Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
ширатылған, Спорт, Молодежное, костюмдік, шалбарлық, пиджактық
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
9b05049b-3702-11e3-a987-f6d299da70eecgiirbis 64.exe
ширатылған, Спорт, Молодежное, костюмдік, шалбарлық, пиджактық маталарынан тұрады. Шұғалық топша жаймалық өрімді жартылай жүн матасы - шұғаның екі түрін біріктіреді. Матаның бірінші түрінде негізі мақта иірімжібінен және арқауы жүндік иірімжіптен, ал екіншісі вискоздық штапельдік талшықпен жүн қоспасынан өндіріледі. Шұғаның әртүрлі құрылымы олардың әртүрлі қасиеттерін анықтайды. Шұғаның негізгі ерекшелігі құрамында жүн талшығының мөлшері (55-80 %), 1 м 2 760 г, матаның ені - 140-150 см. Маталар тегіс боялған және меланжды бо- лып өндіріледі. Шұғаның атауы олардың тағайындалуын анықтайды, яғни матрастық, шинелдік, кительдік, мектептік және костюмдік. Пальтолық маталардың топшасы 600 аса санға жеткен әртүрлі артикулды, ең көп таралған ассортиментті құрайды. Пальтолық маталардың ассортименті 1 м 2 - 315-570 г дейінгі орташа салмағымен, жоғары кеуектілікпен және қалыңдықпен сипатталады. Маталар әртүрлі өрімдермен өндіріледі және олардың түктік немесе киізтүрді беттігін қамтамасыз ететін, мықты немесе болмашы білікшеге орала- ды. Өңделуі бойынша маталар біртегіс боялған, меланжды және ала шұбар болады. Жүн талышығының мөлшері 15-80 %. Осы топшадағы мата ассортименті пальтолық маталардың әртүрлі - Весна, балалар пальтосы, пальтолық, Стрелка, Моршанская, Пушок, ерлер пальтосы, Меланж, Дорожная, әйелдер пальтосы, бүртік, Школь- ница және Полет артикулдарымен көрсетіледі. Драптардың топшасы пальтоға арналған көптеген ауыр маталардың ассортиментінен тұрады, олардың көпшілігі үш немесе төрт жіп жүйесінен жасалған қосарланған өріммен өндіріледі, 1 м 2 741 г. Ассортименттің аталуы Троицкий, Юность, балалар, әйелдер, ерлер, Уран, Пулковский, Донецкий, Осенний, Москва, Комета, Современ- ник, Артек және Моренго драптардан тұрады. Түктік маталардың топшасы грунттық жібі мақта иірімжібімен, ал түгі - жүннен немесе вискозды штапельді талшықпен жүннің қоспасынан жасалған пүліштің артикулдарының қатарымен көрсетіледі. Осы барлық маталар жоғары жылусақтағыштық қасиетті, тегіс боялған, меланжды және қыстық киімдерді дайындауда қолданылады. Дөрек шұғалы таза жүндіматалардың тобы үш топшадан тұрады. Маталар дөрекі жүннен өндіріледі, сол үшін олар үлкен қаттылықпен, қалыңдықпен және дөрекілікпен сипатталады. 182 Шұғалық топшаға мықты білікшеге оралған, жаймалық өрімді маталар жатады. Мата өте қатты, біртегіс боялған, 1 м 2 мата салмағы 760 г. Пальтолық маталардың топшасы пальтолық меланждық балалар матасының бір артикулынан түрады. Түктік маталардың топшасы жартылай дөрекі жүннен өндірілген, тегісбоялған және меланжды түкті шүғаның бірнеше артикулда- рынан қүралған. Осы маталардың ерекшелігі биік таралған түгі болып есептеледі, ол түкті қырқу мен тегістеу, тарау жолымен алынады, нәтижесінде түк мата жазықтығына перпендикулярлы орна- ласады. Материалдың жоғары кеуектілігі бүйымды жақсы жылылықты өткізбеушілік қасиетін қамтамасыз етеді. 1 м 2 түкті шүғаның салмағы 592-704 г, ені - 142 см. Осы топшаның маталары пальтоны дайындауға қолданылады. Жұқа шұғалы жартылай жүн маталарының тобы мақтамен не- месе штапельді талшықпен жүннің қоспасынынан алынған, жоғары сызықтық тығыздықты шүғалық иірімжіптен өндірілген, маталардың ассортиментін біріктіреді, осы топ пальтоға арналған үш топшадан түрады. Бүл маталар қатты үйысқан, киізтүрді беттікті болады және үлкен қаттылықпен, массамен, қалыңдықпен сипатталады және киім ассортиментінің аз түрінде қолданылады. Шұғалық топша 1 м 2 матада 760 г, ені 140-150 см, тығыз үйысқан, дөрекі шүғалы жаймалық өрімді ассортименттен түрады. Матаның тағайындалуы олардың аталуымен анықталады: яғни шинельдік, мекемелік шүға. Олар меланжды және біртегіс боялған, кейбірі - суға төзімді өңдеумен болуы мүмкін. Жүннің мөлшері 65-80 % қүрайды. Пальтолық маталардың топшасы 1 м 2 мата салмағы 480- 630 г, борпылдақ қүрылымды және қүрамында 35-73 % дейін жүн талшығының мөлшері бар дөрекі шүғалық пальтолық маталардың ассортиментін қүрайды. Бүл маталар топшасына пальтолық, мүғалімдік пальтолық, әйелдерге арналған пальтолық, Маяк, Волна пальтолық ма- талар жатады. Драптардың топшасы 1 м 2 мата салмағы 592-634 г, 40 % жүннен түратын, дөрекі шүғалы жартылай жүнді драптардың бірнеше арти- кулдарынан түрады. Драптар біртегіс боялған және тығыз киізделген болып өндіріледі. 6.7. ТРИКОТАЖ ЖАЙМАСЫНЫҢ АССОРТИМЕНТІ Трикотаж жаймасының ассортименті әртүрлі, өндіріс әртүрлі талшықты қүрамды жаймаларды өндіреді: мақталы, жүнді және жібекті. Әсіресе, химиялық талшықтан жасалған жібек жаймасының ассортименті кең тараған әрі көп. Әртүрлі қүрамды талшықтар негізгі 183 қасиеттері мен тағайындалуы бойынша трикотаждық жайманың ерекшелігін қамтамасыз етеді, ал қасиеті өз кезегінде трикотаждық жаймалар өндірілген, өрімдермен анықталады, 1 м 2 30-84 г дейінгі ша- мада ауытқиды. Трикотаждық жаймалар талшықтық қүрамы бойынша топқа және өндірілген тәсілі және машина түрі бойынша топшаға бөлінеді, әрбір топша өрімі бойынша жайма түріне бөлінеді. Ассортименттің осы- лай бөлінуіне топтарға, топшаларға сәйкес трикотаждық жаймаларға арналған артикуляция жүйесі орнатылады, олардың артикулының бірінші саны жайманың талшықтық қүрамын, екіншісі - өндіру тәсілі мен тоқу машинасының түрін, үшінші және төртіншісі - топшадағы жайманың қатарлық санын білдіреді. Топтар мен топшаларға бөлінуі келесі сызба түрінде көрсетуге болады: 0 - мақта иірімжібінен жасалған жайма, 1 -жасанды жібектен жасалған жайма, 2- химиялық талшықпен біріктірілген мақта иірімжібінен жасалған жайма, 3- синтетикалық жібектен жасалған жайма, 4- эластикалық және көлемді жіптерден жасалған жайма, 5-жасанды жібекпен біріктірілген синтетикалық жіптен жасалған жайма, 6-аралас иірімжіптен жасалған жайма, 7- көлемді иірімжіптен жасалған жайма, 8-жүн иірімжібінен жасалған жайма, 9-жібек пен иірімжіптің әртүрлі түрімен араластырылған түрімен жасалған жайма. Осы топтардың әрбірі сәйкесінше трикотажды өріммен өндірілуі мүмкін және келесі топшаларға бөлінеді: 1-біркелкі таралған жайма, 2-қосарланған жайма, 3-үршықты жайма, 4- рашель-үршықты және негізі тоқылған рашелдік жайма, 5- жалпақ фангалық жайма, 6 - дөңгелек фангалық жайма. Бөлінуі бойынша трикотаждық жаймалардың ассортиментінің негізгі белгісі олардың тағайындалуы болып табылады. Жаймалар тағайындалуы бойынша екі түрге бөлінеді: ішкиімдік бүйымдарға арналған жаймалар және сырт киімдік бүйымдарға арналған жайма- лар. Ішкиімдік бүйымдарға арналған трикотаждық жаймалар барлық талшықтар түрінен және барлық дерлік өрім түрінен өндіріледі. Осы түрдің жаймасы екінші түрдің жаймасынан аз массасымен ерекшеленеді, бірақ оларды қүрайтын талшықтың табиғатына байла- нысты әртүрлі салмақты болады: 1 м 2 мақта жаймасында салмағы 130- 200 г, химиялық талшықтан жасалған жаймада - 115-185 г, ал капрон- ды талшықтан жасалған жаймада - 35-125 г дейін ауытқиды. Қыстық ішкиімге арналған 1 м 2 салмағы 285-410 г. Біржағынан ішкиімдік трикотажды жаймалар салмағына тәуелсіздік олардың гигиеналық қасиеттерінің қатынасында белгілі талаптармен көрсетіледі. Олар ылғал тартқыштық, жүмсақ, қысымсыз қозғалысты, созылмалы, ауа және бусіңіргіштігі жоғары, сонымен қатар жууға, буға, қажалуға бояуының беріктіктігі жоғары болуы қажет. 184 Ішкиімдік тиркотажды жайманың негізгі салмағы осы талаптарды қанағаттандырады, бүдан басқа синтетикалық талшықтардан жасалған кейбір жаймалар, бір жағынан жаймалардың ауа және бу сіңіргіштігін жоғарылату үшін оларды жоғары емес тығыздықты суретті өрімнің әртүрлі туындысынан өндіріледі. Осындай трикотаждан жасалған бүйым тез жуылады, бірақ жайма беттігіне тамған, теріден шыққан тер үшін жиі жуып түруды талап етеді. Жақсы ылғал сіңіргіш және жоғары тозуға төзімділік қасиетпен сипатталатын, мақта-лавсанды иірімжіптен жасалған ішкиімдік жай- малар кеңінен тарады. Жоғары электрленушілікпен сипатталатын, хлоринді талшықтан жасалған трикотаж жаймасының ассортименті емдік ішкиім ретінде қолданылады. Бүйымның сыртқы түрін жақсарту үшін, беттік жағы жібек жібінен, ал ішкиімнің жақсы гигиеналық қасиетін, оның ішінде тердің жақсы сіңуін қаматамасыз ету үшін, теріс жағы - мақтадан жасалған жамылғылы жайма ішкиімдік жайма ассортиментінде ең үлкен орын- ды алады. Әйелдер менерлердың жылы ішкиіміндайындау үшін қолданылатын жүн жаймасы ішкиімдік жайма ассортиментінде орташа меншікті орынға ие. Бүл жаймалар бүйымның жоғары жылусақтағыштық қасиеті мен жақсы бусіңіргіштігін қамтамасыз етеді. Ішкиімдік бүйымдарға арналған трикотажды таңдау және өңдеудің технологиялық тәртібін орнату кезінде ең алдымен вискозалы және ацетатты жібектен жасалған трикотажды жаймалардың өзімен бірге тігімді жасау орнында ілмекті тартқанда, тігін инесінің үлкен тесуімен, тіккенде жайма беріктігінің азаюымен сипатталуына ерекше назар ау- дару қажет. Мақта мен вискоза талшығынан жасалған трикотажды жаймалар жуу кезінде бойлық бағытында шамалы отырады және жиі көлденеңнен үлғаяды. Осындай жаймадан жасалған ішкиімді конструк- циялау кезінде кейбір бүйымдардың ені бойынша тарлануын және три- котажды жайманың отыру көлемімен байланысты үзындығы бойынша шамалы қосымшаларды қарастыру қажет. Сырт киімдерге арналған трикотажды жаймалар бірінші жайма түріне қарағанда 1 м 2 жаймада 430 г, ал кейде одан жоғары үлкен массасымен ерекшеленеді. Бүл жаймалар свитерлер, көйлектер, блузкалар, көкірекшелер, жемпірлер, әйелдер, ерлер және бала- лар костюмдері, пальтолары, әртүрлі спорттық бүйымдар үшін қолданылады. Сыртқы бүйымдарға арналған жаймалар тағайындалуына сәйкес бүйымға қатысты әртүрлі қүрылымды және қасиетті трикотаждық жай- маны алуға мүмкіндік беретін, табиғи жібек пен зығырдан басқа, барлық талшықтардан, әртүрлі өрімдерден өндіріледі. Жайма тегісбоялған, меланжды, ала шүбар тоқылған, ақ, баспа суретті, жуылған, металдық жіпті болуы мүмкін. 185 Сыртқы бұйымдарға арналған жаймаларға ішкиімдікке қарағанда, бірнеше басқа талаптар қойылады. Бәрінен бұрын олар қызмет көрсетудің барлық кезеңінде немесе ұзақ уақытта тігін өндірісі бер- ген бұйымның пішінін сақтауды қамтамасыз ететін, пішін тұрақылығы болуы керек. Жоғарғы киімді дайындауға арналған жайма жақсы жылусақтағыш қасиетімен сипатталады. Сыртқы трикотажды өңдеу үшін басты түрде жүн, химиялық талшықтарды, кейде аз мөлшерде мақтаны қолданады. Өйткені мақталы трикотаждық жаймалардың пішін тұрақтылығы төмен және сыртқы түрінің дайындалуы бойынша жүн және синтетикалық талшықтарды қолданады. Трикотажды жайма ассортиментінде басты орынды ала шұбар жайма мен жаккардты ірі суретті жайма алды. Кейбір трикотажды жаймалардың жылусақатғыш қасиетін жоғарылату үшін олардың теріс жағын таралған түкпен жасады. Бұйымды модельдеуге арналған трикотажды жаймаларды таңдау кезінде, сондай-ақ, осы жаймалардан киімді конструкциялау кезінде көптеген көлденең тоқылған өрімдер бойлық бағытта трикотаждың отыруын және көлденеңде созылымдығын ұлғайтатындығын ескеру қажет. Созылмайтын трикотаждың жаңа құрылымы ерлер костюмін модельдегенде және дайындағанда қолданылады. Бұл трикотаж құрылымында синтетикалық талшық бар, ол синтетикалық талшықты жұмсарту температурасы кезінде пішіннің қалыптасу қасиетімен си- патталады және әртүрлі ерлер костюмінің моделін жасауға мүмкіндік береді. Трикотаждық созылмайтын жаймалар әйелдер костюмі мен жеңіл пальтосында қолданылады. Тегіс және суретті беттікті пүліштік жаймалар 11, 13,3, 16,6, 22,2 текс вискозалы жіппен араласқан 11,8, 16,5, 18,5 текс сызықтық тығыздықты мақта иірімжібінен өндіріледі. Жайма сыртқы түрі әдемі, жақсы гиигиеналық қасиеті бар, жақсы пішін сақтағыштығымен ерекшеленеді, олардың беттік тығыздығы - 220-315 г/м 2 . Жайма ішкиімдерде және сырт киімдерде қолданылады (балалар костюмінде, футболкаларда). Жақсы көркемдік-түстік әсерлі жоғарғы трикотаждық жаймалардың әртүрлі ассортименті келесідей фасонды иірімжіптен өндіріледі: 175- 180 текс сызықтық тығыздықты түйіндік, ілмектік - 130 текс, бұрымды - 100 текс, тарақты біркелкілікті - 175 текс қолдану арқылы. Фасон- ды иірімжіпке компенент ретінде 22 текс х 2, 31 текс х 2 сызықтық тығыздықты жүн, 28 текс х 2 жартылай жүн, 25 текс; 25 текс х 2; 31 текс х 2 ПАН талшығынан алынған жоғары көлемді иірімжіптер, 11 текс х 2 полиэфирлі, 5 текс полиамидті жіптер, 430 текс жартылай жүн біркелкілік қолданылады. Толық емес ластик аумағында толық емес аралас престелу, иілмелі біртегіс өрім пайдаланылады. 186 Шибарқытты жайма жоғарғы трикотажды (көйлектерді, белдем- шелерді, костюмдерді) дайындау үшін арналған, ол 18, 20 кл. дөңгелек тоқымалы қүрылғыда және 18, 22 және 26 кл. негіздік тоқымалы ма- шиналарда өндіріледі. Дөңгелек тоқымалы қүрылғыдан алынған жай- ма пішінтүрақтылығы жоғары, мыжылмайды және аз отырады, ол полиэфирлі текстурленген жіптерден және олардың әртүрлі шикізат түрімен - мақта иірімжібімен, созылмалы және капронды жіптермен араласуы арқылы өндіріледі, олардың беттік тығыздығы - 180-220 г/м 2 . Негіздік тоқымалы машинадан алынған шибарқыттүрді (бойлық және көлденең ши-шилі) капронды және вискозалы жіптерден ара- лас және пүліштік өрімдерден жасалады. Олар да пішінтүрақтылығы жоғары, мыжылмайды, бірақ дөңгелек тоқымалы қүрылғыдан алынған жаймаға қарағанда гигиеналық және жеңіл (150-190 г/м 2 ), көбіне бала- лар ассортиментінде қолданылады. Жеңілдетілген пішіні түрақты аз отыратын трикотаждық жайма дөңгелек тоқымалы қүрылғыда келесідей өрімдермен өндіріледі: жалаң жаккардты, аралас немесе жаккардты өрімдердің аумағында толық емес, 16,6 текс сызықтық тығыздықты полиэфирлі текстурленген жіптен не- месе 11 текс х 2 және 3,3 текс капронды жалаң жіптен жасалған ажурлы өрімдерден. Олардың беттік тығыздығы - 120-260 г/м 2 . 18, 22, 26 кл. негіздік тоқымалы машинада өндірілген жеңілдетілген пішіні түрақты жаймалар әртүрлі ассортимент - филейлік жайма (үсақ- немесе іріүялы суреттермен), іріраппортты өрнекті жайма, джинсалы жайма, бояуға және баспа суретті жағуға арналған жеңілдетілген жай- малардан түрады. Жайманың беттік тығыздығы - 100-190 г/м 2 . Пішін түрақтылығы мен күлтеленуінің арқасында осы жаймалар көйлектер, блузкалар, костюмдер және белдемшелер дайындау үшін кеңінен қолданылады. Кестелі әсерлі негіздік тоқылған жаймалар 10, 15 кл. «Комец» жаңартылған машинасында өндіріледі. Кестенің әсері көлемді- жайылған пішінді жасаушы, жаймада спандекс жібімен немесе рәзеңкелі өзекпен тоқу нәтижесінде алынады. Крептік жайма полиэфирлі текстурленген жіптің ПАН-иірімжібімен араласуынан жасалған жіптерді немесе полиэфирлі текстурленген ко- мэлан жіптерін қолдану арқылы жалаң жаккардты өрімдермен 18, 20 класты дөңгелек тоқымалы машинада дайындалады. Жайма жақсы күлтеленеді және көйлектер, костюмдер, блузкалар үшін қолданылады, олардың беттік тығыздығы 140-240 г/м 2 . Негіз жібі аз созылатын жаймалардың мол ассортименті дөңгелек тоқымалы қүрылғыда полиэфирлі текстурленген жіптен, комэлан жібінен, жоғары көлемді ПАН-иірімжібінен, бүртіктелген иірімжіптен жасалған толық емес аралас өріммен өндіріледі. Жайма мататүрді және кеңінен қолданысқа ие (костюмдерде, белдемшелерде, күртешелерде, көйлектерде, жемпірлерде, балалар бүйымдарында). 187 Негіз жіп твидті жаймалар текстурленген полиэфирлі жіппен араласқан иірімжіптен дайындалған, сыртқы түрі матаға үқсас және костюмдер мен белдемшелерді жасауда қолданылады. 6.8. БЕЙМАТА МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ АССОРТИМЕНТІ Киімді дайындау үшін жылытушы материал ретінде жайғақ тігілген және инемен тесілген дәкелер, мата сияқты мата тігілген, жайғақ тігілген жаймалар қолданылады. Пішінді сақтауды қамтамасыз ететін және киім бөлшектеріне қаттылық беретін іштіктер үшін негізмдік бейматалы материалдар пайдаланылады. Киімде қолданылатын бей- мата жаймалары ағартылған, тегіс боялған, ала шүбар, баспа суретті болып шығарылады. Тоқымалы-тігілген бейматалық материалдың ассортименті әртүрлі қүрылымды және тағайындалуы бойынша әрқалай мақта маталы және жартылай жүнді материалдардан түрады. Мақтадан тігілген материалдардың ассортименті тоқылған талшықтық жайғақтан алынған, балалар ішкиіміне арналған бейматалық жаймадан, Василек бейматалық жаймадан, Бориславка бейматалық бәйкеден және балалар ішкиіміне арналған материалдар- дан түрады. 1 м 2 осындай материалдардың массасы - 141-270 г, ені - 150-250 см. Олар тегіс боялған, баспа суретті болуы мүмкін (балалар ішкиімінен басқа), көйлек, күртеше дайындауда қолданылады. Осы бейматаның кейбірі вискозды штапельді талшықпен мақтаның қоспасынан өндіріледі және мақта маталы иірімжіптер, не болма- са капронды жібекпен тігіледі. Екінші жағдайда материал жылтыр- мен және жібектікпен сипатталады. Осы бейматалардың барлығы қажалуға жоғары төзімділігімен, әсіресе капронды жібекпен тігілуімен ерекшеленеді. Олардың кейбірі жуғаннан кейін бойылық бағыт бойын- ша отырады және кейде көлденеңнен созылады. Тоқымалы-тігілген жайма көлденең бағытта қолдық деформацияны жасау арқылы әдеуір созылымдығы оның қүрылымының ерекшелігімен түсіндіріледі және бүл ерекшелік бүйымды жобалау кезінде ескерілуі керек, сонымен қатар, ені бойынша бүйымның тарлануын қарастыру қажет, ал деформациядан алдын-ала сақтау үшін зығыр немесе мақта ызбадан жасалған жиекпен қиық бойынша тігіледі. Тоқымалы-тігілген жартылай жүн бейматалы материалдардың ассортименті қүрылымында 30-60% дейін жүн бар, Крцаниси, Местия, Спортивное тігілген жаймалардан түрады. Талшықтық жайған мақта иірімжібімен, не болмаса капронды жібекпен тігіледі. 1 м 2 жайманың салмағы 319-450 г, ені 95-150 см. Бүл материалдар тараққа және білікшеге оралып түруы мүмкін, сондықтанда, олардың беті түкті не- месе киіз тәрізді болады. Өңделуі бойынша олар тегіс боялған және ме- 188 ланжды. Жартылай жүнді материалдар жоғары қажалуға қарсылықпен және созуға төзімділікпен сипатталады және пальто, күртеше, спорттық киімдер дайындауда қолданылады. Тігілген материалдардың ішінде перспективалығы малимо бо- лып табылады, оның құрылымында аз созылғышты бойлық және көлденең жіптері бар. Бұл материалдар кез-келген жіп немесе иірімжіптен дайындалады және олар мақта, жүн, жібекті болуы мүмкін. Бұл материалдардың салмағы қолданылатын жіптердің немесе иірімжіптердің сызықтық тығыздығына байланысты. Тағайындалуы бойынша жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|