардты 
4.  Түкті 
5.  Арнайы 
V  Жасанды 
жібектен 
2.  Үтіктейтін 
5.  Арнай
ы 
ҮТБасқа 
талшықта
р мен 
синтетикалық 
жүн 
  _______ 
4
  _______  
Таза жүнді, мәуітті 
1.  Көйлек 
2. 
Тегіс
 
боялған 
костюм 
3. 
Шүбар
 
маталы 
және фасонды 
костюм 
5.  Пальто 9. 
Арнайы 
II  Жартылай 
жүнді, мәуітті 
1.  Көйлек 
2.  Тегіс 
боялған костюм 
3. 
Шүбар
 
маталы 
және фасонды 
костюм 
5.  Пальто 9. 
Арнайы 
III Жүқа  шүғалы, 
таза жүнді 
1. Көйлек 
3.  шүбар маталы 
және фасонды 
костюм 
4.  Шүғалар 
5.  Пальто 
6.  Драп 
9.  Арнайы 
IV Жүқа  шүғалы, 
жартылай жүнді 
1.  Көйлек 
2.  Тегісбоялған 
костюм 
3.  Шүбар маталы 
және фасонды 
костюм 
150 

1
 
2
 
3
 
4
 
1.Дәкелік мата-
 
IX Қатты мата-
 
жібектен
 
4. Шұғалар
 
лар
 
лар
 
2. Үтіктейтін
 
5. Пальто
 
2.Дәке
 
1. Зығыр
 
3. Жаккардты
 
6. Драп
 
бұйымдары
 
2. Жартылай
 
4. Түкті
 
7. Түкті
 
XVII Техникалық
 
зығыр
 
5. Арнайы
 
8. Жамылғылар
 
маталар
 
X Қатырғылы
 
VII Шпательді
 
9. Арнайы
 
 
маталар
 
жасанды
 
V Таза жүнді,
 
 
1. Зығыр
 
талшық тар
 
қатты шұғалы
 
 
2. Жартылай
 
және басқа да
 
4. Шұғалар
 
 
зығыр
 
талшықтардың
 
5. Пальто
 
 
XI Парусиндер
 
қосылысы
 
7. Түкті
 
 
1. Зығыр
 
2. Үтіктейтін
 
VI Жартылай
 
 
2.Жартылай
 
5. Арнайы
 
жүнді, қатты
 
 
зығыр
 
VIII Шпательді
 
шұғалы
 
 
XII Екі жіпті
 
синтетикалық
 
4. Шұғалар
 
 
1. Зығыр
 
талшықтар
 
5. Пальто
 
 
XIII Равентухтер
 
және басқа да
 
6. Драп
 
 
1. Зығыр
 
талшықтар
 
8.Жамылғы лар
 
 
XIV  Қаптауыш 
маталар
 
1.  Зығыр
 
2. 
Жартылай 
зығыр
 
XV  Қап  маталар  1. 
Зығыр
 
XVI  Қаптар 1. 
Зығыр
 
дың  қосылысы  2. 
Үтіктейтін 4. Түкті
 
9. Арнайы
 
6.3.  МАҚТА МАТАЛАРДЫҢ АССОРТИМЕНТІ 
Мақта  маталар  ассортиментте  үлкен  орын  алады,  тоқыма  өндірісінде 
өндірілетін  барлық  маталар  ассортиментінің  75%  үлесін  құрайды.  Мақта 
маталардың  ассортиментіне  мақтадан  жасалған  маталар  және  мақта  мен 
вискоза  штапелінің  қосындысынан  жасалған,  штапельді  синтетикалық 
талшықтардан жасалған, вискозалық жібектен жасалған маталар кіреді. Өзге 
талшықтарды  мақта  маталардың  құрамына  о  лардың  сырт  бейнесін  және 
кейбір қасиеттерін жақсарту үшін қосады.
 
Саудалық 
жіктелуі 
бойынша 
мақтақағазды 
маталардың 
ассортименттерін түрлі белгілері бойынша топтар мен топшаларға бөлінеді. 
Матаның  әр  тобының  осы  топтағы  немесе  топшадағы  маталарға  ортақ 
болатын ерекшеліктері болады.
 
Мақта  маталар  жақсы  мықты,  көп  ретті  созылу  мен  иілуге  төзімділік, 
жақсы ылғал өткізгіштік қасиеттерімен сипатталады. Мақта маталар-
 
151 

дан жасалған бұйымдар тез ылғалданады, тез кебеді, жақсы жуылады және 
жоғары  температурада  үтіктеледі.  Мақта  маталардың  қажалуға  төзімділігі 
синтетикалық талшықтарға қарағанда аз болады.
 
Мақта  маталар  көп  жағдайда  жақсы  төселеді,  оңай  кесіледі,  орны-  нан 
ауытқып  кетпейді,  ол  төсемеге  180  мақта  маталарды  жатқызуға  мүмкіндік 
жасайды.  Олар  оңай  өңделеді,  шашылмайды,  тігістерінде  жылжымайды; 
жұмсақ өңдеуде инемен тесілмейді.
 
Құрамында синтетикалық талшығы көп мақта маталар жеңіл ша- шырап 
және 
тігістері 
бойынша  жылжып 
кетуі 
мүмкін. 
Синтетикалық 
талшықтардың  жылуға  шыдамдылығы  аз  болғандықтан,  үтіктің  темпе- 
ратурасы тиімді болуы тиіс.
 
Маталардың  түстік  безендірілуі  олардың  қолданысына  байланысты 
болады.  Әр  түрлі  пішінді,  өлшемді,  қарқынды  және  түсті;  тегіс  боялған, 
шұбартылған, ағартылған және аз көлемде - меланж суреттері басты- рылып 
жасалған  маталар  шығарылады.  Әрлеудің  арнайы  түрлері  -  тұрақты 
бастырылған өрнек, өшпейтін аппреттер, гофре, су өткізбейтін қабат тәрізді 
арнайы өңдеу түрлері кең қолданылады.
 
Прейскурант  бойынша  мақта  маталардың  ассортименті  17  топқа 
бөлінеді.  Тұрмыстық  қолданыстағы  маталардың  көбі  бастапқы  6  топқа 
кіреді:  шыт,  бөз,  ішкиімдік  маталар,  сатин,  киімдік,  көйлектік  мата-  лар. 
Мақта маталардың артикулы екі, үш немесе төрт саннан тұратын нөмірмен 
белгіленеді.
 
Шыт 
мақтаматериалдарының 
ішіндегіайталықтайүлестісалмағының 
принципі бойынша ерекшеленген жеке топты құрайды (шығарылатын мақта 
маталарының 
ассортиментінің 
шамамен 
10-12% 
құрайды). 
Шыт 
ассортиментінің спецификалық ерекшелігі бар: оның негізіне қалың иірілген 
жіп  қолданылады,  ол  болса  матаның  негізгі  тірегін,  матаның  қажалу 
әсерлеріне  төзімділігін  қамтамасыз  етеді.  Мұндай  құрылым  мақта 
маталардың ассортиментінде тек шытқа ғана тән.
 
Шыт  -  басылған  суреті  бар  немесе  ашық  түстерге  боялған  мата.  Ол 
кардты иірілген жіпті өру арқылы өңделеді. Шыттың ені - 62-95 см.
 
Шыт  муслинді,  қатты  және  жылтырлы  өңдеумен,  өшпейтін  аппрет- 
термен  және  қысылған  - жартылай  мерсеризациямен  алынған  бүдір  бетпен 
шығарылады.
 
Шыт  матасы  әйелдер  мен  балалар  бұйымдарының  ассортиментінде, 
ерлердің жейдесінде, ішкиім және төсек орын жабдығында қолданылады.
 
Шыттың  өңделуі  қарапайым,  жыртылмайды,  созылмайды  және  қатты 
шашырамайды.  Шыт  қатты  немесе  жылтырлы  өңдеуі  кезінде  сынып  кетуі 
мүмкін. Шыттан бұйым тіккенде № 90-100 инелерді және № 50-60 жіптерді 
қолданған дұрыс. Жуу үдерісі барысында шыттың отыруы негізі бойынша 5 
% құрайды.
 
Бөз  тобына  шыт  тәрізді  өрілу  арқылы  өңделетін  киімдік  бөзінің 
ассортименттері жатады, бірақ оларда, керісінше, негізіне қарағанда
 

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: