15
1. сапаны басқа өнімнің негізгі қасиетімен шартты түрде ұқсастыру;
2. сапаны сызбаларға, техникалық шарттарға, стандарттарға сəйкестігі
тұрғысынан қарастыру;
3. сапаны жеке құрамдастар кешені тарапынан қарастыру.
Сапа ұғымын түсіндірудің соңғы қадамдарында келесі көзқарастар
тарапынан қарастыратынымыз:
• біріншіден, барлық қажеттіліктер көзқарасы бойынша, бұл
қажеттіліктер осы сападағы өніммен қанағаттандырылады;
• екіншіден, шығындар көзқарасы бойынша, қоғам оны өндіру мен
тұтынуға жұмсайды.
Жүйеленген формада бұл көзқарастар мынадай пікірлерге айналады: «сапа
тауардың бағасы мен тұтыну құнына негізделеді». Осылай, өндірістік
техникалық мағынадағы сапа үшін, жеке қасиеттерді қамту бойынша
ерекшеленетін үш түрлі ұғымды бөліп көрсетуге болады.
Өнім сапасы пайдалану бағытына сəйкес белгілі бір қажеттіліктерді
қанағаттандыруға негізделген қасиеттер жиыны. Өнім сапасының бірлік
көрсеткіші қасиеттердің біреуіне ғана қатысты өнім сапасының көрсеткіші.
Өнім сапасының кешендік көрсеткіші
қасиеттердің бірнешеуіне қатысты
өнім сапасының көрсеткіші.
Өнім сапасының интегралды көрсеткіші өнімді тұтыну мен пайдаланудың
тиімділігін, оның тұтыну немесе қолдану бойынша салмақтық шығындарының
қатынасын көрсететін өнім сапасының кешенді көрсеткіші.
Жоғарыдағы ұғымдарды пайдалану арқылы өнім сапасын зерттеудің үш
бағытын көрсетуге болады. Осылай, сапаны үш түрге бөлудің əдістемелік
қағидасы осы түсініктің дамуының тарихи үрдісіне сай келеді.
1. Тарихи көзқарас тұрғысынан – сапа белгілі бір негізгі қасиетпен
ұқсастыру, бұл негізгі (бірлік) сапа.
2. Өнімнің сызба, стандарттар, техникалық шарттарға сəйкестігінің
көзқарасы тұрғысынан, сапа – тұтыну құнын анықтайды, бұл – сапа
.
3. Еңбек өнімінің барлық қасиеттерін ескереді, бұл – интегралды сапа.
Негізгі (бірлік) сапа басқа қасиеттерден ерекшеленген, өнімнің тұтыну
құнын сипаттайтын басым қасиетке ұқсастырылған сапа.
Интегралды сапа осы өнімді өндіру мен тұтынуға кеткен салмақтық
шығындар жəне тұтыну құнының жиынымен сипатталады, яғни сапа
функционалды, эстетикалық жəне экономикалық қасиеттер жиынтығымен
анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: