Та қырыптың зе ртте лу де ңге йі және де ре ктік не гізі. Діна ра лық
ке лісім
тура лы
де ре кте р
не гізіне н
ше те лдік
та рихшыла р
ме н
зе ртте ушіле рдің е ңбе кте ріне н өзінің сипа тын та пты. Діна ра лық сұхба т
мәсе ле сі соңғы жүзжылдықта рда өзе кті түрде көте ріле ба ста ды. Е ге р
орта ға сырлық діншіл Иоа нн Да ма скин өзінің «Е ре сьте р» кіта бында исла мды
жа лға н дін де п жа рияла са , II Ва тика н соборының «Шірке удің христиа ндық
е ме с дінде рге қа тына сы тура лы» Де кла ра циясында (1964 жылдың 21
қа ра ша сы) Шірке удің мұсылма нда рға құрме тпе н қа ра йтыны, исла мның
інжілдік е ме с, моноте истік дін ре тінде мойында ла тыны а та п өтілді.
Діна ра лық ке лісімге ба йла нысты құнды құжа тта р тура лы бірқа та р
та рихшыла рдың е ңбе кте рі, ғылыми жұмыста ры бе лгілі. Соның бірі Мұха н
Иса ха нның «622 жылы қа былда нға н «Мәдина конституциясының» исла м
ме мле ке ттілігінің па йда болу және қа лыпта су ке зе ңінде гі орны ме н рөлі»
диссе рта циялық жұмысында яһудиле р ме н мұсылма нда р а ра сында ғы
ке лісімша рт «Мәдина конституциясы» тура лы е гже й те гже йлі сипа тта п
бе рге н.
Сол
сияқты
О.
Эрдога нның
«Формирова ние
культуры
ме жре лигиозного диа лога в истории исла ма (Ме динское согла ше ние )», С.
Га лиуллина ме н Б.Нурие втің «Ме динское согла ше ние (622 г.) ка к один из
ва жне йших норма тивных докуме нтов мусульма нского пра ва » а тты
ма қа ла ла рында Мәдина конституциясы тура лы қүнды де ре кте р ба р.
А . Мюлле рдің «История исла ма », Мәула на А буль Ха са н А ль На двидың
«Исла м и Мир», А . Крымскийдің «История мусульма нства » е ңбе кте рінде
исла м дінінің діна ра лық диа логта а ла тын орны, мұсылма нда рда а за ма ттық
са на ның қа лыпта сқа ндығы тура лы бірқа та р де ре кте р ке лтіріле ді.
М. Ха мидулла ның «Isla m Pe yga mbe ri», Р. Ха йла ма здың «Gönül
Ta htımızın E şsiz Sulta nı E fe ndimiz (s.a .s.)», Ф. Гүле ннің «Ға ла мның ра қым
нұры Мұха мме д па йға мба р (с.а .с)» е ңбе кте ріне н исла м діні, оның ба сқа дін
өкілде ріме н ба йла нысы, Мұха мме д па йға мба р (с.а .с) тұсында ғы оқиға ла р
ме н жа ғда йла р суре тте ле ді. Соныме н қа та р «Мәдина конституциясы»,
«А қа ба ке лісімде ріне » ба йла нысты де ре кте р ке лтіріле ді.
3
Е рте ке зде н ба ста п әртүрлі дін өкілде рі бір-біріме н діна ра лық ке лісімге
ке луге тырысқа н. Әсіре се моноте истік үш дін, дәліре к а йтқа нда исла м,
христиа н және иуда изм дінде рінің өкілде рі үне мі тығыз қа рым-қа тына ста
болды. Осы тұста көпте ге н е ңбе кте р, ғылыми ма қа ла ла р жа рық көрді. Соның
ішінде Г. Ньюбидің «Muslim, Je ws a nd Christia ns – Re la tions a nd Inte ra ctions»,
М. Мурта зиннің «Исла м, иуда изм и христиа нство: истоки и вза имовлияние »
ма қа ла ла рын е ре кше а та п көрсе туге бола ды. Соныме н қа та р «Nostra a e ta te .
Об отноше нии Це ркви к не христиа нским ре лигиям. Христиа не и мусульма не :
пробле мы диа лога » хре стома тиясы мұсылма нда р ме н христиа нда рдың
а ра сында ғы қа рым-қа тына с және христиа нда рдың исла м дінін моноте истік
де п мойында ға ны, ола рға толе ра нттылықпе н қа ра уға ба ғытта лға н құнды
құжа т болып та была ды. Ш. Гойте йнның «Е вре и и а ра бы. Их связи на
протяже нии ве ков» е ңбе гінде яһуде йле рдің Орта лық А ра бия, Солтүстік
А ра бияға та ра лға ны және мұсылма нда рме н ба йла нысы көрсе тіле ді.
Христиа н ме н буддизм а ра сында ғы те ологиялық диа логты П.
Ингра мның ма қа ла сына н көре тін болса қ, а л христиа н және конфуциа ндық
а ра сында ғы диа лог Дж. Бе ртрон ма қа ла сында жа зылға н бола тын. Соныме н
қа та р діна ра лық диа лог ұғымына және форма ла рына а нықта ма бе руде М.
Мойе рттың «Inte rre ligious Dia logue », Т.Ме ррига н және Дж. Фра йде йдің «The
Pa st, Pre se nt, a nd Future of The ologie s of Inte rre ligious Dia logue », С. Кингтың
«Inte rre ligious Dia logue », П. Книтте рдің «Inte r-re ligious dia logue a nd socia l
a ction», Л. Швидле рдің «The «dia logue of civiliza tions» a t the tipping point: The
«dia logosphe re »» ма қа ла ла рының қосқа н үле сі зор. А л компа ра тивті диа лог
түріне толық а на лиз жа са ға н Ф. Клуни, «ішкі диа лог» ұғымына Р. Па нника р,
«мона хтық диа лог» ұғымына П. Бе тхунның қосқа н үле сте рін а йтып өтпе ске
болма йды.
Соңында діна ра лық диа логты және оның түрле рін толықта й зе ртте п,
кла ссифика цияға бөліп қа ра стырға н С. Ме льниктің «Кла ссифика ции типов
ме жре лигиозного диа лога : а на лиз суще ствующих подходов» және «
«На циона льный вопрос» в ме жре лигиозном диа логе » а тты зе ртте у
жұмыста рының ма ңызы жоға ры.
Жоға рыда ке лтірілге н де ре кте рдің ба рлығы диплом жұмысының
де ре ктік не гізі болып та была ды.
Достарыңызбен бөлісу: |