Ономастикалық хабаршы №1 (31) 2016

20

ХАБАРШЫ

Ономастикалық

8. Белгілі бір уақыттарда болған оқиғалар бойынша аталған топонимдер;

9. Ұқсастырылып қойылған топонимдер;

10. Географиялық немесе басқа да терминдер арқылы қойылған топонимдер;

11. Географиялық объектілердің сапасын, қасиетін және көлемін көрсететін 

топонимдер;

12. Басқа тілдерден енген және көне сөздерден қалыптасқан топонимдер;

13. Революциядан кейінгі әлеуметтік оқиғалармен байланысты қойылған то-

понимдер.

Географиялық нысандардың негізгі атауларының нақтылы сыр-сипат, себеп-

салдары нысандардың түр-түс, көркін бейнелейтін жалпы есім сөздерден, сол 

жерде тұратын адамдардың әдет-ғұрып, салт-санасын және діни, идеологиялық 

жағдайларын сипаттайтын сөздерден қойылып отыруы ономастикаға тән құбы-

лыс. Жер-су атауларының шығу тегі, ерекшелігі мен тарихи маңыздылығы әр аза-

матты қызықтырады. Сондықтан топонимдердің этимологиясын зерттеп, оларды 

топтастыра, біріктіре отырып әкімшілік-аумақтық бірліктерді орналасқан жеріне 

қарай  тарихи  атауымен  атасақ,  бұл  әрбір  азаматтың  отансүйгіштік  сезімдерін 

оятуға  әкелері  хақ.  Отанды  сүю  бүгінгі  ұрпақтың  туып-өскен  өлкесіне  деген 

сүйіспеншілігінен,  туған  тілін,  тарихын,  мәдениетін  дәріптеуден,  оны  жақсы 

білу мен құрметтеуден басталуы тиіс.

Қазіргі  таңда  ономастика  саласындағы  кезек  күттірмес  мәселелердің  бірі  

ұмыт болған дәстүрлі атауларды жаңғырту, тарихи атауларды қайтару ісін жан-

дан  дыру  қажет  деп  есептейміз.  Кеңес  заманында  көптеген  отаршылдық  пен 

тота литарлық мазмұндағы елді мекен атаулары пайда болып, дәстүрлі атаулар 

тарихи  түп-тамырынан  қол  үзді.  Саяси  тұрғыдан  алғанда,  тарихи  атауларды 

қалпына келтiру егемендiк алған елдiң ұлттық идеологиясының қалыптасуының 

ал ғашқы  белгiлерiнiң  бiрi  болып  табылады.  Осы  саяси  маңызды  шараны  iске 

асыруда салмақты зерттеу жұмыстарын жүргізу аса маңызды.

Тәуелсіздік  алған  алғашқы  жылдары  Қарағанды  өңірінде  атау  беру,  қайта 

атау жұмыстары қарқынды жүзеге асырыла бастады. Әрине, көптеген елді ме-

кендерімізге тарихи атаулары қайтарылып, көптеген ұлы тұлғалармыздың есім-

дері ұлықталғаны қуанышты жағдай. Дегенмен, Первое Мая, Ростовка, Петров-

ка,  Дубовка,  Новокарповка,  Майоровка,  Крещеновка,  Святогоровка,  Русская 

Ивановка, Чапаев, Комсомольское, Тельман, Пионер секілді халқымыздың ұлт-

тық сипаты мен елдігімізге сын болар елді мекен атауларын облыс аумағынан 

әлі де болса кездестіруге болады. Осы секілді елді мекен атаулары тәуелсіз елдің 

мүддесіне сай неге толық өзгертілмей жатыр деген пікірлердің туындауы да заң-

ды. Бұл тұрғыда ескеретін біраз жайттар бар. Соның  бірі аталған  атаулардың 

қа зіргі заман талабына сай емес екенін, олардың моральдық тұрғыда ескіргенін 

халық арасында түсіндіру жұмыстары мейлінше қарқынды жүргізілуі тиіс. Бір 

атауға (қандай болса да) құлағы үйреніп қалған қалың жұртшылық оның мәніне 

жүктеу/скачать 1,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: