Тақырып бойынша тест тапсырмалары

 
31 
 
Ү. Бөлек жазылатын сөздерді белгілеңіздер. 
A) қызыл(ауыз) 
B) қызыл(иек) 
C) қызыл(көз) 
D) қызыл(асық) 
E) қызыл(түйіршік) 
 
Ескерту. Тест тапсырмасында бірнеше дұрыс жауап бар. 
 
Дефис арқылы жазылатын сөздер 
 
Дефис орфографиялық, сызықша пунктуациялық таңбаға жатады. 
Сондықтан  дефис  келген  жерде  кідіріс  жасалмайды.  Бұл  оның 
сызықшадан ажыратылатын басты белгісі. Екіншіден, дефис сызықша 
секілді  сөйлемнің  мазмұнына  еш  әсер  етпейді.  Үшіншіден,  шартты 
түрде алғанда, дефис сызықшадан қысқаша болады. 
 
Дефис арқылы жазылатын сөздер 
қос 
сөзд
ер 
екі сөзден 
тұратын 
ғылыми 
дәреже, 
атақтар не 
мамандықты 
көрсететін 
атаулар 
қосалқы 
мүшелі 
күрделі 
атаулар 
реттік сан 
есімдер 
цифрмен 
жазылса 
ақ, ай, 
ау, ды, 
ді, ты, 
ті, 
мыс, 
міс 
шылау
лары 
кей 
одағай 
сөздер 
түркі, 
парсы т.б. 
халықтар 
есімдерінің 
соңында 
келетін 
паша, бей, 
заде, оғлы 
сынды 
тұлғалар 
араб 
халықтары 
есімдерімен 
келетін әл, 
аш, ар, аз, 
эд, бен 
сияқты 
элементтер 
басқы 
әріптермен 
қысқарған 
сөзге, %, ° 
таңбалары бар 
цифрмен 
жазылған сан 
есімге, жеке 
әріп түрінде 
алынған 
объектіге 
жалғанатын 
қосымшалар 
басқа тілде 
дефиспен 
жазылатын 
жалқы 
есімдерге 
ата-
ана 
вице-министр  кафе-
бар 
58-үй 
айтқан
-ды 
моһ-
моһ 
Осман-
паше 
әл-Фараби  ПМПИ-ге 
Дон-
Кихот 
 
Ескерту. Рим цифрынан кейін дефис қойылмайды: ХХІ ғасыр, ІҮ курс. 
Күрделі  құрама  атаулар  жасайтын  кейбір  көмекші  сөздер  (ат,  ас,  әл)  сөз 
басында  келсе,  бас  әріппен,  сөз  ортасында  келсе,  кіші  әріппен,  дефис  арқылы 
жазылады:  Әл-Фараби  даңғылы,  Ат-Тарази  кәсіпорын  бірлестігі,  Балалар 
аурулары институты әл-Фараби даңғылында орналасқан. 
 
53-жаттығу.  Мәтінді  оқып,  онда  дефистің  неге,  қандай  жағдайда 
қолданылғанын түсіндіріңіздер. 
Киіз үйлердің жанында, от басында адамдар әңгіме-дүкен құрып 
отыр.  (Ш.А.)  Вагон-ресторанда  адам  онша  көп  емес  екен.  (С.Ш.) 

 
32 
Жидебайға  қайтардың  алдында  Абай  әкесінен  көші-қон  жайын 
сұрастырған.  (М.Ә.)  Үлкен  үй  мен  қонақ  үйдің  арасына  тартылған 
кермеде  Құнанбайдың  ер-тоқымы  ерттелген  ұзын  торы  ат  тұр  екен. 
(М.Ә.)  Ауыл  үстінен  қашқандарын  иттер  қуып,  Ботақан  бойы  азан-
қазан  болды.  (М.Ә.)  Азынаулақ  қойлар  мен  төртті-бесті  ірі  қараның 
айналасында  қатын-қалаш,  кәрі-құртаң,  ер-азамат  көп-көптен  келеді. 
(М.Ә.)  Үлкен  күміс  қаптырмамен  бір-ақ  жерден  түймелеген 
қызылмауыт  камзолының  қынама  белі  болымсыз  желмен  тербеле 
солқылдаған  көк  шыбықтай  сүйкімді.  (Д.Ә.)  Ол  орта  жастарды 
жағалатқан  ашаң  жүзді,  мұрынды,  жұмыр  ақ  саусақты  Фан-Штейн 
еді. (Ғ.Мүс.) Бала у-шу, малай қиқу, мал маңырап, ит жаң-жұқ. (Ж.А.) 
Жасыбай  көлі  сол  таудың  қойнауында  қызылды-жасылды  кәрден 
кесеге құйып қойған зәм-зәм суындай мөп-мөлдір. (Б.М.) 
 
54-жаттығу.  Дефис  арқылы  жазылатын  он-он  бес  кісі  есімдерін  жазып, 
олардың қай тілден енгенін айтыңыздар. 
 

жүктеу/скачать 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: