Практикумы қ айта өңделіп, толықтырылып үшінші шығарылуы

Шырынды мал азықтары: 
Мал азықтық қызылша 
 
0,10-0,17 
 
7-8 
 
 
Сәбіз 
0,13-0,14 
7-8 
 
 
Сүрлем: 
Жүгері (орташа) 
 
0,16-0,22 
 
15-14 
 
 
Кезеңінде: 
шашақтану 
0,16-0,18 
12-13 
 
 
сүттене пісу 
0,20-0,22 
11-12 
 
 
балауыздана пісу 
0,24-0,26 
10-12 
 
 
Күнбағыс 
0,16-0,18 
13-15 
 
 
Асбұршақты-күнбағысты 
0,19-0,21 
20-25 
 
 
Ері сабақты мал азығы: 
Пішен: Жоңышқадан 
 
0,50-0,60 
 
100-150 
 
 
Бұршақ-астық 
тұқымдастар 
 
0,45-0,55 
 
50-60 
 
 
Астық тұқымдасы 
0,45-0,55 
35-40 
 
 
Табиғи шабындықтар 
0,45-0,50 
40-41 
 
 
Пішендеме: 
Бұршақ тұқымдас шөптер 
 
0,35-0,40 
 
45-50 
 
 
Астық тұқымдас шөптер 
0,30-0,33 
25-35 
 
 
Сабан : 
Арпадан 
 
0,30-0,33 
 
10-13 
 
 
Сұлыдан 
0,30-0,32 
15-16 
 
 
Бидайдан 
0,18-0,21 
7-8 
 
 
Астық: 
Сұлы 
 
1,0-1,1 
 
100-120 
 
 
Арпа 
1,1-1,28 
90-120 
 
 
Жүгері 
1,2-1,34 
66-78 
 
 
Ноғатық 
1,03-1,06 
205-223 
 
 
Ноқат 
1,1-1,15 
150-165 
 
 
Майбұршақ 
1,3-1,5 
228-292 
 
 

 
318 
 
     
      Қосымша 
12-кесте
  – 
 
Қорада тұратын кезеңдегі мал азығына мұқтаждықты есептеу, т 
 
Жануарлар 
түрлері, 
топтары 
Орта 
жылдық 
мал басы 
Мал 
азығына 
мұқтаждығы 
т.а.ө. 
Қорытылатын 
протеин 
Пішен  Пішендеме  Тамыржемістер 
Жем азықтар 
Сиырлар 
 
 
 
 
 
 
 
Қашарлар 
 
 
 
 
 
 
 
Жас мал: 1 
жылдан үлкен 
 
 
 
 
 
 
 
1 жасқа дейін 
 
 
 
 
 
 
 
Барлығы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
       Қосымша 
13-кесте – Қорада тұратын кезеңде мал азығының егістік көлемін есептеу 
 (жануарлардың саны, түрі, өнімділігі) 
 
Мал азығының 
түрі 
 
 
Мал азығы-жылдық мөлшері 
10% сақтық қорымен 
есептегендегі қажетті 
өсімдік өнімі, т 
 
 
Өнімі, д/га 
 
 
Қажетті егістік көлемі, 
га 
 
 
бір 
басқа, ц 
бүкіл 
табынға, т 
сақтық 
қорынсыз, т 
 
 
 
 
 
 
 

 
319 
 
  Қосымша 
                           14-кесте – Жасыл конвейер есебінен жасыл мал азығына мұқтаждықты есептеу, т 
 
Жануарлар 
түрлері мен 
топтары 
 
 
 
Мал 
басы, 
дана 
 
 
Тәуліктік 
мөлшер, кг 
 
 
 
Онкүндік бойынша жасыл балаусаға мұқтаждық, т 
Қажетті мал 
азығы, барлығы, 
т 
мамыр 
маусым 
шілде 
тамыз 
қыркүйек 
қазан 
 
 
II 
III  I  П  III  I  II  III  I  II  III  I  II  III  I  II  III 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
   
 
   
 
 
 
 
   
 
 
 
 
    Қосымша 
                          15-кесте  – Жасыл конвейер есебінен жасыл мал азығына мұқтаждықты есептеу, т 
 
Жайылым типті 
 
 
 
Көлемі, га 
 
 
 
Өнімділігі, ц/га 
 
 
 
Жалпы түсімі, т 
 
 
 
Ай сайын түсетін жасыл балауса мөлшері, т 
мамыр 
маусым 
шілде 
тамыз 
қыркүйек 
I 
II  III  I  II  III  I  П  III  I  II  ПІ  I  II 
III 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
320 
 
         Қосымша 
                                   16-кесте – Жасыл конвейер есебінен жасыл мал азығына мұқтаждықты есептеу, т 
 
Дақыл 
 
 
 
Онкүндіктер бойынша қамтамасыз ету жоспары 
Өнімі, ц/га 
 
 
 
Қажетті егістік көлемі, га 
 
 
 
мамыр  маусым 
шілде 
тамыз 
қыркүйек 
қазан 
I
 
II
 
I
 
II
 
ІІІ
 
I
 
II
 
ІІІ
 
I
 
II
 
III
 
I
 
II
 
ІІІ
 
I
 
II
 
ІІІ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
        
 
                 Қосымша 
                                                17-кесте – Жасыл конвейер кескіні 
 
Дақыл 
Себу 
мезімдері 
Пайдалану мерзімдері 
Қажеттілік, т 
Өнімі, ц/га 
Егістіктің көлемі, га 
 
 
 
 
 
 

 
321 
 
                     Қосымша 
18-кесте – Мал азығына жылдық мұқтаждық (қорытынды ведомость) 
 
Жануарлар 
түрлері мен 
топтары 
 
 
 
Орташа 
жылдық 
мал басы 
(шартты 
жыл) 
 
 
 
Жылдық 
мұқтаждық, т 
Оның ішінде 
а.ө. 
 
 
қоры-
тылатын 
протеин 
 
 
жайылымдық 
кезең 
қорада 
тұратын 
кезең 
оның ішінде мал азығының түрлері бойынша 
а.ө. 
қоры-
тылатын 
протеин 
а.е.  қорыты-
латын 
протеин 
пішен 
пішен- 
деме 
сүрлем 
тамыр- 
жемістер 
жем- 
азық-
тар 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
322 
 
 
Мазмұны 
  Алғы сөз................................................................................................ 
3 
І-тарау  Тұқымтану ...........................................................................................  5 
 
Тұқымның тазалығын анықтау (МҮҚ 12037-81)...............................  10 
 
Тұқымның өну энергиясы мен зертханалық өнгіштігін анықтау 
(МҮҚ 12038-84)...................................................................................... 
 
13 
 
1000 тұқымның массасын анықтау (МҮҚ 12042-80).........................  19 
 
Тұқымның тіршілікке қабілеттігін анықтау  (МҮҚ 12039-82) ........ 
21 
 
Тұқым ылғалдылығын анықтау (МҮҚ 12041-82).............................. 
24 
 
Тұқымның өсу күшін анықтау (МҮҚ 12040-66)................................  26 
 
Тұқымның аурулармен залалдануын анықтау (МҮҚ 12044-66)...... 
28 
 
Тұқымның зиянкестермен зақымдануын анықтау (МҮҚ 12045-66 
29 
 
Тұқым сапасы жөніндегі құжаттар және оларды дайындау (МҮҚ 
12066-85)................................................................................................. 
 
30 
 
Тұқымның себуге жарамдылығы және себу мөлшерін есептеу........  33 
ІІ-тарау  Екпе (танаптық) дақылдардың өнімін бағдарламалаудың 
әдістемесі................................................................................................ 
 
36 
 
Ең жоғары мүмкін өнім алу үшін қарқынды технологияларды 
жасаудың теориялық негізі.................................................................... 
 
36 
 
Биоклиматтық көрсеткіштерді бағалау және нақты топырақ-
климат жағдайларына байланысты дақылдар мен сорттардың 
өсіру мүмкіншілігі мен әлеуетін (потенциалын) анықтау.................. 
 
 
41 
 
Нақты мүмкін өнім (НМӨ) мөлшерін ылғалмен қамтамасыз 
етілуіне қарай анықтау.......................................................................... 
 
50 
 
Егін жинау алдындағы оңтайлы сабақ жиілігіне себу мөлшерін 
есептеу әдістемесі.................................................................................. 
 
56 
 
Бағдарламаланған өнімге тыңайтқыш мөлшерін есептеу әдістемесі  60 
 
Екпе дақылдардың операциялық өсіру технологиясын жасаудың 
әдістемесі ............................................................................................... 
 
70 
ІІІ-тарау  Дәнді астық дақылдары.....................................................................  74 
 
Өсімдіктер құрылысының ерекшеліктері............................................  75 
 
Бидай- пшеница-triticum........................................................................
 
97 
 
Қара бидай-
 
рожь -secale ........................................................................  106 
 
Арпа-ячмень-hordeum............................................................................
 
108 
 
Сұлы-овес-avena ....................................................................................  112 
 
Астық дақылдарының ІІ-тобы..............................................................  118 
 
Тары-просо-panicum...............................................................................  118 
 
Күріш-рис-oryza .....................................................................................  123 
 
Қарақұмық-гречиха-fagopyrum
 
............................................................  127 
ІV-тарау  Дәнді бұршақ дақылдары...................................................................  133 
 
Дәнді бұршақ дақылдарының жалпы сипаттамасы............................  133 
 
Қауырсын жапырақты дәнді бұршақ дақылдары................................  146 
 
Ас бұршақ.-горох-pisum........................................................................  146 
 
Атбас бұршақ.- кормовые бобы – fana bona medik.............................  150 
 
Ноғатық –чина-lathyrus..........................................................................  151 
 
Жасымық.-чечевица-ervum....................................................................  152 
 
Ноқат-нут-cicer.......................................................................................
 
154 
 
Үштік және саусақ-салалы жапырақты дәнді бұршақ дақылдары....  155 
 
Бадана-фасоль-phaseolus .......................................................................  155 
 
Майбұршақ-cоя-glycine..........................................................................  156 
 
Бөрібұршақ.-люпин-lupinus...................................................................
 
158 

 
323 
 
V-тарау  Түйнек жемістер...................................................................................  160 
 
Картоп-картофель-solanum....................................................................
 
160 
VІ-тарау  Майлы және эфирмайлы дақылдар.................................................  169 
 
Майлы дақылдар (жалпы сипаттамасы)..............................................  169 
 
Күнбағыс-подсолнечник-helianthus.....................................................  175 
 
Майлы зығыр-лен масличный-
 
linum……………………………….. 
179 
 
Қыша-горчица-sinapi..............................................................................  181 
 
Рапс-brassica napus...................................................................................  183 
 
Арыш-рыжик-camelina...........................................................................  184 
 
Эфирмайлы дақылдар............................................................................  186 
VІІ-тарау  Мал азықтық дақылдар.................................................................... 
193 
1  Жалпы мағлұматтар ..............................................................................  193 
2  Мал азығының қоректілігін бағалау.....................................................  194 
3  Сүрлемдік дақылдар.Сүрлем сапасы және жинау мен сүрлемдік 
массаны салудың технологиялық үрдісіне қойылатын талаптар......
  
 
197 
  Жүгері-кукуруза-zea mays
 
....................................................................
 
198 
  Шай жүгері-сорго-sorghum....................................................................  207 
  Күнбағыс-подсолнечник- helianthus.....................................................  211 
4  Мал азықтық шөптер............................................................................. 
214 
4.1  Көпжылдық және екіжылдық бұршақ тұқымдас шөптер.................. 
215 
  Жоңышқа-люцерна-medicago............................................................... 
218 
  Эспарцет-onobrychis.............................................................................. 
224 
  Түйежоңышқа-донник-melilotus...........................................................  227 
  Беде-клевер-trifolium..............................................................................  229 
  Лядвенец- lotus........................................................................................  231 
4.2  Көпжылдық мал азықтық астық тұқымдас шөптер............................  233 
  Еркекшөп-житняк-agropyron………………………………….............
 
237 
  Қылтықсыз арпабас-кострец безостый-bromopsis inermis
 
…………
 
240 
  Көген тамырсыз бидайық-пырей бескорневищый-roegneria 
trachycaulon .........................................................................................................................
 
 
242 
  Көкшіл сұр бидайық-пырей сизый-agropyron glaucum.......................
  
244 
4.3  Мал азықтық біржылдық бұршақ тұқымдас шөптер......................... 
245 
  Сиыржоңышқа-вика-vicia......................................................................  246 
  Мал азықтық асбұршақ және басқа бұршақ тұқымдас шөптер........ 
249 
4.4  Мал азықтық біржылдық астық тұқымдас шөптер және басқа 
тұқымдас өсімдіктер............................................................................. 
 
250 
  Судан шөбі-суданская трава-sorghum........................................................................... 
251 
  Итқонақ-могар-s.i.mocharicum..............................................................  252 
 
Қонақ тары-чумиза-s.l.maxima………………………………………..
 
254 
  Мал азықтық тары-просо кормовое-panicum miliaceum....................
  
255 
 
Мал азықтық күздік бидай
-
кормовая рожь-secale cereale
 
....................
 
255 
  Майлы шомыр-редька масличная-raphanus sativus oleiferus
  
256 
  Рапс-brassica napus oleifera....................................................................  256 
  Қышы...................................................................................................... 
257 
  Бұршақ-астық тұқымдас қоспаларды өсірудің технологиясы.......... 
258 
5  Тамыр жемістер.................................................................................... 
260 
6  Мал азықтық бақша дақылдары.......................................................... 
271 
  Асқабақ................................................................................................... 
272 
  Қарбыз.................................................................................................... 
272 
7  Аз тараған (дәстүрлі емес) мал азықтық өсімдіктер...........................  273 
8  Мал азығына мұқтаждықты есептеу және мал азықтық дақылдар-
дың егіс көлемімен жасыл конвейерді жоспарлаудың әдістемесі..... 
 
281 

 
324 
 
VІІІ-тарау  Талшықты (тоқыма) дақылдар.........................................................  286 
 
Мақта өсімдігі.........................................................................................  286 
 
Зығыр ......................................................................................................  291 
 
Қарақурай................................................................................................  293 
 
Қосымшалар............................................................................................  297 
 

 
325 
 
 
Қ.К.Әрінов, Н.И. Можаев, Н.А. Шестакова, М.А.Ысқақов  
Н.А. Серекпаев 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Теруге жіберілді ______                                 Басуға қол қойылды ______ 
Пішіні ______                                                  Тапсырыс ______ 
Шартты баспа табағы                                     Таралым                                               
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің баспаханасы, 2014 ж. 
010011, Астана қаласы, Жеңіс даңғылы, 62а, тел.39-39-17

 
326