25
соғұрлым эпицентрдің аумағы кең. Мұндай жер сілкіну кӛбінесе
тік бағытта тарайды (сейсмографпен ӛлшенеді). Жер қойнауында
болған жер сілкінуінің 80%-ң ошағы жер қабығының ішінде (8-10
км тереңде) орналасқан. Ошағының тереңдігіне қарап жер
сілкінуді 3-ке бӛледі: 1) тайыз фокусты; 2) аралық; 3)
терең
фокусты. Тайыз фокустың ошағының тереңдігі 60 км-ден аз.
Мысалы, Ташкент 5-10 км; Ашхабад 15-20 км; Спитак 10-15 км.
Аралықта - тереңдігі:60-150 км; терең фокуста тереңдігі: 150 км-
ден жоғары.
Ең терең ошақтар 720 км-ге , яғни жоғарғы және тӛменгі
мантия шегіне жетеді. Жер сілкінген кездегі босаған энергия
шамамен 10
15
- 10
18
Джоуль. Мысалы: Кебін (Алматы, 1911ж.)
сілкінуінің энергиясы 4*10
24
эрг. тең. Жер сілкіну ошағындағы
энергия қуатын 1935 жылы Чарльз Рихтердің жасаған магнитуда
(М) шкаласымен бағалайды.
ТМД-да жер сілкіну қарқынын 12
баллды шкаламен
кӛрсетеді. Бұл ӛлшем үй-құрылыстың бұзылуына, топырақтың
ыдырауына негізделген.
Негізгі әдебиет – 1-10
Қосымша әдебиет – 11-28
Достарыңызбен бөлісу: