Экономикалық теория
105
мұндағы - V
p
– болашақтағы ақша сомасының бүгінгі құны;
V
1
– бүгінгі ақша сомасының болашақтағы құны (берілген
несие сомасына қосылған оның пайызы);
t – жыл саны;
r – пайыз ставкасы.
Сонымен, пайыздың номиналды ставкасын болжанбалы
инфляция мөлшеріне түзетеміз және оның нақты ставкасын
аламыз. Әйтпесе, несие берушілер зардап шегуі мүмкін.
Біріншісі – бұл есеп ставкасы немесе ол бойынша Ұлттық
Банк коммерциялық банкті қаржыландыратын ставкасы.
Екіншісі – банктің шығынсыз қызмет етуін қамтамасыз ететін
пайыз, және үшіншісі – банк салымшыларына төленетін банктік
пайыз.
Бұл
үш
компонент
ссудалық
пайыз
ұғымына
біріктіріледі, бірақ банктің шынайы табысы оның тек екінші
компоненті болып табылады.
Ссудалық пайыз және оның мөлшері кәсіпкерлік қызметтің
дамуында үлкен рөл атқарады. Пайыздың қолжетімді ставкасы
кезінде капиталсыйымды өндірістерде, құрылысқа инвестициялар
артады, өндіріс масштабтары ұлғаяды. Жоғары пайыз кезінде
барлық экономика зардап шегеді, әсіресе машина жасау,
металлургия.
Дисконттау
үдерісін
жеңілдету
үшін
болашақтағы
табыстардың бүгінгі құнын жылдам есептеуге және дұрыс
шешім қабылдауға көмектесетін арнайы кестелер бар.
Пайыз санатын талдау кезінде номиналды және нақты
пайыздық ставкасын ажырата білу маңызды. Номиналды ставка
– бұл пайыздың инфляция қарқынын ескерусіз ағымдағы
нарықтық ставка. Нақты ставка – бұл күтілетін инфляция
қарқыны алып тасталынған номиналды ставка. Мәселен,
номиналды пайыздық ставка 9%-бен, инфляцияның күтілетін
қарқыны жылына 5%, нақты пайыздық ставка (9-5)=4%.
Достарыңызбен бөлісу: