Өсімдік қорғаудағы биотехнология
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
өс қорғаудағы биотехнология
| Бақылау сұрақтары:
1. Пентофаг препаратының қызметі. 2. Триходерма туысына жататын саңырауқҧлақтардың қызметі. 3. Саңырауқҧлақтың таза культурасын саҧтау әдістері. 4. Триходерминді ӛсіру әдістері. 5. Мақта тҧқымына арналған препараттар.
41
13 – Дәріс Тақырыбы: Биотыңайтқыш алу және қалдықтарды биоконверсиялау.
Зоогумус алу биотехнологиясы Вермикомпост әдісі Негізгі әдебиеттер: М.В. Штерншис., О.Г.Томилова., И.В.Андреева. Биотехнология в защите растений, Новосибирск, 2001
Біз топыраққа енгізу ҥшін техникалық энтомология мен микробиология әдістерінің кӛмегімен алынған, ӛсімдікті тікелей және жанама зиянкестерден қорғайтын препараттарды қарастырамыз. Зоогумус.(биогумус, биоқарашірінді)- ауылшаруашылық және тҧрмыстық қалдықтарды жәндіктер мен қҧрттардың кӛмегімен ӛңдеу арқылы алынған ӛнім. Алғашқы рет Новосибирск ғалымдары Ресейде шошқа қиын (кӛңін) бӛлме шыбынының личинкаларымен ӛңдеу арқылы зерттеу жҥргізген. Зоогумус жасаудың схемасы: Сҧрыптап алынған «Новосибирская» бӛлме шыбынының линиясын кӛбейту; Шыбын жҧмыртқаларын субстратқа салу; Зоогумус алу ҥшінличинкалармен субстратты ӛңдеу; Белокты личинкалы ҧн алу ҥшін ӛнімді кептіру, ҧнтақтау; Қазір кӛптеген елдерде тауықтың, бӛдененің және басқа да жануарлардың қиын ӛңдеу жолға қойылған. Мысалы тауықтың қиын ӛңдеу ҥшін Ленинградская-1 будандық популяциясы пайдаланылады. Краснодарда ашық далада жаз кезінде биотехнологиялық ҥрдіс басталады. Онда тауық қиын шыбынның табиғи популяциясымен ӛңдейді. Мҧндай шірінді топырақты қҧнарландыруда кӛп кӛмегін тигізеді. Мысалы, Эстонияда осы шіріндіні топыраққа енгізгеннен кейін картоп, арпа дақылдарының ӛнімділігі артқан. Тҧқымды ӛңдегенде ӛсімдіктің ауруға,
зақымдануға тӛзімділігі артқан. Зоогумус биологиялық зат ретінде астық тҧқымдастарды тҧмсықты қоңыз, қара мойнақ, кортопты-макроспориоздан жәнеқызанақты - жҧмырқҧрттардан қорғайды. Зоогумустың жауын қҧрттарын пайдалану арқылы қи мен қалдықтарды ӛңдейтін тҥрлері де бар. Оны вермикомпост деп атайды. Ал қҧрттарды қалдықтарда жасанды кӛбейтуді вермикультура деп атайды. Соңғы кезде жауын қҧрттарының ішінде малдың қиын ӛңдеуде жоғары ӛнімді линия қи қҧрты пайдалануда. Ол ӛте ірі, тҥсі қызыл, 42
ҧзындығы 6-8 см, салмағы 1г. Бҧл қҧрттың ерекшелігі ӛзіне қолайсыз ортаны тастап кетеді. Сондықтан оны ашық далада кӛбейтуге болады. Қалдықтарда культураланған қҧрттарға кейбір жағдайлар қажет (температура, ылғалдылық, ортаның қышқылдығы, азықтың қҧрамы). Оптималды температура 15-20, субстрат ылғалдылығы – 80-90 пайыз. Вермикомпостирлеуді әр тҥрлі әдістермен жҥргізеді: - ашық аспан астында, - жылыжайда, - салқын бӛлмелерде. Вермикультуралау (лат. vermiculus — червячок, құрт) қалдықтарды жауын құрттарының өңдеуін айтады.Вермикомпост әдісімен алынғанбиогумус тҧқымның ӛнімділігін арттырады, ӛсімдіктер ауырмайды, пісіп-жетілу кезеңдері 2-3 аптаға қысқарады.Топырақтың қышқылдығы бейтараптанып, арам шӛптер ӛспейді, ал алынған ӛнім болса сапалы, ҧзақ сақталады. Верми-ден алынған белокты ҧнды тауықтың рационына қосса жҧмыртқаның шығымын 25%-ға, сиырдың сҥтін 20%-ға, балықтың ӛсімін 33%-ға кӛтереді және аң терісінің сапасын жоғарылатады. Верми- дің әр тҥрлі экстрактарын порфюмерия ӛндірісінде теріні қорғау және косметикалық емдеуде, фармакологияда биостимулятор ретінде, тері және кӛз ауруларын емдеуде кеңінен қолданылады.
4-сурет. Қҧрттарды ӛсіру Сидней олимпиадасы кезінде олимпиада ҧйымдастырушылары осы вермикомпост әдісінің кӛмегімен экологиялық тазалықты сақтаған. Қалдықтарды ӛңдеу ҥшін олимпиада ӛтетін территорияларға,
43
орталықтарға тӛрт бҧрышты жәшіктер қойылып ішіне жауын қҧрттары салынған. Сол әдістің кӛмегімен ҧйымдастырушылар Австралия фермерлеріне таптырмайтын тыңайтқыштар ӛндіріп берген. Егер бҧл әдістің тарихына келетін болсақ 1959 жылы америка ғалымдарының селекциялық жҧмыстардың нәтижесінде 1959 жылы жауын қҧртының жаңа тҥрі жасалған болатын, ол калифорниялық қызыл қҧрттың буданы. Ол кейін батыс Европаны шарлап кетті десе де болады. Ересегінің ҧзындығы 8-9 см, диаметрі 5 мм, ӛмір сҥруі 16 жыл екен. Биогумустың қҧрылымы ӛте пайдалы. Азот мол және калий 10-11 есе, фосфор 7 есе, кальций мен магний 2 есе кӛп болады. Вермикомпост қҧрамында арам шӛп тҧқымдары, насекомдардың личинкалары мен жҧмыртқалары, хлор мен натрий қалдықтары болмайды, ал гуминді қышқылдар, ауксиндер, басқа да биологиялық активті заттар болады.
1. Вермикомпосттың қызметі. 2. Вермикультура дегеніміз не? 3. Культураланған қҧрттарға қажет жағдайлар. 4. Верми- ді қандай ӛндірістерде пайдаланады?
14 – Дәріс Тақырыбы: Биопрепараттарды стандарттау және оның сапасына баға беру.
Биопрепараттарды стандарттау. Тест-нысанды сапаға тексеру әдістері. Тест-нысанға қойылатын қажетті талаптар. Дәрістің мақсаты:Стандарттаудың негізгі кӛрсеткіштерімен, тест- нысанды сапаға тексеру әдістерімен танысу. Негізгі әдебиеттер: М.В. Штерншис., О.Г.Томилова., И.В.Андреева. Биотехнология в защите растений, Новосибирск, 2001
Ӛсімдік қорғауға арналған биопрепараттардың барлығы
стандартталған және сапа кӛрсеткіштері болуы керек. Стандарттаудың негізгі кӛрсеткіштері бастапқы штаммның белсенділігі, биопестицидтің препараттық формасына байланысты. Препараттық форма биопрепаратты қолдану және оның мерзімі мен сақтау мерзімімен байланысты. Микробиологиялық пестицидтердің оптималды 44
препараттық формасын жасау ҥшін бірнеше мәселелерді қарастыру керек: - Препаратты сақтау және қолданудағы тҧрақтылық - ӛсімдіктің беткі қабатында препараттың жабысқақтығы және ағып кетпеуі
- УФ-к шағылысудан қорғау - Микроорганизмді-продуцент (ӛнімді) белсенділендіру Препараттарды әр тҥрлі жаңдайлардын қорғаудың бірден бір жолы оларды – микроинкапсулдау (микроинкапсулирование). Инкапсулдау препаратты әр тҥрлі сәулелерден қорғайды.
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|